«__»______ _____г «_»___________________г. «__»____________г.
« » ___________ 2018 г.
Тус программа гүрэнэй Федеральна стандарт, Буряад Республикын Һуралсалай болон эрдэм ухаанай министерствын туршалгын программа дээрэ үндэhэлэгдэнэ. Буряад дунда hургуулида түрэлхи литература hуралсалай предмет болгогдожо, үзэгдэжэ байдаг гээшэ.
Программа иимэ хубинуудhаа бүридэнэ: тайлбари бэшэг, hуралсалай - тематическа түсэб, программын байгуулга ба удха, календарно-тематическа түсэб, hурагшадай мэдэсэ шадабариин гол эрилтэнүүд, hуралсалай методическа хангалга, хабсаргалта.
Буряад литература үзэлгэ болбол имагтал образоор харуулдаг дээрэhээ hурагшадые арад зондоо үнэн сэхээр хүмүүжүүлхэ хэрэгтэ тон ехэ удха шанартай.
Түрэлхи литературын программа тематическа принципэй үндэhэн дээрэ байгуулагдаба. Эндэ арадай аман зохёолнууд, буряад литература сооhоо удхын ба байгуулалтын талаар hурагшадай ойлгосо, мэдэсэдэ таарамжатай уран hайханай зохёолнууд шэлэгдэн абтажа, тайлбарилан уншахаар, шудалан үзэхөөр хараалагдаба. Эдэ зохёолнууд хадаа түүхын үе сагтай, арад зоной үйлэ хэрэгтэй, түүхэтэй, түрүү хүнүүдэй дүрэтэй сэхэ холбоотой юм.
Х классай программа буряад литературын хүгжэлтын түүхэ үзэхөөр табигдаба.
Х класста ниитэ зоной түрүүүзэл бодолтой литературын нягта холбоотой байдагые, арадай ажабайдалда литературын ямар үүргэтэй байhые hурагшадта ойлгуулжа үгэхэ юм.
Литература ахамад классуудта заахадаа, бүхы хүн түрэлтэнэй түүхын бодото ушарнуудай хоорондохи холбоондо, проблемэнүүдтэ, илангаяа моральна удхатай асуудалнуудые тобойлгон илгажа, hурагшадай анхарал хандуулха байна.
Х классай литературын курс монографическа ба обзорно темэнүүдые үзэхөөр хараална. Тиимэhээ hурагшад буряадайнгаа элитэ уран зохёолнуудтай танилсаха аргатай, тэдэнэй литературын хүгжэлтэдэ ямар hуури эзэлдэг, ямар онсо удха, шанар оруулhые ойлгожо абана.
Литературын теориин ойлгосонуудые hурагшад V-VII классуудта шудалжа эхилээд, VIII-IХ классуудта үргэлжэлүүлнэ, хүгжөөнэ. Х-ХI классуудта бүри орёо ойлгосонуудтай танилсана. Эндэ литературна тип, литературна шэглэл, арадша ёhо реализм гэhэн литературын гол уран методтэй танилсажа шудална.
Литературна ойлгосонуудые удаа дараалан, шата шатаарнь, хоорондонь холбоотойгоор hурагшадай ухаанда бүрилдүүлхэ юм.
Ниигүүлэсхы һайхан сэдьхэлтэй хүн бүхэнэй буян хэжэ ябабал, өөртэньшье, үри хүүгэдтэньшье, уг саданартаньшье хододоо һайн хэрэг тохёолдохо гэһэн удха. Буддын шажанай һургаал зааһан зохёолнуудай удха шанар.
Уран зохёолшын уран гоё гү, али уран һайханай юртэмсэ тухай ойлгосо. Уншагша литературна процессэй эдэбхэтэй хабаадагша. Уран зохёол ба тэрэнэй тайлбарилга.
Н.Балданогой творческо замаар хронологическа таблица табилга, зохёолго. Драматическа поэмын үльгэр домогой удхаhаа дулдыдан бии болоhыень ойлгуулха. Драматическа поэмэ, тэрэнэй шэнжэ, шанар тухай хөөрэлдэхэ.
Буряад литературын түрүүшын роман. Роман соо зураглагдаhан типическэ дүрэнүүдые зураглалга. Ниитын зоной байдал хүнэй өөрынь ябадал хоёрой хоорондохи орёо харилсаае үнэн зүбөөр харуулhан тухай хөөрэлдэхэ. Литературна теори: реализм, тэрэнэй буряад литературада тогтонижоhон тухай.
Х.Намсараев тухай мэдээ үргэдхэхэ. 19 зуун жэлэй хори буряадуудай түүхэдэ болоhон ушар баримталжа бэшэhэн тухай хэлэхэ. Арадай ядаралта байдал, ангиин тэмсэл эршэтэй боложо байhан тухай хөөрэлдэхэ. Литературна теори: буряад уран зохёолой арадша ёhо.
“Үүрэй толон” романай проблематика, нэрын удха, жанрайнь онсо шэнжэ. Романай түүхэтэ үндэһэн, бэшэгдэһэн түүхэнь. “Нойрһоо һэриһэн тала” романтай адли ба адли бэшэ талануудынь.
Романай нэрын удха, фольклорно үндэһэниинь, зүрилдөөниинь, образно системэнь. Арад зон ба засаг түрэ. Шажан мүргэлэй асуудалнууд. Интеллигенциин үүргэ.
Роман соо тэрэ үеын арадай байдал харуулhан тухай хөөрэлдөө эмхидхэхэ. Юрын колхознигуудай мэргэжэл, оролдосотой ажал, hонор ухаае Даржаа ахайн дүрөөр харуулhан тухай хөөрэлдэхэ.
Романай жанр. Эпическэ зохёолой шэнжэ шанар. Гүнзэгы удхатай, үргэн дэлисэтэй эпическэ зохёолнуудай, жанрнуудай батажалга.
Лирикэ. Д.Жалсараевай поэзиин гол темэнүүд ба жанрнууд. Шүлэгүүдэй баглаа тухай ойлгосо. Шүлэгүүдэй баглаа зохёохы оньһон арга. Д.Жалсараевай публицистическэ стилб, оньһон үгын найруулга хэрэглэһэниинь.
Лирикэ. Н.Дамдиновай лирикэ соо хүн ба юртэмсэ гэһэн һанал бодол шиидхэлгэ. “Мүшэтэ харгы” гэһэн сонедүүдэй гүрлөө. Сонет ба сонедүүдэй гүрлөө тухай ойлгосо үргэдхэлгэ. Сонедүүдэй гүрлөө зохёолгын оньһон арга.
Лирикэ. Д.Улзытуевай буряад шүлэг зохёолгодо верлибр, лирическэ миниатюрын жанр, япон шүлэгэй хайку, танка гэхэ мэтэ хэбүүдые нэбтэрүүлгэ. Оршуулга, тэрэнэй орёо заршам.
Буряад роман ба тэрэнэй бии болохын бэлэдхэл. Үе сагтаа тааруу зохёол бэшэхэ формо бэдэрэлгэ. Буряад романай жанрай өөрэ ба олон янза. Буряад драматургиин хүгжэлтэ ба шэнэлэлтэ. Буряад театрай хүгжэлтын гол зам. Буряад лирикын хүгжэлтэ, тэрэнэй жанрнууд, поэтикэ.
7. Хабсаргалта
Буряад литератураар тестнүүд
НАМЖИЛ БАЛДАНО
«ЭНХЭ-БУЛАД БААТАР»
1. Н. Балданогой үхибүүн ябахадаа золгодог байһан нютагайнь үльгэршэн
а) П. Петров
б) Нима Образцов
в) Цырен Зодбоев
2. Ямар ара нэрэ доро Н. Балдано түрүүшынгээ зүжэг бэшээ һэм?
а) Сэлгеэ Сарьдаг
б) Мүнхэ Сарьдаг
в) Будамшуу
3. Буряад-Монголой драмтеатрай табиһан түрүүшын пьесэ, Н. Балданогой зохёоһон:
а) “Нюдарган”
б) “Таһалдал”
в) “Дүлэн”
4. “Гэсэрэй” аялгаар Н. Балданогой бэшэһэн баледэй либреттэ:
а) “Гэсэр – арадай баатар”
б) “Газарай хүбүүн”
в) “Поющие стрелы Гэсэра”
5. «Энхэ-Булад баатар» — буряадай түрүүшын
а) драма
б) драматическа поэмэ
в) оперо
6. Энхэ-Булад баатарай прототип:
а) Сэрэн-Галдан
б) Бабжа-Барас баатар
в) Шоно баатар
7. «Энхэ-Булад баатар» ямар аман зохёолой аялгаар бэшэгдэһэн бэ?
а) үльгэрэй
б) түүхэлһэн хөөрөөнэй
в) домогой
8. Буумал хаанай мүнгэн һэлмэ юун болоноб?
а) түшэг
б) һүлдэ
в) зэбсэг
9. “Хаража шадангүй һүлдыетнай харата дайсанда алдабалби,”– гэжэ Буумал хаанда хэлэгшэ:
а) харуулшан
б) Шуумар баатар
в) ахалагша һахюул
10. Буумал хаан Энхэ-Булад баатарые яажа хэһээгээб?
а) нюргынь сохёо
б) далынь хухалаа
в) далын мэнгээрһэ тануулаа
11. Энхэ-Булад баатарай түрэһэн эсэгэ:
а) Буумал хаан
б) Хэшэгтэ дархан
в) Солбон баатар
12. Шаралдай хаанай эльгээһэн номо һаадагуудые Энхэ-Булад баатар юун гэжэ тайлбарлинаб?
а) бэлэг
б) мэндын тэмдэг
в) дайнай уряа
13. Хаанай ордон:
а) асари
б) байшан
в) Ехэ Гэр
14. Энхэ-Булад баатар хааниие хэн гээшэш гэнэб?
а) хаан-баабай
б) хаан-наран
в) хаан-могой
15. “Энхэ-Булад” оперын хүгжэм найруулагша композитор:
а) Тихон Хренников
б) Михаил Фролов
в) Бау Ямпилов
16. Арюун-Гоохон хада дээгүүр мандаһан наранда хандажа юу эринэб?
а) аза талаан
б) һайхан дура
в) зол жаргал
17. Эрхэ-Мэргэнэй һомонһоо Энхэ-Булад баатарые хэн абарнаб?
а) Солбон баатар
б) Шуумар баатар
в) Арюун-Гоохон
18. Арад зон Энхэ-Булад баатарые хүндэлжэ, юун дээрэ һуулганаб?
а) сагаан олбог дээрэ
б) хаан шэрээдэ
в) сагаан хурьган тохом дээрэ
19. Оперын үгэнүүдые юун гэдэг бэ?
а) ариоза
б) либреттэ
в) опереттэ
20. “Энхэ-Булад баатар” ямар түлэбэй зохёол бэ?
а) драмын
б) прозын
в) шүлэгэй
ХХ-дохи зуун жэлэй урдахи уран зохёол
1.ХХ-дохи зуун жэлэй урда буряад нютагуудта илангаяа дэлгэрэнги байһан үзэг бэшэг: а) ород б) монгол в) түбэд
2.Зүүн Сибириин дээдэ һургуули хаана байһан бэ? а) Новосибирскдэ б) Казаньда в) Томскдо
3.Түрүүшын буряад багшанарые нэрлэгты
4.Буряадай түрүүшын үзэглэлнүүдые нэрлэгты
5.Казаниин университедэй зүүн зүгые шэнжэлэгшэ эрдэмтэн, түрүүшын буряад эрдэмтэдые дэмжэгшэ: а) Н.И. Лобачевскийб) Г.Н. Потанин в) О.М. Ковалевский
6. Буряадай түрүүшын эрдэмтэдые нэрлэгты
7. Түрүүшын буряад бэшэмэл зохёолнуудай гол жанр: а) угай бэшэгүүд б) түүхэ бэшэгүүд в) үльгэрнүүд
8. "Буддийский паломник у святынь Тибета” номой автор: а) Ц.Жамсарано б) Г. Цыбиков в) М.Хангалов
9. Арадай аман зохёол суглуулагша, эрдэмтэн-этнограф: а) Ц. Жамсарано б) Ц. Онгодов в) Ц. Сахаров
10. Балба орон- а) Түбэд б) Энэдхэг в) Непал
11.Муура рампан багша тухай үльгэрые оршуулагша: а) Р.Номтоев б) И.Сахаров в) Б.Барадин
12. Түрүүшын буряад зүжэгүүдые автортайнь онсологты: а) "Үхэл” 1. И.Барлуков б) "Архиин зэмэ” 2. Ч.-Лх.Базарон в) "Цырен малшан” 3. С.Балдаев г) "Хаарташан” 4. Д.Абашеев 13. "Хориин 11 эсэгын уг изагуурай туужа” гэһэн түүхын зохёолой автор: а) Д.-Ж.Ломбо- Цыренов б) В.Юмсунов в) С.Балдаев
14. Б.Барадинай бэшэһэн номуудые нэрлэгты
15. "Хүн түрэһэн ёһоёо Хүлеэһэн сагаа һанахадам, Хүшэр хүндэ шабарһаа Хүсэлэн гараһан үльгэртэйл” Эдэ үгэнүүдэй автор хэн бэ? а) Б.Барадин б) Х.Намсараев в) Д.Дашанимаев
Ч.-Лх. Базарон "Хаарташан”
1. Хаарта наадажа байхадаа, Доржо мүнгэеэ юун дороо хээд һуунаб? а) малгай б) дабшуури в) шэрдэг
2. Доржын арада байһан хүн һамган дэгэлтын ороходо, хэн гэжэ ханданаб? а) худа б) зайһан в) худагы
3. Хаартада хэһэн тэмдэг: а) харааб б) нугалаа в) толбо
4. Доржын хүбүүдэй нааданхай: а) хүүхэлдэй б) хаарта в) шагай
5. Доржын эсэгэ Цэрэн үбгэнэй сай үгы болоходоо, шанажа ууха юумэн: а) аарсан б) шаара в) нохойн хоншоор
6. Цэрэн үбгэнтэнэй эдихэ юумэ үгы болоод, Тэхэдэ хашагдахадаа, 100 түхэригєєр худалдаһан юумэн: а) гунжан б) морин в) эрье хонин
XX-дохи зуун жэлэй буряад литература
1.20-ёод оной литературын гол шэглэл, тематика? а) граждан дайн б) шэнэдхэн хубилалга в) ангиин тэмсэл
2.Партизан Будаевай "Манай зам” шүлэг хэблэһэн газетэ: а) "Улаан туг” б) "Бурят-Монгольская правда” в) "Красный стрелок”
3.Тэрэ үеын уран зохёолшодые нэрлэгты
4.Б.Абидуевай поэмэ а) "Ула ба зула” б) "Самолёт” в) "Ленинэй дурасхаал”
5.Арадай аман зохёол суглуулагша, эрдэмтэн-филолог С.Балдаевай далда нэрэ: а) Абагайн түргэн б) Сэсэн Сэнгээ в) Будамшуу
6.С.Балдаевай элирүүлһэн үльгэршэд: а) Парамон Дмитриев, Папа Тушемилов б) П.Петров, М.Имегенов
7. Багша, уран зохёолшон, "Жэгдэн” гэжэ зүжэгэй автор: а) Ч.-Лх. Базарон б) Д.-Р.Намжилон в) Д.Дашинимаев
8.Солбоной Туяагай бодото нэрэ?
9.Мүнхэ-Саридагай бодото нэрэ?
10.Х. Намсараевай арадай аман зохёол хэрэглэжэ бэшэһэн поэмэ: а) "Баригдабал,балар харанхы” б) "Үбгэн гэлэнэй үгэ” в) "Ула ба зула”
С. Балдаев "Үнэнэй баяр”
1. Ваахтар Хутонов уряднигые хэн гэбэб? а) доктор б) мангад в) нүхэр
2. Дарга ноёной Һайдарые сүлэхэб гэһэн газар а) Хальмаг б) Монгол в) Яхад
3. "Адха мүнгэн таг дээрэ гаража, адха талхан хайрсаг соо орохо; эреэн мо гой эзэеэ эдихэ, хара могой хаанаа эдихэ”, -гэжэ хэн хэлэһэн байгааб? а) Палбар б) Гүрсэб в) Һайдар
4. Холшоройдо ерэһэн сагаантанай нэгэ сэрэгшэ: а) Иванов б) Новиков в) Петров
5. Хабхар даргада юун гэжэ ханданаб? а) баабай б) боохолдой в) ноён ахай
6. Холшортон басагаяа хэн гэжэ айлайда хүлһэншэнєєр байлгаха һанаатай байгааб? а) Пардан б) Хубхан в) Һалбар
30-аад онуудай литература
1.Тэрэ үеын уран зохёолой журнал: а) "Манай зам” б) "Бата зам” в) "Тэмсэлэй шэмэг”
2. Хардуулан хамалганда ороһон уран зохёолшодые нэрлэгты
3. М.Горькиин, В.Маяковскиин зохёолнуудые оршуулагша: а) Д.Чернинов б) Д.Дашанимаев в) Б.-Д.Очиров
4. Буряад искусство, литературын түрүүшын декада хаана, хэзээ болоо һэм? а) Улаан-Үэдэ, 1940 ондо б) Москвада, 1940 ондо
5. Тэндэ ямар зүжэг зохёолнууд харуулагдаһан бэ, нэрлэгты
6. Ц.Доной граждан дайнай үе харуулһан рассказ: а) "Лодыриин зүүдэн” б) "Шуһата хюдалга” в) "Хиртэһэн һара”
7. Ц.Доной найруулжа бэшэһэн үльгэр: а) "Үбгэн Жэбжээнэй мэргэн” б) "Харалтуур хаан” в) "Аламжа Мэргэн”
8. "Тоёон”, "Уран биирэ”, "Санаша басагадта” шүлэгүүдэй автор?
9. "Эреэн гүрєєһэ эмэллэгшэ”, "Котии баатар”, " Шаалай Шаанай хоёр” гэжэ үльгэр-поэмэнүүдэй, онтохоной автор: а) Х.Намсараев б) Б.Абидуев в) Д.Дашанимаев
10. "Тиимэ байгаа” рассказуудай циклэй автор: а) Х.Намсараев б) Ц.Дон в) Ж.ТумуновБ.Барадин "Сэнгэ баабай”
1. Сэнгэ баабайн Дашасэрэн хүбүүнэй эрхэ нэрэ: а) Мантаахай б) Манхуудай
2. Сэнгэ баабайн зараса басаган: а) Балма б) Дарима
3. Сэнгэ баабайн мэдээ табижа унаад байхада, Дулма һамганайнь адисалһан бурханай судар: а) Алтан гэрэл б) Жадамба в) Ганжуур
4. Сэнгэ баабайн эзэлжэ ябаһан тушаалнуудые тоологты
5. Шүтэдэг ламынгаа ерэхэдэ, Сэнгэ баабай юу хээб? а) мүргэл б) үргэл
6. Аршаан хэдэг амһарта: а) бойпуур б) бумба в) дэбэр
7. Сэнгын үхэһэнһєє хойшо 49 хоногто хуруулһан ном: а) Алтан гэрэл б) Юм в) ЖадамбаЦ.Дон "Брынзын санха”
1.Ц.Дон ямар нютагайб? а) Сэлэнгын аймагай Жаргаланта б) Бэшүүрэй аймагай Аяга нютаг в) Зэдын аймагай Үшєєтэ нютаг
2. Ц.Доной зохёолнуудые нэрлэгты
3. Гамаагай нүхэр басаган: а) Балжаа б) Дариима в) Дулма
4. Ехэ наһатанай һургуулиин географиин урок дээрэ хабхаг далай гэжэ бии гээд хэн буляалдаһан байгааб? а) Буяа Булад б) Хуба Гомбо в) Хумбаа Дагба
5. Повестиин үйлэ хэрэгүүд ямар нэрэтэй колхоздо болоноб? а) Хубисхал б) Улаан туг в) Улаан малшан
6. Энэ хэн бэ, точконуудай орондо нүгєє нюурай нэрэ бэшэгты. "Түглэгэр үргэн мүртэй, задарюун томо бэетэй, боршогор болоһон хара шарайтай, ехэнүүд нүхэтэй һарнагар хамартай, уралынь дамбагар зузаан, хоёр нюдэниинь сог мэтэ ялялзажа, ...... нюурые алдангүй гэтэжэ, танижа ядаһан хэбэртэй, абяагүй һууна...”
7. Балданай Гомбые буруу харуулха гэһэн даабари абаһан хүн а) Няндаг б) Галин в) Дэлэг
8. Аймагай ветеринар ямар нютаг ошоһон байгааб? а) Нарһата б) Хуһата в) Хасуурита
9. Брынзэ соо ямар хорон хэгдэһэн байгааб?
10. Энэ хэн бэ? "..... шоно мэтэ хүлмэгэд гээд, буруу хаража, милициин формо хубсаһатай хүнтэй дуугаралсана. Тэрэ айхабтар эдэбхитэй хүн янзатай, иишэ тиишээ хүнгэн солбоноор гүйнэ. Ябууд дундаа Должон тээшэ хулгай нюдєєр хаража, шүдэнэй сагаагаар миһэд гэнэ...”
11. Должоной нүхэсэдэг хүбүүн –Ёндон ямар мэргэжэлтэйб? а) зоотехник б) агроном в)ветеринар
12. Зохёолой темэ ба идей нэрлэгты
13. Повесть соо харуулагдаһан үе саг тухай үшєє ямар зохёолнуудые уншаабта, нэрлэгты.
14. Санха, санхатаха гэжэ үгэнүүдэй удха тайлбарилагты
15. Ц.Доной 1937 ондо тушаалгаха үедєє дүүргээд байһан роман юун гэжэ нэрэтэй һэм? а) "Тужа соо” б) "Ой соо” в) "Брынзын санха”
Эсэгэ ороноо хамгаалгын агууехэ дайнай үеын ба һүүлээрхи уран зохёол 1."Илахамнай лабтай” шүлэг хэн бэшээб? а) Ж.Тумунов б) Ц.Номтоев в) Х.Намсараев
2. Дайнда ябаһан уран зохёолшодые нэрлэгты
3. Хүсэеэ барандаа хумиял! Хүбшэеэ барандаа татаял! Дутуу бэшэ, дүүрэнээр дурлая! Хахад бэшэ, хүсэдєєр алхая! Энэ шүлэгэй авторые нэрлэгты: а) Ц.Галсанов б) Ж.Тумунов в) Х.Намсараев
4. Ж.Тумуновай гүрэнэйнгєє зүүн хилэ хамгаалжа байхадаа бэшэһэн зохёол: а) «Сэсэгмаа» пьесэ б) «Талын бүргэд» рассказ в) "Хилэ дээрэ” пьесэ
5. Ж.Тумуновай баримтата повесть: а) "Наранай орохо зүг тээшэ” б) "Алтан бороо” в) "Эсэгэ хүбүүн хоёр”
6. "Чудска нуур дээрэхи сууряан” поэмын автор: а) Ц.Галсанов б) Ц.Номтоев в) Х.Намсараев
7. Н.Балданогой дайнай үеын ажабайдалда зорюулһан пьесэ: а) "Арадай хүбүүн” б) "Снайпер” в) "Байгалай загаһашад”
8. "Элинсэг хулинсаг эсэгым дуунууд! Эльгэ тєєдэй эхым дуунууд! Ажал, тэмсэл сооһоо түрєєш, Алад холоһоо аша гушадаа ерээш” Хэнэй мүрнүүд бэ? а) Х.Намсараевай б) Н.Балданогой в) ш.Нимбуевай
9. Б.Базароной шүлэгүүдэй суглуулбари: а) "Пост дээрэ” б) "Сэрэгшын лирикэ” в) "Илалта”
10. Буряад уран зохёолшодһоо түрүүшын киносценарист: а) Д.-Р.Батожабай б) Ч.Цыдендамбаев в) Ц.Шагжин
11. Түрүүшын буряад роман: а) Ч.Цыдендамбаевай "Банзарай хүбүүн Доржо” б) Ж.Тумуновай "Нойрһоо һэриһэн тала” в) Х.Намсараевай "Үүрэй толон”
12. Уран зохёол соо эгээл үргэн удхатай, орёо байгуулгатай зохёол: а) туужа б) рассказ в) роман
13. Түүхын баримтанууд дээрэ үндэһэлжэ бэшэһэн зохёол: а) Ж.Тумуновай "Сүхэ-Баатар” б) Ц.Шагжинай "Будамшуу” в) Ч.Цыдендамбаевай "Соном Гармаев”
14. Ч.Цыдендамбаевай, Х.Намсараевай прозын зохёолнуудые оршуулагша: а) Г.Марков б) К.Седых в) М.Степанов
15. Н.Рыбко хэнэй зохёолнуудые оршуулһан гээшэб? а) Д.-Р.Батожабайн б) Г.Чимитовэй в) Д.Жалсараевай
Х.Намсараев "Тайшаагай ташуур”
1. Х.Намсараев хэды ондо түрєєб? а) 1899 б) 1909 в) 1889
2. Уран зохёолшын түрэһэн нютаг: а) Дээдэ Хэжэнгэ б) Хэжэнгэ в) Эдэрмэг
3. Үргэжэ абаһан гэртэхиниинь: а) Галсанай Балдантан б) Сэбэгэй Намсарайтан в) Бадлаагай Дагбатан
4. Хуушан монголдо һургаһан багшань: а) Найдан Абидуев б) Бадлаагай Дагбатан в) Галсанай Балдан
5. Х. Намсараевай наһанайнь нүхэр һамган: а) Гутабай Бальжад б) Балданай Гүнжэд в) Галшын Должод
6. Х. Намсараевай түрүүшын зохёол: а) "Үбгэн гэлэнэй үгэ” поэмэ б) "Үншэдэй үхэл” рассказ в) "Харанхы” пьесэ
7. Монголой уран зохёолшо Ц. Дамдинсүрэнэй Х. Намсараевай "Үбгэн гэлэнэй үгэ” дууряажа бэшэһэн зохёол: а) "Толи Гэндэн” б) "Сэсэн Сэнгээ” в) "Ула ба зула”
8. "Цыремпил” гэжэ зохёолоо ямар нэрэтэй роман болгожо үргэлжэлүүлһэн бэ?
9. Х. Намсараевай нйаруулһан үльгэр: а) "Аламжа Мэргэн” б) "Хараасгай Мэргэн” в) "Үбгэн Жэбжээнэй”
10. Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай үедэ бэшэһэн зохёолынь: а) "Нэгэтэ һүни” б) "Үүрэй толон” в) "Тайшаагай ташуур”
11. "Тайшаагай ташуур”- а) комеди б) драма в) угай бэшэг
12. Уран зохёолшо хэнэй бэшэһэн угай бэшэгүүдые шудалааб? а) Ц. Сахаровай б) В. Юмсуновай в) Ю. Ломбоцыреновэй
13. Хориин 11 эсэгэнэрэй отог зоной нэрэнүүдые тооложо бэшэгты
14. Гулваанарай тайшаада бариһан хүндэ: а) Тараг б) Табагтай мяхан в) Тєєлэй
15. Николай хаанай Ринчин-Доржо Дымбыловтэ хүртєєһэн хэргэм: а) Ахалагша тайшаа б) Хасагай атаман в) Есаул
16. Гүрэмбэ лама тайшаа ноёной хатанда хэн гэжэ ханданаб? а) Хатан абгай б) Хатан эгэшэ в) Хатан Долгор
17. Тайшаа ноён Гүрэмбэ ламые юун гэжэ нэрлэбэб? а) мэхэтэй үнэгэн б) шарахан һолонго в) хара нохой
18. Хатан Долгорой түрэһэн нютаг: а) Түгнын хоймор б) Агын тала в) Хэжэнгын гол
19. Ноёной нохойн хүл хуха сохиһон хүбүүнэй нэрэ: а) Сонинпол б) Зата в) Сэмпил
20. Хориин Дүүмэ шатааһан зоной нэгэн: а) Сэмпил б) Гоншог в) Дэбэр
21. "... хэн таниие үгытэй болгоо юм? Үгытэйдєє найража, дураараа ябаха һанаатай гүт? Үтэр минии урда һүгэдэгты! Мүнєє танай урда хэн байнаб? Танай урда Хориин 11 эсэгын ахалагша тайшаа .....” Энэ хэнэй үгэнүүд бэ?
22. Хэн эдэ үгэнүүдые хэлэнэб, ямар үедэ? "Хэзээ нэгэтэ үгытэй ядуу зондо жаргаха саг ерэхэ юм!...Таанар тэрэ сагые угтуулан хаража. Бодожо, оролдожо ябагты. Худал юумые хойшонь татагты, үнэн юумые єєдэнь үргэгты”
23. "Тайшаагай ташуур” зүжэгэй түрүүшын режиссер (декабрь 1945 оной) а) Ф.Сахиров б) В. Халматов в) В.Кондратьев
24. В.Кондратьевай найруулһан "Тайшаагай ташуур” зүжэгэй гол нюурнуудые хэд бэлигтэй артистнар нааданаб?
Ж.Тумунов "Нойрһоо һэриһэн тала”
1. Ж.Тумуновай түрэһэн нютаг: а) Агын округой Догой нютаг б) Сагаан-Шулуутай в) Табтаанай
2. Республикымнай аймагууд соо эгээн түрүүшын пионернүүдэй байшангай баригдаһан газар: а) Хори б) Ярууна в) Загарй
3. Ж.Тумуновай түрүүшын пьесэ: а) "Хилэ дээрэ” б) "Шоолой” в) "Сэсэгмаа”
4. Дайнай һүүлдэхи Чехославакида бэшэгдэһэн рассказынь: а) "Эсэгэ хүбүүн хоёр” б) "Веда” в) "Талын бүргэд”
5. Дэлгэрэй нүхэр хүбүүн: а) Базар б) Пунсок в) Гомбо
6. Хоёр нүхэдэй баян Шодоной адуу хараһан газар: а) Алхана б) Дульдарга в) Ара-Элеэ
7. Дэлгэртэ Сэсэгмаагаа бодхожо абаашахадань хэн туһалааб? а) Янжима б) Рэгзэд в) Тамжад
8. Ямар мүрэнэй эрьедэ Дэлгэр Базар нүхэрєє абаржа, Табхаевай отрядта абаха мүрєє хаагдааб? а) Онон б) Энгидэй в) Хёлго
9. Табхайн Дугарай эсэгэтэйнь уулзажа, "энээнэйш тархида яашье үзэг орохогүй” гэжэ хэлэһэн хүн: а) Жүгдэр б) Доржо үбгэн в) Тоһото
10. Партизанска отрядай комиссар: а) Анатолий Петров б) Нима Бороев в) Пунсок
11. Партизануудай командир А.Петровтой уулзаха пароль: а) "Алхана” б) "Һэбьеэ” в) "Һалхин”
12. Табхаев Тоһотындо орожо ерэхэдээ, ямар буу зэбсэгтэй ябанаб? а) ташуур буу б) винтовко в) оодон шара
13. Нимын хойноһоо адаглажа, Табхайн Дугарта дуулгажа байха хүн: а) Тоһото б) Гомбо в) Шодон
14. Доржын Дэлгэрэй хадам баабай: а) Нима б) Дамба в) Ошор
15. Партизануудаар барисаатай хамниган хүн: а) Данзан б) Дамба в) Дампил
16. Ононой партизануудай командир: а) Петров б) Шилов в) Шитров
17. Шэтэ хэдэн тээһээ түригдэжэ, большевигүүд городоо орхижо, партизан дайнда ороһон байна...Городой ханха зайдан үйлсэнүүдтэ тон түрүүлһэн хэд бии болооб? а) Семеновтон б) Япон солдадууд в) Чехууд
18. Атаман Семенов юундэ һуугаад, городые эрьежэ үзєє һэм? а) мориндо б) машинада в) броневигтэ
19. Атаман Семеновой хэлээшээр "нүүдэлшэн, ород большевигүүдтэ мэхэлэгдэһэн, зэрлигшэшэһэн хүн”: а) Дэлгэр б) Нима в) Пунсок
20. Тус роман хэды ондо хэблэлдэ гараһан бэ? а) 1945 б) 1949 в) 1959
Н.Балдано «Энхэ- Булад баатар»
1.Н.Балданогой үхибүүн ябахадаа золгодог байһан нютагайнь үльгэршэн а) П.Петров б) Нима Образцов в) Цырен Зодбоев
2.Ямар ара нэрэ доро Н.Балдано түрүүшынгээ зүжэг бэшээ һэм? а) Сэлгеэ Сарьдаг б) Мүнхэ Сарьдаг в) Будамшуу
3.Буряад-Монголой драмтеатрай табиһан түрүүшын пьесэ, Н.Балданогой Зохёоһон: а) "Нюдарган” б) "Таһалдал” в) "Дүлэн”
4."Гэсэрэй” аялгаар Н.Балданогой бэшэһэн баледэй либреттэ: а) "Гэсэр – арадай баатар” б) "Газарай хүбүүн” в) "Поющие стрелы Гэсэра”
5.«Энхэ-Булад баатар» - буряадай түрүүшын а) драма б) драматическа поэмэ в) оперо 6.Энхэ-Булад баатарай прототип: а) Сэрэн-Галдан б) Бабжа-Барас баатар в) Шоно баатар
7.«Энхэ-Булад баатар» ямар аман зохёолой аялгаар бэшэгдэһэн бэ? а) үльгэрэй б) түүхэлһэн хєєрєєнэй в) домогой
8.Буумал хаанай мүнгэн һэлмэ юун болоноб? а) түшэг б) һүлдэ в) зэбсэг 9."Хаража шадангүй һүлдыетнай харата дайсанда алдабалби,”-гэжэ Буумал хаанда хэлэгшэ: а) харуулшан б) Шуумар баатар в) ахалагша һахюул
10.Буумал хаан Энхэ-Булад баатарые яажа хэһээгээб? а) нюргынь сохёо б) далынь хухалаа в) далын мэнгээрһэ тануулаа
11.Энхэ-Булад баатарай түрэһэн эсэгэ: а) Буумал хаан б) Хэшэгтэ дархан в) Солбон баатар
12.Шаралдай хаанай эльгээһэн номо һаадагуудые Энхэ-Булад баатар юун гэжэ тайлбарлинаб? а) бэлэг б) мэндын тэмдэг в) дайнай уряа
13.Хаанай ордон: а) асари б) байшан в) Ехэ Гэр
14.Энхэ-Булад баатар хааниие хэн гээшэш гэнэб? а) хаан-баабай б) хаан-наран в) хаан-могой
15."Энхэ-Булад” оперын хүгжэм найруулагша композитор: а) Тихон Хренников б) Михаил Фролов в) Бау Ямпилов
16.Арюун-Гоохон хада дээгүүр мандаһан наранда хандажа юу эринэб?
а) аза талаан б) һайхан дура в) зол жаргал
17.Эрхэ-Мэргэнэй һомонһоо Энхэ-Булад баатарые хэн абарнаб?
а) Солбон баатар б) Шуумар баатар в) Арюун-Гоохон
18.Арад зон Энхэ-Булад баатарые хүндэлжэ, юун дээрэ һуулганаб?
а) сагаан олбог дээрэ б) хаан шэрээдэ в) сагаан хурьган тохом дээрэ
19.Оперын үгэнүүдые юун гэдэг бэ?
а) ариоза б) либреттэ в) опереттэ
20."Энхэ-Булад баатар” ямар түлэбэй зохёол бэ?
а) драмын б) прозын в) шүлэгэй
Ж.Балданжабон "Сэнхир хаданууд”
1. Ж.Балданжабоной түрэһэн нютаг:
а) Агын округой Зүдхэли нютаг б) Сагаан-Шулуутай в) Баруун Хужартай
2. уран зохёолшые хуушан монгол үзэгтэ һургаһан хүн:
а) Гомбын Бобоншы б) Хэшэгтэ нагаса в) Бадлын Дагба
3. Ж.Балданжабоной түрүүшын рассказ:
а) "Аша хүбүүн” б) "Бүргэд” в) "Хурын бурхан”
4. Арадай аман зохёолой үндэһэн дээрэ бэшэһэн зохёолынь:
а) "Бабжа-Барас баатар” б) "Баатарай зам” в) "Бүргэд”
5. Үхибүүдтэ бэшэһэн зохёолынь:
а) "Алханын нюусанууд” б) "Бүргэд” в) "Сэнхир хаданууд”
6. Ж.Балданжабоной "Сэнхир хаданууд” роман анхан ямар нэрэтэйгээр гараһан бэ?
а) "Хаданууд” б) "Дабаан” в) "Бэлшэр”
7. Даржаагай Нарһата тосхонһоо гэртээ асарһан басаганай нэрэ:
а) Валя б) Верка в) Балжан
8. Бэлшэрэй бригадын ахалагша хонишон:
а) Балжан б) Сада в) Хорло
9. Даржаа таһархай платитай., хүл нюсэгэн басаганда юу һарбайгааб?
а) үндэгэ б) шэлтэй һү в) зүһэм хилээмэ
10. Парторг Жаргал Базаровтай харгыдань ушарһан залуушуул тэрэниие хэн гэнэб?
а) аха нүхэр б) парторг в) хүмүүжүүлэгшэ
11. Цэлхэй Цыреновичэй пенсидэ гаргахаяа хүсэдэг хонишон:
а) Сада б) Даржаа в) Дарма
12. Эдэ үгэнүүд хэн тухайб? ...бага байхадаа, зантагар томо толгойтой юм һэн, гурбатай болотороо хэлэндэ ороогүй ябаһан юм гэжэ үбгэд хүгшэд хєєрэлдэдэг”
а) Даржаа б) Суранзан в) Сада
13. Клубые даагша: а) Аюр б) Батажаргал в) Цэпэл
14. Маюуза- а) Һандай дээрэхи шэрдэг б) мориной зэмсэг в) эмээл дээрэхи һуудал
15. Даржаа үбгэнэй бригадада хурьга абалсадаг хүбүүн: а) Суранзан б) Женька в) Батажаргал
16. Хорлын инаг хүбүүн:
а) Уржэн б) Батажаргал в) Аюр
17. Цэпэл Черниновэй мэргэжэл:
а) ветеринар б) зоотехник в) агроном
18. Гологдоһон хурьга ямар аргаар эхэ хониндонь табижа хүхүүлнэб?
а) тээгэлжэ б) угжажа в) аргадажа
19. Жаргал Базаров хаана хүдэлжэ байһанаа ерээб?
а) ондоо колхоздо б) Хилгэндын рудниктэ в) Нарһатада
20. Уран зохёолшо Суранзанай сэбэрые зураглахадаа, юунтэй жэшэнэб?
а) улаан нарантай б) залуухан хуһантай в) хюрууда сохигдоһон зэрлиг жэмэстэй