Роза же атыр гүлдүүлөр тукуму

Роза же атыр гүлдүүлөр тукуму

Атыр гүлдүүлѳрдүн эң кеңири таралган ѳкөлү-кадимки ѳрук. Жалбырактары бурдѳй электе эле гулу ачылат. Гулу 5жалбыракчадан жана беш желекчеден турат. Ушу сыяктуу ѳрчүгөндөргө кара өрүк, алча, чие, шабдалы кирет. Гүлүнүн формуласы: 0Ч5,Т5,А…,Э1 Кыргызстанда роза гүлдүүлѳрдүн 35уруусу, 135түрү өсөт.

Кайналы

Табылгы Кыргызстанда табылгы тукумчасынын 6 түр ү өсөт. Гүлүнүн формуласы Ч5, Т5,А..., Э3-5

Атыр гүлдүүлөрдүн эң белгилүүсү-ит мурун. Ит мурун бадал 1-6м чейин өскөн өсүмдүк. Кыргызстанда сай токойунда, бөксө тоолордун боорлорунда, кокту-колотторунда кездешет. Ит мурун тукумуна кирген өсѳмдүктөр тиричиликте кенири колдонулат. Ит мурундун мөмөсү витаминдерге,ѳзгѳчѳ С,В2,К,Р,А витаминдерге ѳтѳ бай келет.

Ит мурундун гүлү

Ит мурундун мөмсү

Алма  ( лат.   Malus ) -  роза гүлдүүлөр  тукумундагы көп жылдык, күбүлмө жалбырактуу мөмөлүү дарак. Бутагы ар кандай узундукта. Кыска бутактарында гүлдөөчү (мөмө байлоочу) бүчүрлөрү өсөт. Анын 36 түрү (башка маалыматтар боюнча 150дөй) бар. Көбүнүн мөмөсү (5 уялуу, ар биринде 2ден уругу болот) желет. Кавказ, Кичи Азия, Иран, Крым, Кытай, Монголияда ж. б. өстүрүлөт.

Чанактуулар тукуму Чанактуулар 300 уруудан туруп, ѳзүнө 12 мин түрдү камтыйт. Мелүүн климаттуу жерлерде чѳп же бадал түрүндө кездешет. Дарак түрүндѳгүлөрү да бар. Кыргызстанда 50 урууга бириккен 350 түрү ѳсѳт. Кѳпчүлүгү тамак аш катары колдонулат.

Буурчактын гүлү баардык чанактуулар сыяктуу эле төмөнкүдѳй ѳзгѳчѳлүктөргө ээ. Гүлүнүн 5 желекчеси, 5 жалбыракчасы бар чөйчөкчөдөн,10 аталыктан,1 энеликтен турат. Гүлүнүн формуласы тѳмѳнкүдѳй жазылат: Ч(5),Т1+2(+2)А(9)+1,Э1