Python программалоо тили. Математикалык модулдарды иштетуу

«Баластан» балдардын билим берүү

чыгармачылык борбору

Компьютердик сабаттуулук ийрими

Даярдаган: Маанова Чынара

math модулунун библиотекасы (from math import*)

Өтүлгөн темаларды кайталоо

• \n параметринин кызматы кандай?
• Бул буйруктан кийинки символдук сапты кийинки сапка өткөрөт.
• sep= “ ” параметринин кызматы?
• Символдук саптагы берилмелер арасына жаңы белги кошууга колдонулат.
• print (4,5,6,sep="*") бул программанын жообу кандай чыгат?
• 4*5*6

• end=“ “ параметрин кайсы учурда колдонобуз?
• Саптын акырында көрсөтүлгөн белгини кошот жана кийинки сапты жанына чакырат.
• print(1,2,3,end="--")

print(4,5,6) программанын жообу кандай чыгат?

• 1 2 3--4 5 6
• Киргизүү операторунун форматы кандай жазылат?
• Чыгаруу операторунун форматы кандай жазылат?
• Пайтондо бүтүн санды кандай кызматчы сөз менен баяндайбыз?
• int
• Пайтондо анык санды кандай кызматчы сөз менен баяндайбыз?
• float

Модуль тиешелүү функциялардын, класстардын жана өзгөрмөлөрдүн тобун камтыйт.

Математика модулу Pythonдогу эң маанилүү модулдардын бири.

Программада чыныгы сандар менен иштөөнү жеңилдетүү үчүн Python до көптөгөн функциялар бар. Алар math библиотекасында топтолгон. Программанын математикалык функцияны жүктөөчү кызматчы сөздөр:

import math

Мисалы:

Берилген бөлчөк санды жогорку тарапка, бүтүн санга тегеректөөчү ceil операторун ишке киргизүү үчүн программа түзөлү:

import math

a=math.ceil(4.2)

b=math.ceil(4.8)

print(a)

print(b)

Математикалык терминдерден пайдалануудан мурда import math деп жазуу керек, же болбосо math модулун ар бир функциянын алдынан жаза бербеш үчүн программанын башына

from math import (функция)

математикалык функцияларды баяндоочу кызматчы сөздөрдү жазып алуу керек

from math import ceil (же болбосо *)

a=7/2

b=ceil(а)

print(b)

сeil() жана floor() жалпы максаттуу функциялар.

сeil функциясы санды эң жакын бүтүн санга чейин тегеретет. Санды жогорку тарапка тегеректейт

Мисалы: сeil(1.5)==2, сeil(-1.5)==-1

floor() функциясы ондук бөлүктөрдү жок кылат. Санды төмөнкү тарапка тегеректейт.

Мисалы: floor(1.5)==1 , floor(-1.5)==-2

Экөө тең аргумент катары ондук санды алып, бүтүн санды кайтарышат.

fabs() функциясы - абсолюттук маани

Функция fabs сандын абсолюттук маанисин эсептөө үчүн колдонулат. Эгерде санда кандайдыр бир терс белги ( -) болсо, анда функция аны алып салат жана оң бөлчөк санды кайтарат.

import math

number = -8.10

# вывод абсолютного значения числа

print(math.fabs(number))

Жыйынтык:

8.1

fmod() функциясы - бөлүүнүн калдыгы

Функция fmod(x,y)кайтып келет x % y. Айырмасы, туюнтма x % yбүтүн сандар менен гана иштейт, ал эми бул функцияны калкыма чекиттер үчүн да колдонсо болот.

Мисал:

import math

print(math.fmod(5,2))

print(math.fmod(-5,2))

print(math.fmod(-5.2,2))

print(math.fmod(5.2,2))

Жыйынтык:

1.0

-1.0

-1.2000000000000002

1.2000000000000002

fsum() функциясы - так флот суммасы

Итерациядагы калкыма чекиттик маанилердин так суммасын жана тизменин же маалыматтардын диапазонунун суммасын эсептейт.

Мисал:

import math

numbers=[.1,.2,.3,.4,.5,.6,.7,.8,8.9]

print("сумма ", numbers, ":", math.fsum(numbers))

# сумма диапазона

print("сумма чисел от 1 до 10:", math.fsum(range(1,11)))

Жыйынтык:

сумма [0.1, 0.2, 0.3, 0.4, 0.5, 0.6, 0.7, 0.8, 8.9] : 12.5

сумма чисел от 1 до 10: 55.0

exp() функциясы

Бул функция бир параметрди бөлчөк сан катары алып, кайтарат e^x.

Мисал:

import math

print("e в степени 5 ", math.exp(5))

print("e в степени 2.5", math.exp(2.5))

Жыйынтык:

e в степени 5 148.4131591025766

e в степени 2.5 12.182493960703473

log() функциясы - сандын логарифми

Функция log(x[,base])сандын xнегизги логарифмасын табат e(демейки). baseкошумча параметр болуп саналат. Эгер сиз логарифмди белгилүү бир негиз менен эсептегиңиз келсе, аны такташыңыз керек.

Мисал:

import math

# логарифм с основанием e

print(math.log(2))

# логарифм с указанным основанием (2)

print(math.log(64,2))

Жыйынтык:

0.6931471805599453

6.0

sqrt() функциясы - сандын квадрат тамыры

Бул функция сандын квадрат тамырын табуу үчүн колдонулат. Ал аргумент катары санды алып, анын квадрат тамырын табат.

Мисал:

# Импорт модуля math

import math

print(math.sqrt(256))

Жыйынтык:

16.0

Тригонометриялык функциялар

Функция

Мааниси

sin

радианды алат жана анын синусун кайтарат

cos

радианды алат жана анын косинусун кайтарат

tan

радианды алат жана анын тангенсин кайтарат

asin

бир параметрди алып, арксинусту кайтарат (тескери синус)

acos

бир параметрди алып, жаанын косинусун кайтарат (тескери косинус)

atan

бир параметрди алып, арктангенсти кайтарат (тескери тангенс)

Тапшырмалар:

• Жогоруда көрсөтүлгөн математикалык функцияларды колдонуп математикалык эсептерди пайтон программалоо тилине которуп жазгыла. (1-тапшырма 15-бет)
• Үч бурчтуктун жактары берилген, үч бурчтуктун периметрин табуунун программасын түзгүлө.

Тапшырма:

• 1. Түстүү төрт бурчтук формасындагы бутаны (мишень) ок тешип өтүптүр. Эгер бутанын a жана b жактары жана тешиктин r радиусу анык болсо, бутанын тешиктен калган жеринин аянтын табуучу программаны түз. (1-тапшырма 19-бет)

Көңүл бурганыңарга рахмат!!!