Та?ырыбы: То?ыз??мала?.Ойын негіздері
Та?ырыбы: Ойын негіздері. Отауда?ы ??мала?тарды ?рістете білу.
Ма?саты: О?ушыларды ойын негіздерін са?тай отырып ойнау?а бейімдеу.
Керекті ??рал: Ойын та?тасы, шебер ойыншылар ойындарынан к?рініс – к?рнекіліктер.
М?тіні: Ойын кезінде тартыс ал?аш?ы ж?рістерден-а? шиеленісе т?седі. Дойбы, шахмат ойындарында?ы сия?ты тастарды жина?тап, шабуыл, ?ор?аныс?а даярлау деген сирек жа?дай. ?йткені а? жа?ыны? ал?аш?ы ж?рісі-а? бірнеше ??мала?тарды ?тып алу?а (жеуге) жеткізеді ?ой. Сонды?тан ойыншы бірден ойланады. «?ай отаудан ж?рсем екен?», «ойынды ?алай бастасам екен?», «??мала?тарды отауларда ?алай орналастырсам екен», «ойынны? басында ?ана ма, ?лде ойынны? со?ына дейін ?здіксіз есептеп отыру ?ажет пе?». Міне осындай с?ра?тарды? тууы да за?ды.?рине, б?л жерде айтыл?ан с?здерді ?атып ?ал?ан ереже деп ??у ?ате. Кез-келген ?те табысты ж?ріс деп таныл?ан ж?рісті де жеті рет ?лшеп барып ?ана ж?ру ?ажет. Сонды?тан бізді? ?сынба? негіздеріміз ойынды ?йренуші талапкерге тек жол-жоба ?ана болма?.
Б?л негіздер мыналар:
1) отаулар?а ??мала?тарды ?рістете білу немесе о? жа? отаулардан бастап ойнау;
2) та?та ?стіндегі ойын к?штеріне (отауда?ы ??мала?тар?а) жауапкершілікпен ?арау;
3) ж?рістерді есептеу.
«То?ыз??мала?» ойынында?ы негізгі ма?сат бірінші ж?рістен бастап-а? ?арсы жа?ты? ж?рістерін тарылтып, д?рыс позиция?а ие болу. Б??ан жетуді? басты шарттарыны? бірі – та?та ?стінен жа?сы орындар «жаулап» алу, я?ни ??мала?тарды? ойнау к?шін д?рыс ?рістете білу немесе о? жа?тан бастап ойнау.
Б?л негіз бойынша ойынды о? жа?та?ы отаулардан (6, 7, 8, 9) бастап ж?ріп ?рістету ?ажет те, сол жа?та?ы отаулар?а жинал?ан ??мала?тармен ?олайлы бір шабуыл жасау с?тін к?ту керек. Б?л ?діс ?рі сол жа? отауларда?ы ??мала?тарды? к?шін са?тайды. Осы айтыл?андарды т?мендегі кестеден аны? а??ару?а болады:
|
Отауларды? рет саны
|
С?тті шабуыл ?шін тиімді ??мала?тарды? саны
|
??мала?тарды? м?ндай саны тиімсіз болып табылады.
|
|
Бірінші
|
10-нан 19-?а дейін
28-ден 37-ге дейін
|
1-ден 10-?а дейін
19-дан 28-ге дейін
|
|
Екінші
|
9-дан 18-ге дейін
27-ден 36-?а дейін
|
1-ден 9-?а дейін
18-ден 27-ге дейін
|
|
?шінші
|
8-ден 17-ге дейін
26-дан 35-ке дейін
|
1-ден 8-ге дейін
17-ден 26-?а дейін
|
|
Т?ртінші
|
7-ден 16-?а дейін
25-тен 34-ке дейін
|
1-ден 7-ге дейін
16-ден 25-ге дейін
|
|
Бесінші
|
6-дан 15-ке дейін
24-тен 33-ке дейін
|
1-ден 5-ге дейін
15-тен 24-ге дейін
|
|
Алтыншы
|
5-тен 14-ке дейін
23-тен 32-ге дейін
|
1-ден 4-ке дейін
14-тен 23-ке дейін
|
|
Жетінші
|
4-тен 13-ке дейін
22-ден 31-ге дейін
|
1-ден 3-ке дейін
13-тен 22-ге дейін
|
|
Сегізінші
|
3-тен 12-ге дейін
21-ден 30-?а дейін
|
1-ден 2-ге дейін
12-ден 21-ге дейін
|
|
То?ызыншы
|
2-ден 11-ге дейін
20-дан 29-?а дейін
|
11-ден 20-?а дейін
29-дан 38-ге дейін
|
Жамбыл облысыны? біріншілігінде ойнал?ан мына бір кездесуді талда?анда жо?арыда айтыл?ан негізді? б?зыл?анын, оны? ?андай н?тижеге жеткізгенін к?реміз.
А? жа?ы: ?ара жа?ы
1. 29:110 79-611
2. 311:410 910:912
3. 32-414 91:112
4. 414-811? 811:92
Сонымен б?л келтірілген мысалдардан к?рінгеніндей, ойынды те? ая?тауды? бір ?ана жолы (оны білесіздер) бар екен. Я?ни к?птеген ж?рісті? ішінен екі ойыншы да сол жолды тауып ж?рулері керек болды. Олар солай істеді де.
1 522
41 165 
