Саха омугун бастын киэргэллэрэ

Саха омугун бастын киэргэллэрэ.

Толордо : Ванчулин Наташа 7 кылаас уэрэнээччитэ , Салайааччыта: Турантаева Сардана Егоровна математика учуутала

Сыала: Саха киэргэллэрин бастынаны уонна илин кэбиhэри оноруу

Соруктара:

1. θбугэлэрбит киэргэллэрин у θ рэтэн билии

2. Бастынаны уонна илин кэбиhэри хайдах матырыйааллартан оноhуллалларын у θ рэтии.

3. Саха оhyорун суолтатын билии

Актуальнаhа: Билинни кэмнэ cахалыы киэргэллэри туhаныы.

Былыр – былыргыттан биhиги θ бугэлэрбит бастынаны уонна илин, кэлин кэбиhэрдэри харысхал быhыытынан оностон кэтэллэрэ.

Саха танаhа 18 уйэттэн са5алаан киэргэтиллэр буолбута. Ол эрээри аныгылыы быhыылаах гына а5ыйах сыллаа5ыта онорор буолбуттара.

Урукку к θ стуу:

Билинни к θ стуу:

Саха киэргэллэрин илин кэбиhэри уонна бастынаны араас матырыйааллартан, ол курдук о5уруонан, туоhунан, тимиринэн, тириинэн (замжа), урун – кыhыл к θ мустэринэн оноруохха с θ п эбит.

Ол эрээри кэбэ5эстик булуллар матырыйаалынан буолар эбит о5уруо. Ол иhин мин улэбин о5уруоттан са5алаатым. Бастакы улэбинэн буолар «харысхал» илин кэбиhэрэ (медальон). Ол кэнниттэн ийэбэр кыра сумканы о5уруонан киэргэтэн т θ р θθ бут кунугэр бэлэх ууммутум.

Быйыл Чурапчыга ыытыллар Олонхо ыhыа5ар анаан бэйэбэр бастына уонна илин кэбиhэр оноhуннум. Былыр – былыргыттан биhиги θ бугэлэрбит киэргэллэрин саха итэ5илигэр оло5уран харысхал бэлиэлэрин туhанан онороллоро. Ол курдук, мин бастынам уонна илин кэбиhэрим ортотугар «Харысхал» бэлиэтин туhанным.

Тумук:

Саха киэргэллэрин бастынаны уонна илин кэбиhэри онорон кэрэн баран хаhан да суолтата суту θ суо5а диэн санаа5а кэллим.

Туhаныллыбыт литература:

• Гаврильева Р.С. Одежда народа Саха конца 18 века. – Новосибирск: наука, Сибирское предприятие РАН, 1998

• Слепцов П.А. традиционная семья и обрядность у якутов(19 начало 20 века). – Якутск, 1989
• Стрелов Е.Д. одежда и украшения якутки в половине 18 века.: (по археологическим материалом) [Советская этнография.-Якутск, 1937]

4. СМИ Интернет