Презентация к теме урока "72 небылицы" в 8 классе

«Далн хойр худл» урн билг-эрдмəс үүдсн амн үгин үүдəвр. Худлнь худл болв чигн, ухан-седклəс, у чееҗəс һарсн улсин учрта, йир өвəрц үүдəвр. «Далн хойр худл» - хурц келнə үлгүр болн соньн зокъял. «Далн хойр худл» отг болһнд келгддг төлəдəн олн зүсн вариантта болна.

« 72 худл» - олн-эмтнə җирһл үзүлҗəх омгта мергн келтə, ухан-санана тоолврин толянд герлтсн олнд тааста үүдəвр

Үүдəврт үзүлгдҗəх шинҗс:

Күүнə заң-бəрц

Йиртмҗин бəəдл

Олн əмтнə авьясмуд

Аң-шовуна, əмтə-тоотын җирһлəс

Эцкəсн түрүлҗ

һарад,

элнцгиннь аду

хəрүллəв.

һарад уга шар ат

унад,

Урһад уга уласар

уурһ кеһəд,

Томад уга деесəр

хүүв кеһəд,

Һаң ик халунд,

һазр ик дүүҗмд

адуһан хəəһəд

һарлав.

… Һурвн җилд суврха йовсн һунн хар батхныг… алад уга бəəҗ …өвчəд, чанад уга бəəҗ болһад, һарһад уга бəəҗ идəд…

Сөөни орəл давсн цагла, дəкəд нег хойр юмн таш-туш гилдəд, көл-һарим ишклдəд, алс-булс авлдад, шууглдад бəəнə. «Ода эн юмс болхв?» - гиһəд босад ирхлə: утхм утхин гертə ноолдҗаҗ…

Өрəсн һосм уга, утхм чигн уга… йир эдн лавта хаана хүрм орсн…

Нег һосан хойр көлдəн өмсəд…хаанаһур ирəд хəлəхлə: утхм хүрмин хот-хол һардсн, һосм сөңч болҗаҗ… Би шуд герүр орад, үүдн хоорнд чөклəд суувв…

Цааран һарад йовхлам: хойр буудя теңнсн нег шорһлҗн харһна…

… Унтҗ кевтсн туулан кичгиг үргəҗ босхад, ардаснь ниднин җил үксн һалзу хар баргар көөлгүв…

… Тиигəд йовҗ йовад, аралҗн гүлмəрн заһс бəрҗəснлə харһад, чанҗ, булҗ идх заһс сурҗ авад,…цааран һарад йовув…

… Зерглəд бəəсн хойр уул хоорндан ноолдад, теңгр һазр негдүлəд, чидлəн сөрҗ үзҗəҗ …

… Хавтхан уудлад хəлəхлə: хала хурвчин йоралд туула заһсн хойрм көзр наадад суусн бəəҗ…

… Эн келсн тоотдм Үнн бəəхлə –үксүв! Худл бəəхлə – хуухлулсув!... Худл гихлə – андһарм –тер !

Сурврмуд болн даалһврмуд:

• Юн учр деерəс хан зар тəвнə?
• Угатя көвүнə келнə билгинь шинҗлчкəд, хан ямаран мек һарһв?
• Эн үүдəврəс ямаран сурһмҗ авч болх ?

• Тасрха чееҗəр дастн.
• Зургуд зуртн.
• Эврəннь худл немтн.
• Ашлвр һарһтн.