Презентация к уроку осетинского языка в 7 классе

Ирон ӕвзаг 7 кълас

Мивдисӕджы здӕхӕнтӕ.

Фӕдзӕхстон здӕхӕны мивдисджыты нысаниуӕг ӕмӕ

сӕ ифтындзӕг.

Кӕфты мӕйы фынддӕсӕм бон. Къласы куыст.

Нысан: -бацамонын ахуырдзаутӕн фӕдзӕхстон здӕхӕны мивдисджыты нысаниуӕг. -ахуыр кӕнын мивдисӕджы хъӕздыг лексикӕйӕ пайда кӕныныл; -ныхасы рӕзтыл бакусын; -Хетӕгкаты Къ.сфӕлдыстадмӕ уарзондзинад ӕмӕ цымыдисдзинад рӕзын кӕнын.

Хорз лӕг адӕмӕй хӕс дары.

- Уӕ бон хорз! Базыдтат мӕ? Ӕз Морфологийы бӕсты цӕрӕг дӕн-Мивдисӕг!

-Ӕз ӕппынӕдзухдӕр цыдӕртӕ кусын: Ӕз дӕн диссаджы куыстуарзаг, алы куыст дӕр мӕ сӕрмӕ хӕссын: уарзын чингуытӕ кӕсын, хъисын фӕндырыл цӕгъдын .

Дзул ӕлхӕнын , Гол къуырын, Дидинджытыл дон кӕнын, Кӕрт мӕрзын , фӕскуыст та- аууоны фынӕй кӕнын.

- Мивдис ӕг амоны… -ис ын 2…2…3…3… ӕмӕ 4… -сӕ арӕзтмӕ гӕсгӕ вӕййынц…ӕмӕ … -ис ын … хуыз ӕмӕ … хуыз, вæййынц …æмæ… -дзуапп дӕтты фӕрстытӕн… -куыд хуыйны мивдисджыты ивынад цӕсгӕмттӕм гӕсгӕ?

- Мивдисӕг амоны предметы архайд; -ис ын 3 афон ӕмӕ 2нымӕц; -сӕ арӕзтмӕ гӕсгӕ вӕййынц хуымӕтӕг ӕмӕ вазыгджын; -ис ын 2 бындур, 2 нымæц, 3 цӕсгомы, 3 афоны, 4 здæхæн. -ис ын ӕххӕст хуыз ӕмӕ ӕнӕххӕст хуыз; -дзуапп дӕтты фӕрстытӕн цы ми кӕны? Цы кӕны? Цы архайы? -мивдисджыты ивынад цӕсгӕмттӕм гӕсгӕ у ифтындзæг .

ТЕСТ.

Цæугæ мивдисджытæ сты:

а) уарзын

æ) цæрын

б) худын

в) базыдта

Æххæст хуызы мивдисæг у:

а) амонын

æ) кусын

б) хъусын

в) ныффыста

Ацы мивдисджытæй бæллиццаг здæхæны ис:

а) цин кæнын

æ) цæуон

б) уидзин

в) уарзын

Æргомон здæхæны мивдисæг у :

а)згъордзынæн

æ)аразин

б)лидзон

в)зарин

Бацамон бадзырдон здæхæны 2 цæсгомы иууон нымæцы мивдисæг:

а)дæн

æ)уаин

б)уай

в)уæд

Кæцы дзырды ис рæдыд?

А) садздзынæн

Æ) хæцдзынæн

Б) бæтдзынæн

В) кæрццынæн

Кæцы хъуыдыйады ис фæдзæхстон здæхæны мивдисæг

А).Тызмæгæй мæм ма кæс, мæ фыды зæронд.

Æ) Æз дзыллæйæ къаддæр куы дарин, куы бафидин искуы мæ хæс.

Б) Æз дæ зарынмæ куы хъусын, уæд хъæлдзæгдæрæй фæкусын.

Чиныгимæ куыст

1 къорд

Лæвæрд мивдисджытæ сæвæрын фæдзæхстон здæхæны 3 цæсгомы иууон нымæцы:

Кусын, дзурын, фыссын, аразын, амонын, лыг кæнын, арфæ кæнын, дис кæнын.

2 къорд

Лæвæрд мивдисджытæ сæвæрын фæдзæхстон здæхæны 2 цæсгомы бирæон нымæцы:

Æлхæнын, мæрзын, цæуын, цæрын, æмбулын, быцæу кæнын, æххуыс кæнын, хъал кæнын.

1 къорд

Кусæд, дзурæд, фыссæд, аразæд, амонæд, лыг кæнæд, арфæ кæнæд, дис кæнæд.

2 къорд

Æлхæнут, мæрзут, цæут, цæрут, æмбулут, быцæу кæнут, æххуыс кæнут, хъал кæнут.

ДОДОЙ

Додой фæкæнат, мæ райгуырæн хæхтæ,

Сау фæныкæй уæ куы фенин фæлтау!

Зæй уæ фæласа, нæ тæрхоны лæгтæ, –

Иу ма уæ фезмæлæд искуы лæгау!..

Искæй зæрдæ уæ дзыназгæ нырризæд,

Искæмæ бахъарæд адæмы хъыг,

Дзыллæйы мæстæй уæ исчи фæриссæд,

Иумæ уæ разынæд иу цæстысыг!..

Лæвæрд дзырдтæй саразут хъуыдыйад .

Астæу, Нар, бæрзонд, хъæу, ис, хæхты, Къостайы, райгуырæн, Хетæгкаты.

Хетæгкаты Къостайы райгуырæн хъæу Нар ис бæрзонд хæхты астæу.

1 къорд

Лæвæрд мивдисджытæм гæсгæ æрхъуыды кæнын радзырд сæргондимæ .

Сфæнд кæнын, ацæуын, фенын, фæтæрсын, ссарын, хъазын, фембæлын, цин кæнын.

2 къорд

Лæвæрд мивдисджытæм гæсгæ æрхъуыды кæнын радзырд сæргондимæ .

Бахæс кæнын, ныффыссын, ахъуыды кæнын, бацархайын, рауайын, сауындзын, раппæлын.

Мивдисджытӕн ссарын сӕ

синонимтӕ- лидзын, дзурын, хӕрын

антонимтӕ - ӕлхӕнын, худын, бадын.

омонимтӕ- хорз уӕйгӕнӕг базары

фыр цинӕй дӕр базары.

Æвзаргæ диктант .

НЫСТУАН

Ныббар мын, кæд-иу дæм мæ зарæг,

Кæуæгау фæкæса, мыййаг, –

Кæй зæрдæ нæ агуры хъарæг,

Уый зарæд йæхи фæндиаг!..

Æз дзыллæйæ къаддæр куы дарин,

Куы бафидин искуы мæ хæс,

Уæд афтæ æнкъардæй нæ зарин,

Нæ хъуысид мæ кæуын хъæлæс...

Дзырдуатон куыст

цӕгъдын

цӕуын

• Фӕндырӕй
• Адӕмы
• Хъайла
• Гауыз
• Чъырӕй
• Кӕрдо
• Сынӕр
• Дзӕнгӕда
• Цӕвӕг
• Уис

• Размӕ
• Цӕрдӕг
• Сахат
• Ныхас
• Бон
• Хӕст
• Цас дыл
• Гӕрӕхтӕ
• Рухс
• Чындзы

Лидзын- згъорын, агайын , тӕхын дзурын- ныхас кӕнын, бӕр-бӕр кӕнын, дзӕнгӕда цӕгъдын.

Итт ӕг хорз!

Хæдзармæ куыст

П.8, Къостайы æмдзæвгæтæй рафыссын хъуыдыйæдтæ фæдзæхстон здæхæны мивдисджытимæ .