Саба?ты? та?ырыбы: «Т?рбие тал бесіктен» Ата- аналармен ж?мыс

 «№ 19  М.Ма?атаев атында?ы  жалпы орта мектебі»

коммуналды? мемлекеттік мекемесі.

11 «А»  сынып сынып жетекшісі: Дат?абаева Лаззат  Сансызбай?ызы.

Саба?ты? та?ырыбы:

«Т?рбие тал бесіктен»

Ата- аналармен ж?мыс

Бай?ауды? ма?саты: ?лттык салт-д?ст?рлсрді са?тау, отбасы т?жірибесін насихаттау. Ата-аналардын мектеппен т?ракты карым-катынасын калыптастыру, отбасы тарихын ж?не отбасы д?стурінс дсгсн кызы?ушылыктарын дамыту.

К?рнекілігі: безендірілген сынып, интерактивті та?та, слайттар, маркерлер, таза альбом пара?тары.

Саба?ты? т?рі: ата мен ж?мыс

Барысы: ?йымдастыру кезе?і; саба?ты? ма?сатымен таныстыру; отбасылар?а жеребий ар?ылы н?мер тарату.

• М??алім: ?адірменді конактар, ата-аналар, ?стаздар! «?кем менен шешемнен, ?лгі алып ?сем мен» сайысын бастау?а р?ксат еті?іздер! (Орта?а отбасылары шакырылады. Топты? ж?мыс жасау ма?сатында мына шарларды ?рлеп атыны?ызды жазып орта?а таста?ыздар. ?ала?ан шар алып о?ан тілек жазып орта?а тастаймыз, екі рет ?айталап ?з шарларымызды тауып тілектерді о?уып шы?амыз. Сіздерге к?терінкі к??іл к?й сыйла?ан болар деген оймен б?гінгі іс- шарамызды бастайы?).

М??алім:  Отбасы –адам ?шін е? жа?ын ?леуметтік орта. Отбасы белгілі д?ст?рлерді? са?таушысы. Отбасында бала ал?аш рет ?мірмен ?орша?ан ортамен танысып, мінез ??лы? нормаларын игереді. Отбасы баланы? азамат болып ?суге негіз болып табылады.

«К?лкі к??іл айнасы»

• Адам ?з к??іл к?йіні? ?ожасы. К??іл к?йін бас?арудан  жеке адамны? ?сіп жетілуі к?рінеді. Ендеше ата -аналар, психологиялы?  к?йді? бірі – к?лкі болып табылады. А?жар?ын к?лкіден, к?тері?кі к??ілден бізді? ?міріміз ?ызы?ты, с?нді болады. Казіргі тренингі?імізді? та?ырыбы «К?лкі к??іл айнасы» .
• Енді «сіз ?алай к?лесіз?»деген сауалнама ?сынамын. Сауалнамада 10 с?ра?тан т?рады.
• К?ліп т?р?анда  кішкентай сауса?ы?ызды ерні?ізге апарасыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз ма?айы?ызда?ыларды ?зі?ізге ?аратуды ?натасыз)
• К?лгенде ауызы?ызды ?олы?ызбен жабасыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз к?біне ?ялып, «сыртта ?алып ?оясыз», ?зі?ізге сенімі?із аз)
• к?ліп т?р?анда басы?ызды жиі арт?а шал?айта к?лесіз бе (Егер «ия» деп жауап берсе?із, адам?а сенгіш, кенсіз, кейде к??іл ?ар?ынымен  к?зге т?сіп ?аласыз)
• К?лгенде басы?ызды, беті?ізді  ?олмен басасыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз арманшыл, ?иялшылсыз)
• к?лгенде м?рны?ызды тыжырайтасыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, к?з?арасы?ыз жиі ?згеріп отырады)
• Аузы?ызды ашып, ?атты к?лесіз бе ?( Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз темпераменті жылдам адамсыз. Аздап ?стамды болуы?ыз керек. ??гімені жа?сы айтасыз, ?йтсе де ?згені ты?дай білу керек.
• К?лгенде к?зі?ізді ж?масыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз ?ай жаста  болмаса?ыз да к??ілі?із жас, шешемге тез келесіз)
• к?лгенде иегі?ізді ?стайсыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз е? бірінші ?з дегені?ізді істейсіз. Жа?ындары?ызды? айт?ан ескертпелерін ?натпайсыз).
• К?лгенде басы?ызды т?мен саласыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз кішіпейіл, ?арым ?атынас барысында  адамдарды? ?аба?ына к?п ?арайсыз, ешкімді ренжіткі?із келмейді).
• К?лгенде к?зі?ізді сы?ситасыз ба? (Егер «ия» деп жауап берсе?із, онда сіз ?зі?ізге ?те сенімді адамсыз).

Психологиялы? жатты?у : « ?й » ?ажетті ??ралдар :  А4 пара?ы, ?арандаш ?тілу барысы:   Ата – аналар?а  а? пара? пен ?арандаштар беріледі. Тапсырма:  Пара??а ?йді? суретін сал. Сал?ан ?йі?ізді? 6 терезесі болу шарт. ?йді салып болса? , енді сол терезелерге ?з отбасылары?ызды? м?шелерін орналастыры?ыз.  ( ?з  отбасыларын таныстырады) Психолог: сіздерді? отбасылары?ызбен біз толы? танысты?! Ия, ?рбір ата – ана ?мірге бала ?келгеннен кейін о?ан т?лім – т?рбие беретіні  белгілі.  Бала тек ?ана отбасы т?рбиесін алып ?ана ?оймайды. Ол ?орша?ан ортаны? т?рбиесін алатыны с?зсіз.  Бала д?ниеге келгенде таза а? пара? секілді, п?к  болып келеді. Сол п?к с?биге ?ш т?рлі адамны? мінез беріледі екен. Ол – бірінші ата- анасынан , себебі бала   ес білген ша??а дейін бар н?рсені ?з отбасынан табады . Ал –екінші  ?стазынан  ?йткені ал?аш ес біліп мектеп табалдыры?ын атта?анда ?олына ал?аш «?ліппені» ?статып ?мір жолына ал?аш жол салатын ?стазынан алады.

?шінші – достарынан . Осы ?ш адамны? бойында?ы мінез –??лы?тарды  екшелей келіп, оларды? ішіндегі  ?зіне ?найтын  жа?тарын алады екен. Ендеше, сізден, бізден  ж?не ?з жолдастырыны? жа?сы жа?тарын ала білген бізді? балаларымызды? бойында адами ?асиеттерді? к?п болары с?зсіз. Десекте  кейбір кездері оларды? бойынан ?зімізге ?намайтын ?асиеттерді де кездестіріп ?аламыз. Ендеше баламызды? бойында?ы осындай ?асиеттерді танып білу ?шін «Мені? балам ….» ойынын ж?ргізейік! Тапсырма:  « Мені? балам …» деген с?зін жал?астыру ?шін сіздерге  ойлану?а 1 минут   уа?ыт  беріледі. Тапсырманы  толы? орындау ?шін 5 минут беріледі. Ата –аналар?а кеспе ?а?азы беріледі.    Н?с?ау:  бала?ызды?  бойында бар мінез –??лы? ?асиеттерін  жазу  ?сынылады.                     ?зі?із жаз?ан бала?ызды? мінез-??лы? ?асиеттерін екі  б?лікке  б?лі?із? 1-б?лік    Бала?ызды? бойында?ы мінез-??лы? ?асиеттеріні? сізді ?ана?аттандыратын жа?тары. 2-б?лік  бала?ызды? бойында?ы мінез-??лы? ?асиеттеріні? сізді? ?згерткі?із келетін т?стары. Рефлексия 1.  Бала?ызды? жа?сы ?асиеттерін жаз?ан кезде ?андай к?йде болды?ыз? 2. Мінезді?  к?ле?келі т?стары  кездескен кезде сізді? к??іл – к?йі?ізді ?ынжылт?ан не?

1. «Жеті ?ара?шы» ойыны ар?ылы отбасылар интерактивті та?тада?ы ж?лдызшаларды та?дайды. Ж?лдызшалар артында салт д?ст?рге байланысты с?ра?тар бар.

Тапсырма мен с?рак-жауап т?рлері т?мендегідей:

1. «Бай?азы» ж?не «К?рімдік» салт-д?ст?рлсрінін мазм?нын т?сіндірі?із, айырмашылы?ы неде?

«Бай?азы» — балалардын, жастарды? жана киімі ?шін (мысалы ?амшы, шана, ер то?ым, т.б.) берілетін а?шалай, заттай сыйлык, акша.

«К?рімдік» — жана ту?ан бала?а, жас келінге, к?дасына, к?йеуге береді. М?ны? ма?ызы алып беруде ?ана емес, жакын жуыктын адамгершілігін, ниетін, ашык ?олды?ын танытуды? белгісі ретінде ?аралады.

Айырмашылы?ы: К?рімдік адам?а, жанды?а бсріледі, бай?азы к?бінесе жансыз д?ниелерге катысты.

2. «Жасау» ж?не «Енші» салттарыны? ма?ынасыны? айырмашылы?ын атау.

«Жасау» — ?затыл?ан ?ыз?а берілетін д?ние  деп аталады. Халык кызды? жасауына жаксы б?хым, текемет, ыдыс-аяк, т?сек-орын, киім-кешек. ?сем заттар берген. Ау?атты адамдар а? отау тігіп ?зат?а ?ызды? еншісі десе де болады.

«Енші» - балалары ер жетіп жеке ?й бол?анда отау тігіп, д?ние-м?лік, мал береді.

Айырмашылы?ы: ?ыздар?а  берілетін д?ние «Жасау»  деп аталады, ал балаларды жеке ?й ?ылып шы?арса   анасынан б?лек «отау») оны «енші» дейді.

3.  «Итк?йлек» ж?не «?ыр?ынан  шы?ару» ??рыптарыны? ма?ынасын т?сіндіру.

«?ыр?ынан» ж?не «?ыр?ы» с?здеріні?  ма?ынасын

«Итк?йлек»  —   ырымшыл  хал?ымыз  баланы ?ыры?   к?н)   «?ыр?ынан»   шы?арыл?аннан   кейй к?йлегіне тэтті т?йіп, иттін мойнына байлап жіберет>: бар.  Итті балалар ?уып жетіп, мойнында?ы ит к?йлегін  алып, т?ттісін б?ліп жейді.К?йлекті баласы жас ырым ?ылып алады немесе адамдар алыс жол?а жол аманды?ын тілеу барысында апаттын балмауы етіп, бойларында сакта?ан.

Итк?йлекті? шы?уы ит мойнына байлан?анды?ын емес, оны жеті казынаны? бірі деп, ?рі баламыз кедеген ырыммен астасып жатыр.

«?ыр?ынан шы?ару» — ?детте баланы? ту?ан 40  к?нге  тол?ан со?, баланы ыдыска, 41 ?асы? су ??йып шомылтырады.  Б?л - ресми д?ст?р. Б??ан ?лкен ?желер, ?йелге к?де беріледі, дастар?ан жайылады. С?бидін ?арын шашы алынып, оны с?бидін ?зіні? киіміне. мата?а орап тігіп кояды.

Айырмашылы?ы: «Кыркынан» деген баланы ту?аннан ?ыры? к?н тол?ан со? су?а шомылдырады. тырна?ын. шашын алады, соны айтады.

«Кыркы» - ?айтыс бол?ан адамнын ?ыры? к?ннен кейін «?ыр?ы» берілді деп атайды:. М?ны шатастыру?а болмайды.

4. «Т?б?рік» ж?не «Ерулік» салт-??рыптарыны? ма?ынасын т?сіндіру. «Т?б?рік» т?рлеріне то?талу.

«Ерулік» — ауыл ортасына жа?а ?й к?шіп келсе, ?оныстанса сол ауылдын б?рын?ы адамдары жана ?йге «ерулік» деп ас пісіріп, таба? тартады. Б?л - жа?а адамдарды б?тенсіретпей, оз ортасьша тартуды?, сыйласуды? ?лкен белгісі.

«Т?б?рік» - біреу ойын-тойда б?йге, ж?лде алса немесе к?далык сатг-дэст?рге к?дс алса, одан жанында?ылар?а ?лес беруі керек. М?ндайда ж?рт «т?б?рік бер» деп с?рап алады. О.тжалы адам ?деп бойынша т?б?рік беруге міндетті, бермесе .сара?ды?,  д?ст?рді сыйлама?андык болып есептеледі.  

5. «Шілдехана» ж?не «Бесік той» салт – д?ст?рлеріні?  ма?ынасы мен айырмашылы?ы  

4-тур. Абзал т?лімгеріміз Ахмет Байт?рсынов «Ырым етсе? адал ет, жамандыктан аман ет» - деп тегін айтпа?ан ?ой. К?ні б?гінгіге дейін т?рбиелік м?нін жойма?ан халкымыздын кейбір т?рбиесін, тыйым мен ырым с?здерін алып ?арасак, к?терген м?селесі бала жанына, зердесіне ізгілік, инабаттылы? д?нін себеді.

Ендігі турімізді «Си?ырлы ?яшы?тар» ойынымен жал?астырамыз.

Ойынны? шарты: ?ала?ан  ?яшы?ты та?дайсыз. ?яшы?ты?  артында екі с?ра? бар. Екініші с?ра?ты? жауабы бар.

1. А)  ?йде ыс?ырма, ?йдегі жанбасын санама! — тыйым с?здсрінін ма?ынасын т?сіндіру

1. Бала?ызды? ?нерге, ?андай да бір іске бейімділігі байкалса, не істер еді?із?
2. : М?мкіндігінше, оны? ?абілетін одан ?рі дамытуына жа?дай жаса?ан д?рыс. м?мкін, ол бала бойында жасырын дарындылы? ?абілет болар. К?птеген биограф-зерттеушілерді? айтуынша, мы?да?ан Архимед, Моцарт, Рафаэльдерді? к?бі ?мірлерін бір ата?сыз, ?арапайым ди?ан, ?ол??ерші, аспаз ретінде ?ткізген к?рінеді

1.  А) Нанды бір ?олынмен ?збе.'

Нан уа?ын тастама! — осы тыйым с?здерінін ма?ынасын т?сіндіру.

?) Баламен с?йлесе білу де ?лкен ?нер. 4-6 жаста?ы бала к?ніне к?птеген с?ра? ?оятын к?рінеді. Мысалы: т?н неге ?ара??ы, к?н ?айда кетті деген сия?ты таусылмайтын сауалдар к?п. Сізді? бала?ыз да осындай сауалдарды к?п ?ойса,  жауап беруге тырысасыз ба, жо?, ?лде елеусіз ?алдырасыз ба?

Жауабы: Бала с?ра?ына байыппен т?сіндіре жауап беру - оларды? ой-?рісін дамыту?а, д?ниетанымын ке?ейтуге к?мектеседі

1. А) Желі, к?генді аттама!

Малды теппе, а?та т?кпе! — тыйым сездеріні? ма?ынасын т?сіндіру.

?) Сізге мектептегі м??алімдерден «Сізді? бала?ыз бас?а балаларды ?рады» деген бірнеше ша?ым айтылды. Та?ы к?рші ата-аналардан да «бізді? баланы ?рды» деген с?з естуге тура келді дейік. Не істейсіз? Бала?ызды ?алай т?рбиелейсіз?

Жауабы: Баланы т?ртіпке келтіруден б?рын, оны? агрессивті болуыны? себебін тере?нен ізде?із. Бас?аларды ренжітетін бала ?зі де ренжіген бала. Отбасы?ызда?ы біреу осы?ан кін?лі емес пе? Ойланы?ыз. М?мкін, жа?дайды талдап, себебін тере?нен табу?а болатын шы?ар.

1. А) Жат?анда ая?ы?ды басы?нан биік к?терме!

Тізе?ді ??ша?тама!— тыйым с?здерінін ма?ынасын т?сіндіру.

?) Кейбір ата-аналарды? баласыны? ?рбір істегеи іс-?рекетіне к??ілі толмай: Сен сала алмайсы?, сен істей алмайсы?», -деп айтып жататынын бай?аймыз. ала іс-?рекетіне теріс ба?а беруге ?алай карайсыз?

Жауабы: (Бала?а «Сен сала алмайсы?, сен істей алмайсы?, сен ж?ндей алмайсы?» деген сия?ты теріс ба?а беру д?рыс емес. Осындай жа?дайда баланы? сол іс-?рекет т?ріне талаптануы, ?йренуге ?мтылысы т?мендеп, ?зіне деген сенімділігін жо?алтады, ?зіне-?зі к??ілі толмау сия?ты кешенді сенімсіздік ?алыптасуы м?мкін).

1. А) есікті керме , боса?ада т?рма - тыйым с?здерінін ма?ынасын т?сіндіру

?)Бала?ыз саба?тан ?ашып, мектептен ерте келді, не істейсіз?

Жауабы: Бала?ызды? м?ндай ж?нсіздіктеріне жол берме?із, ?йтпесе, одан кейін де ?рби т?седі).

?орытынды: ?орытынды ретінде т?мендегі видеожазбаны тамашалауды ?сынамын.

Рефлексия.

Дайында?ан: ?аза?стан Республикасы педагог кадрлар біліктілігін арттыру де?гейлі ба?дарламалар аясында бірінші (ілгерлі) де?гей ба?дарламасы бойынша м??алімдерді о?ыту курстарын ая?та?ан, бірінші санаты математика п?ніні? м??алімі:      Дат?абаева Л?ззат