Саба? та?ырыбы: ?ысым.

Саба? та?ырыбы:  ?ысым. Саба? ма?саты: 1. О?ушылар?а к?шті? ?рекетіні?  тіреу ауданына т?уелді болатыны ж?нінде т?сінік бере отырып , ?ысым, ?ысымны? бірліктері туралы білім ?алыптастыру. 2. Масса, ты?ызды?, к?ш сия?ты негізгі ??ымдарды ?алыптастыруды одан ?рі дамыту 3. Е?бекке баулу, жауапкершілігін арттыру, ?ылыми д?ниетанымын ?алыптастыру. Саба? т?рі: д?ст?рлі Саба?ты? типі: аралас саба?. Саба? ?дісі: баяндау, с?ра?-жауап, т?жірибе Саба??а ?ажетті ??рал-жабды?тар: компьютер ар?ылы жасал?ан слайдтар, т?жірибе жасау?а арнал?ан ??ралдар. Техникалы? ??рал-жабды?тар: компьютер,  интерактивті та?та.

Саба? барысы: І. ?йымдастыру кезе?і. С?лемдесу, т?гендеу. О?ушыларды? ??рал-жабды?тарын т?гендеу. О?ушыларды? назарын саба??а аудару. Саба??а дайынды?ын тексеру. ІІ.а) ?ткен  та?ырып?а ?ыс?аша шолу   Ауызша  С?ра?- жауап алу   1. Таби?атта?ы ??былыстарды? болу себебін зерттейтін  ?ылым. (физика) 2. «Ж?парды? иісін жасыра алмайсы?»-б?л ?ай ??былыс?а негізделген? (диффузия)

3.  Затты? ?ш к?йін ата. (?атты, с?йы? газ) 4. Аспан денелерін зерттейтін ?ылым. (астрономия) 5. Жерді? таби?и  серігі. (Ай) 6. Екі денені? жанас?анда, оларды? молекулаларыны? араласу ??былысы…(диффузия) 7.  Астрономияда?ы е? негізгі зерттеу ??ралы? (телескоп) 8. ?зынды?ты? халы?аралы? бірліктер ж?йесіндегі ?лшемі не? (метр) 9. Термодинамиканы? 3 ?а?идасы  (Кез-келген зат молекуладан турады, молекула ?здіксіз ?оз?алыста болады,  молекула ?зара ?рекеттеседі) 10. Траектория дегеніміз не ?

11. ?андай планеталарды т?менгі деп атаймыз? (Жер орбитасыны? ішіндегі) 12. Ауырлы? к?ші деген не? (Денелерді? жерге тартылу к?ші ауырлы? к?ші деп аталады) 13. Динамометр ?рекеті ?андай за??а негізделген?(Гук за?ына негізделген) 14. Деформация деген не?(дене пішіміні? немесе ?лшемдеріні? ?згеруін деформация деп атаймыз) 15. К?ш деген не?(К?ш – денелерді? ?зара ?рекеттесуін сипаттайтын физикалы? шама)

?) «С?йкестендір»  /Интерактивті та?тамен ж?мыс/

Б) Те?ін тап   /Интерактивті та?тамен ж?мыс/

 ІІІ. Жа?а саба?. • М??алімні? кіріспе с?зі: Біз ?ткен та?ырыпта?йкеліс к?ші та?ырыбымен таныс болды?, сонымен: 1.?йкеліс к?ші деген не? 2. ?йкеліс т?рлері? 3. ?йкелісті? пайда болу себептері? 4. Нормаль ?ысым к?ші?

О?ушыны? жауаптары: Бір дене екінші денеі? бетімен ?оз?ал?ан кезде пайда болатын к?ш ?йкеліс к?ші деп аталады. ? _?йк – ?йкеліс к?ші.

• Сыр?анау ?йкелісі • Домалау ?йкелісі • Тынышты? ?йкелісі

?йкелісті? пайда болу себептері: • Жанасатын беттерді? кедір-б?дыр болуы • Жанасатын беттер молекулаларыны? ?зара тартылысы. ?йкеліс : • Жанасатын беттерді? ?андай материалдан жасал?анды?ына, • Оларды? ??делу сапасына; • Бір бетті? екінші бір бетке т?сіретін ?ысым к?шіне т?уелді. Денені? ?зі жанасып т?р?ан бетке тік ба?ытта т?сіретін к?шін нормаль ?ысым  к?ші деп атайды. N –нормаль ?ысым к?ші. N=mg F?йк=µN µ – ?йкеліс коэффициенті

 Жа?даят тудыру. Ойыншы? тракторды алып бірінші рет тегіс столда, сосын орамал жайып ж?гіртеміз, екі жа?дайда?ы ?йкелісті т?сіндіреміз. Енді ?ысым– деген та?ырыппен танысамыз.

?ысым бетке перпендикуляр ба?ытта ?рекет ететін к?шті? осы бетті? ауданына ?атынасымен аны?талады:

Р-?ысым ?-бетке перпендикуляр ба?ытта ?рекет ететін к?ш немесе ?ысым к?ші; S-к?ш т?сетін бетті? ауданы.

ХБЖ-да ?ысым  Паскальмен ?лшенеді. . гПа=100 Па=10² Па кПа=1000 Па=10³ Па МПа=100000 Па=10 ⁶ Па ?орытынды с?з: ?орыта келе, белгілі бір бетке т?сетін к?ш ?рекетіні? н?тижесін сипаттайтын шаманы ?ысым деп атайды, оны Р ?ріппен белгілейміз ж?не ХБЖ-де ?ысымды Па ?лшейміз.

ІV.Саба?ты бекіту.

а) Техникалы?  диктант:     /Ж?ппен ж?мыс/

1. Бетке перпендикуляр ба?ытта ?рекет ететін к?шті? осы бетті? ауданына ?атынасы ...... деп аталады.  

2. . Белгілі бір бетке т?сетін к?ш ?рекетіні?, сол бет ауданына ?атынасымен сипатталатын шама  .......   ?лшенеді.

3. ?ысым  ......  ж?не  ......    т?уелді. 4.  ?ысымны? е? ?лкен ?лшем  бірлігі .......     ?лшенеді.

5.   ?ысым  ........         формуламен ?рнектеледі. Жауаптары: 1. ?ысым. 2. Паскаль (Па) . 3. К?ш пен аудан. 4. 1МПа= 10⁶ Па. 5. Р=F/S

V. Сергіту с?ті б) Жа?а материалды есептер шы?ару ар?ылы бекіту.

1. К?ш 200 Н, ал ауданы 2,5 м² денені? т?сіретін ?ысымын аны?та.

Берілгені:           Талдау.           Шешуі: F=200H              P=F/S              P= 200H/2.5 м² =80 Па

S= 2,5 м²

P-?

2. Бетке 3кН к?ш т?сіріп 2 Па ?ысым алса?, ауданы ?андай бол?ан?

Берілгені:     ХБЖ            Талдау.       Шешуі: F=3kH         =3000H        S=F/P               S=3000H/2Па=1500 м²

P=2Па

S-?

Тест. 1. О?ушы ?зіні? кресло?а отыр?анда?ы ?ысымын аны?тама? болып, барлы? уа?ытын аудан?а ?зіні? к?шін б?лумен кетіреді. Сені? а?ылы? А) ?рі ?арай жал?астыр. Б)К?шті аудан?а б?л. В)Креслоны мазала?анды ?ой 2. Сыныптас о?ушы?а ?ысымны? ?андай бірлікпен ?лшенетініне а?ыл бер. А) Ньютонмен Б) Паскальмен В) килограмммен 3. Білмеске ?йрет: ?ысымды ?алай ?згертуге болады? А) Денені? ауданыны?  беті мен к?шін ауыстыр. Б) Бетін ?р т?рлі маймен майла. В) Денені? т?сін ?згерт. 4. Екінші сынып о?ушысы мектеп табалдыры?ына ?лкен ?ысыммен ?сер еткісі келеді.?андай а?ыл бересі?? А) Биік ?кше туфли кию. Б) Ша??ы кию. В) бос?а уа?ыты?ды кетірме... 5. Су?а бат?ан адамды ??т?арушы?а ?андай а?ыл бересі?? А) Ж??а м?зды? ?стімен жала? ая? ж?гір. Б) Ж??а м?зды? ?стімен а?ырын ж?р.

М) М?з?а іші?мен жатып жылжы

?ысым ?мірде / Практикалы? ж?мыс/

1. Ине мен шеге ?ысымын аны?та. /Жасты??а шаншыл?ан ине мен шеге/
2. Денені? ?ысымын азайт. /Жат?ан дене ?ысымын азайту/
3. Екі ая?ымен т?р?ан о?ушы ?ысымын азайту керек.
4. К?ректі? ?ысымын аны?та.

V. ?орытындылау. Сонымен ?ысым  дегеніміз не?

 ?ысым   бір дене екінші дене бетіне ?сер еткенде пайда болатын ?алыпты к?шті? ?ар?ындылы?ын сипаттайтын физикалы? шама.

VІ. Ба?алау.  Смайликтар ар?ылы ба?алау. VІІ. ?й тапсырмасы

К?нделікті енді ашайы? ?й тапсырмасын жазайы?. ?ысымнан ал?ан білімді, ?мытпай есте са?тайы?. ?йге тапсырма: §33.    15-жатты?у /№1,2/.