Новый сезон олимпиад для учителей, учеников и дошкольников! Специальные наградные, результаты сразу, комфортное участие.

СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Выбрать материалы

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Был в сети 22.12.2022 13:15

Абдулазизов Тилебалды Адилович

доцент

56 лет

516

83 305

Подписчики

Подписки

Местоположение

Кыргызстан, г. Ош

Обо мне Блог Файлы Тесты Галерея Активность Награды

Схемалар жана тестер

Категория: Химия

10.12.2021 08:52

мммммммм

8. Баштапкы кванттык сандын мааниси 3 кө барабар болсо, кошумча жана магниттик кванттык сандын маанисин тапкыла?

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

9. Кошумча кванттык сандын мааниси 3кө барабар болсо, анда негизги жана магниттик кванттык сандардын маанилери эмнеге барабар болот?

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

а) l=2, m_i= -2, -1,0,1,2 б) l=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) l=1, m_i=-2,-1,0,1,2

а) n=4, m_i= -4,-3,-2,-1,0,1,2 б) n=3, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3 в) n=4, m_i= -3,-2,-1,0,1,2,3

10. 3-энергетикалык деңгээлдеги электрондордун максималдык санын тапкыла.

а) 6 б) 9 в) 18

11. 4-энергетикалык деңгээлдеги орбиталдардын максималдык санын тапкыла.

а) 30 б) 16 в) 32

12. Бул энергетикалык деңгээлчелердеги орбиталдардын (3d, 4s, 4p) кайсынысы биринчи электрон менен толот?

а) 4s андан кийин 3d, 4p б) 3d андан кийин 4s, 4p в) 4s андан кийин 4р, 3d

13. Мезгилдик системадагы кайсы элементте нейтрон жок?

а) суутек б) натрий в) неон

Просмотр содержимого документа
«Схемалар жана тестер»

Лекция №1

Тема: Химиялык формуланы табуу боюнча эсептөөлөр

Лекциянын планы:

1.Химиялык формуланы түзгөн элементтердин массалык үлүшүнтөрүн пайдалануу менен химиялык формуланы чыгаруу.

2.Химиялык формуланы түзгөн элементтердин массалык массалык үлүшүнтөрүн пайдалануу менен химиялык формуланы чыгаруу.

3.Химиялык формуланы түзгөн элементтердин массаларын пайдалануу менен химиялык формуланы чыгаруу.

4.Химиялык теңдемелердин жардамында химиялык формуланы чыгаруу.

5.Таталл химиялык маселени иштөө.

Текшерүүнүн формасы:

1. Маселелер.

Теманы окутуунун натыйжасы

Химиялык формуланы түзгөн заттардын массалык үлүштөрүн эсептөөнүбилет.

Химиялык формуланы табуу боюнча маселе түзө алат.

Химиялык формуланы табуу боюнча билимге ээ болот.

Теманын максаты

Химиялык формуланын курамындагы заттардын массалык үлүшүн ж.б. пайдалануу менен заттын химиялык формуласын табуу боюнча билим алышат.

Калыптануучу компетенциялар

КК₄ Курчап турган айлана чөйрөдөгү химиялык кубулуштардын механизмин жана материалдардын касиеттерин түшүнүү үчүн заттардын түзүлүшү, химиялык байланыш, химиялык кошулмалардын ар түрдүү класстары жөнундөгү билимдерин пайдалана алат.

КК₅ Химиялык заттарды, реакцияларды изилдөөнүн жана алуунун негизги аналитикалык, синтездик ыкмаларын, химиялык тажрыйбаларды аткаруунун көндүмдөрүн билет.

КК₇ Химиялык тажрыйбаларды (эксперимент) жүргүзүүдө заманбап окуу- илимий аппаратураларды иштетүү көндүмдөрүнө ээ.

Негизги адабияттар:

1.Ерыгин Д.Н.,Шишкин Е.А.Методика решения задач по химии.-

М.: Просвещение, 1989.

2.Адамович Т.П.,Васильева Г.И.,Мечковский С.А. и др.Сборник задач по

химии.-Минск: Народная асвета, 1980.

3.Лабий Ю.М. Решение задач по химии с помощью уравнений и неравенств.-

М:Просвещение, 1987.

Кошумча адабияттар:

4.Глинка Н.Л. Задачи и упражнения по общей химии.-Л.:Химия,1987.

5.Кузьменко Н.Е.,Еремин В.В.,Попков В.А.Начала химии.Экзамен,Оникс 21

век, 2001.

6.Пузаков С.А.,Попков В.А.Пособие по химии.М.: «Высшая школа»2001.

7.Хомченко И.Г.Решение задач по химии.М.: «Новая волна» 2002.

8.Сорокин В.В.,Загорский,В.В.,Свитанько,И.В.Задачи химических

олимпиад.Издательство Московского Университета 1989.

Заттын жөнөкөй химиялык формуласын табуу

Заттын жөнөкөй химиялык формуласын табууда, заттын курамын түзгөн элементтердин массалык үлүштөрү, бир эле элементтин эквиваленттик массасы, газдар үчүн тыгыздыгы, салыштырмалуу молекулалык массасы ж.б. берилиши мүмкүн.

Эгерде маселенин шартында заттын молекулалык массасы берилбесе, дайыма эле заттын чыныгы химиялык формуласын табуу кыйын. Бирикмелердин жөнөкой химиялык формуласын табууда, ошол заттын салыштырмалуу молекулалык массасын түзгөн элементтердин мссалык үлүштөрүн билүү керек.

Мисалы: 1-меселе. Заттын массалык үлүшүнүн 50% тин күкүрт, 50%тин кычкылтек түзгөн. Күкүрттүн кычкылынын формуласын тапкыла?

Меселеде күкүрттүн жана кычкылтектин проценттик үлүштөрү берилген. Ошондуктан S_х O_у деп белгилеп алабыз.

Берилди:

W(S)=50%

W(O)=50%

Чыгаруу:

Күкүрттүн жана кычкылтектин салыштырмалуу атомдук массалары төмөнкүгө барабар:

Ar(S)=32 гмоль, Ar(O)=16 гмоль

2. Проценттик үлүштөрүн салыштырмалуу атомдук массаларына бөлөбүз:

S_х O_у -?

х:у=1,56:3,12

жогоруда алынган катыштын эң кичинесине ар бирин бөлөбүз, башкача айтканда демек: SO₂

2-меселе. Эгерде заттын аба боюнча тыгыздыгы 2,62 ге барабар болсо, ал заттын курамын 84,2 % күкүрт жана 15,8 % көмүртек түзсө, заттын формуласын тапкыла ?

Берилди:

D_аба = 2,62

W(S)=84,2%

W(С)=15,8%

Чыгаруу: 1-жолу

1. Маселеде заттын аба боюнча тыгыздыгы берилген. Демек: заттын салыштырмалуу молекулалык массасын эсептеп алабыз:

Мr=29 гмоль 2,62= 76 гмоль

2. Жогорку маселедей эле х жана у деп ---------, проценттик үлүштөрүн эсептеп алабыз:

C_х S_у -?

х:у= х:у=1,31:2,62

жогоруда алынган катыштын эң кичинесине ар бирин бөлөбүз:

х:у= х:у=1:2 Демек: СS₂

Берилди:

D_аба = 2,62

W(S)=84,2%

W(С)=15,8%

Чыгаруу: 2-жолу

1. Маселеде заттын аба боюнча тыгыздыгы берилген. Демек: заттын салыштырмалуу молекулалык массасын эсептеп алабыз. Ал үчүн төмөнкү формуланы колдонобуз:

Мr=d M_(аба) гмоль

Мr=29 гмоль 2,62= 76 гмоль

C_х S_у -?

Бул ыкма менен бирикменин чыныгы формуласын табуу үчүн курамындагы элементтердин массалык үлүштөрүн салыштырмалуу молекулалык массасына көбөйтөбүз:

m(Э)=Mr • W

m(C)=76 г мол•0,158=12г.

m(C)=76 гмол•0,842=64г.

Элементтердин салыштырмалуу атомдук массалары белгилүү болгондуктан, заттын курамындагы көмүртектин жана күкүрттүн атомдорунун санын табууга болот.

12:12=1 64:32=2

Демек: заттын чыныгы формуласы - CS₂

Берилди:

D_аба = 2,62

W(S)=84,2%

W(С)=15,8%

Чыгаруу: 3-жолу

1. Маселеде заттын аба боюнча тыгыздыгы берилген. Демек: заттын салыштырмалуу молекулалык массасын эсептеп алабыз.

Мr=29 гмоль2,62= 76 гмоль

C_х S_у -?

Төмөнкү формуланы пайдалануу менен заттын курамындагы атомдордун санын эсептейбиз:

Мында, W% - заттын массалык же проценттик үлүшү; Mr - заттын салыштырмалуу атомдук массасы; Ar - заттын салыштырмалуу атомдук массасы; n - заттын саны.

n(C)=

n(S)=

Демек: белгисиз заттын формуласы CS₂болот.

3 - маселе. Натрийдин күкүрт кычкыл тузунун белгисиз бир кристаллогидратын ысытуудан массасы 47%ке азайган болсо, анын эмпирикалык формуласын тапкыла?

Берилди:

W%=47%

Чыгаруу: 1- жолу.

Бул маселеде кристаллогидраттын жалпы массасы 47 % ке азайгандыгы белгилүү. Себеби, кристаллогидратты ысытуудан анын составындагы суунун бөлүнүп чыгышы менен түшүндүрүүгө болот.

Mr-?

n(H₂O)-?

Демек: кристаллогидраттын составындагы 47% суу бар деп алабыз. Белгисиз кристаллогидраттын формуласын Na₂SO₄nH₂Oшарттуу түрдө жазабыз. Бизге n дин саны белгисиз. Жалпы масса 100%ти түзсө, анын 47% ти суу, 53 % ти (100 % - 47 %)Na₂SO₄ болот.

Mr=

Бул формула менен кристаллогидраттын молекулалык массасын табууга болот.

Mr(Na₂SO₄) =23•2+32+16•4=142гмоль

Mr(крист.)= 142гмоль0,53=268гмоль

Мындан 268 гмоль – 142 гмоль =126 гмоль жалпы суунун молекулалык массасы болот. Ал эми кристаллогидраттагы суунун саны

126 гмоль : 18 гмоль = 7

Демек: кристаллогидрат жети молекула сууну кармайт. Белгисиз кристаллогидраттын формуласы Na₂SO₄ •7H₂O.

Берилди:

W%=47%

Чыгаруу: 2- жолу.

Na₂SO₄-x,nH₂O-у деп белгилеп алып, массалык үлүштөрүн ар бир заттын өзүнүн молекулалык массасына бөлөбүз. мында болот.

Mr-?

n(H₂O)-?

Жогоруда алынган катыштардын эң кичинесине ар бирин бөлөбүз. б.а.

мындан Na₂SO₄ -1, H₂O-7 болот.

Демек: заттын формуласы Na₂SO₄•7H₂O жооп берет.

Берилди:

W%=47%

Чыгаруу: 3- жолу.

1.Кристаллогидраттын молярдык массасын табабыз.

Mr(Na₂SO₄)=23•2+32+16.4=142гмоль Mr(крист.)=142гмоль0,53 =286гмоль

Mr-?

n(H₂O)-?

2. х(Na₂SO₄), у(H₂O) деп белгилейбиз. Кристаллогидраттын молярдык массасынын натрийдин сульфатынын массалык үлүшүнө болгон көбөйтүндүсү, анын составындагы бирикмелердин коэффициентинин ошол эле бирикменин молекулалык массасына болгон көбөйтүндүсүнө барабар.

а) М(х(Na₂SO₄)у(H₂O)W(Na₂SO₄)=xМ(Na₂SO₄)

ушул эле сыяктуу

б) М(х(Na₂SO₄)у(H₂O))W(H₂O)=уМ(H₂O)

а) жана б) теңдемелеринен х тин жана у тин маанилерин табабыз.

а) 268гмоль0,53 =х 142гмоль

142гмоль = х 142 гмоль

, мындан х=1 алынат Na₂SO₄

б) 268гмоль0,47 =у 18гмоль

126гмоль =у 18гмоль,

мындан у=7 алынат H₂O

Демек: заттын формуласы Na₂SO₄•7H₂O

Берилди:

W%=47%

Чыгаруу: 4- жолу.

1. натрийдин сульфатынын массалык үлүшүн табабыз.

100 – 47 = 53

анда: 0,53

142= 0,53 (142 +18х)

142=75+9,5х

9,5х=142-75

9,5х=67

х= 7

Демек: заттын формуласы Na₂SO₄•7H₂O

4- маселе

10г үч валенттүү металлдын кычкылын калыбына келтирүү үчүн 3,52г көмүртек сарпталган .Кычкылдын химиялык формуласын тапкыла?

Чыгаруу

Берилди:

Me₂O₃-?

1. Химиялык реакциясынын теңдемесин жазабыз:

Me₂O₃ + 3C 2Me + 3CO

2. Химиялык реакциянын теңдемесин пайдалануу менен кычкылдын молекулалык массасын табабыз:

10г 3,52

Me₂O₃+ 3C 2Me + 3CO
х 36

же анда х мааниси төмөнкүгө барбар болот.

демек кычкылдагы металлдын массасы

102 – 48 = 54 Кычкылда эки атом металл болгондуктан 54/2 менен металлдын атомдук массасын чыгарабыз.

54/2 = 27 бул алюминий, анда кычкылдын химиялык формуласы Al₂O_3.

Жообу. Al₂O₃

Берилди:

Me₂O₃-?

Чыгаруу 2- жол

Химиялык реакциясынын теңдемесин жазабыз:

Me₂O₃ + 3C = 2Me + 3CO

Анда:

360 = 7,04х+168,96

7,04х= 360 - 168,96

7,04х =191,04

Х = 27

бул алюминий, анда кычкылдын химиялык формуласы Al₂O_3.

Жообу: Al₂O₃

Чыгаруу 3- жол

Молду пайдалануу менен чыгарабыз:

анда моль

Химиялык реакциясынын теңдемесин жазабыз:

Me₂O₃ + 3C = 2Me + 3CO

Реакцияда көрүнүп тургандай бир моль кычкыл менен үч моль көмүртек аракеттенет, пропортция түзөбүз:

анда х мааниси 0,09677 молго барабар болот.

Кычкылдын салыштырмалуу молекулалык массасын табабыз:

анда

Ar_(Me)=

бул алюминий, анда кычкылдын химиялык формуласы Al₂O_3.

Жообу: Al₂O₃

5 - маселе: 21г (II) металлдын карбонатын ажыратканда н.ш. 5,6л көмуртектин (lV) кычкылы болунгон .Туздун химиялык формуласын аныктагыла.

1. Химиялык реакциясын теңдемесин төмөнкүдөй жазсак болот.

МеСО₃ — МеО +СО₂

Маселенин шартына жараша пропорция түзүп, (II) металлдын карбонатынын салыштырмалуу молекулалык массасын эсептейбиз.

мында х мааниси х=

Демек металлдын Ar төмөнкү жол менен тапсак болот.

Ar (Me) = Mr (MeCO₃) – Mr (CO ) анда 84-60 = 24

Жообу: MgCO₃

6- маселе

30 г чектүү бир негиздүү алифатикалык спирт металлдык натрий менен аракеттенгенде (н.ш) 5,6 л суутек бөлүнгөн. Спирттин химиялык формуласын жазгыла?

Чыгыруу. Химиялык реакциянын теңдемесин жазабыз:

2R-OH + 2Na = 2R-ONa + H₂

Реакцияда көрүнүп тургандай эки моль спирт металлдык натрий менен реакцияга киргенде бир моль суутек бөлүнүп чыгат.

суутек демек 0,5 моль спирт реакцияга кирген. Спирттин салыштырмалуу молекулалык массасы төмөнкүгө барабар.

Mr= анда бир атомдуу спирттердин жалпы формуласы

С_пН_2п+1 ОН = 60

14_п+1+17 = 60

14_п+18 = 60

14_п = 60-18

14_п = 42

П= 3 демек С₃Н₇ОН

Студенттердин өз алдынча иштөөсүнө бериле турган маселелер:

1.Заттын курамын (массасы боюнча) 43,4% Na, 11,3% С,жана 45,3% кычкылтек түзөт. Заттын жөнөкөй химиялык формуласын тапкыла?

2. Массасы 1:3:4:7 катышта заттын курамын суутек, көмүртек, кычкылтек жана азот түзөт. Заттын жөнөкөй формуласын тапкыла?

3. 2,73г ванадийдин кычкылында 1,53г металл бар. Ванадийдин кычкылынын жөнөкөй формуласын тапкыла?

4. Заттын курамында (массасы боюнча) калий 26,53%, хром 35,37%, кычкылтек 38,10% түзөт. Заттын жөнөкөй формуласын тапкыла?

5. 36,6г барийдин хлоридинин кристаллогидратын кактаганда массасы 5,4г төмөндөгөн. Кристаллогидраттын формуласын тапкыла?

6. Май кислотасынын курамында (массасы боюнча) 54,5% көмүртек, 36,4% кычкылтек, 9,1% суутек түзөт анын буусунун тыгыздыгы суутек боюнча 44 барабар экендигин билүү менен май кислотасын химиялык формуласын жазгыла?

7. Заттын курамын 93,15% көмүртек, 6,25% суутек түзөт, бул заттын аба боюнча тыгыздыгы 4,41 ге барабар болсо, анда молекулалык массасын тапкыла?

8. 4,3г углеводород күйгөндө 13,2 СО₂ пайда болгон. Углеводороддун буусунун тыгыздыгы суутек боюнча 43 барабар. Заттын молекулалык массасын тапкыла?

9. 1,88г курамында бром кармаган затты күйгүзгөндө 0,88г СО₂ жана 0,3г суу пайда болгон. Тартып алынган массадагы бромду, күмүштүн бромидине айландырганда 3,76г AgBr алынган. Заттын буусунун тыгыздыгы суутек боюнча 94 барабар. Аныкталуучу заттын молекулалык формуласын аныктагыла.

10. Белгисиз бир көлөм газдын жана эки көлөм кычкылтектин аралашмасын жардырганда эки көлөм СО₂ жана бир көлөм N₂ пайда болот. Газдын молекулярдык формуласын тапкыла?

11. Бордун суутек менен болгон бирикмесинин 1л бул газдын массасы 1л азоттун массасына барабар. Бул бирикменин курамында бор 78,2%ды түзөт. Бирикменин молекулярдык формуласын тапкыла?

12. Белгисиз бир валенттүү металлдын кычкылын курамында кычкылтектин массалык улушу 0,17 ге барабар. Кычкылдын химиялык формуласын жазгыла.

13. 10г үч валенттүү металлдын кычкылын калыбына келтирүү үчүн 3,52г көмүртек сарпталган .Кычкылдын химиялык формуласын тапкыла.

14. Бир валенттүү металлдын нитратын ажыратканда металлдын нитриди пайда болгон , бирок нитраттын массасы 23,2%га азайган. Нитраттын химиялык формуласын тапкыла.

15. Бир валенттүү металлдын сульфатынын курамында сульфат 67,6%тин түзсө.Металлдын сульфатын химиялык формуласын тапкыла.

16. 10г металл суусу менен аракеттенгенде н.ш. 5,6л суутек бөлүнгөн. Металлды аныктагыла,ал өз бирикмелеринде эки валенттүү.

17. 21г (II) металлдын карбонатын ажыратканда н.ш. 5,6л көмуртектин (lV) кычкылы болунгон .Туздун химиялык формуласын аныктагыла.

18. Заттын курамынын 3,7%тин Н, 44,4%тин С,51,8%тин азот түзсө. Заттын жөнөкөй химиялык формуласын тапкыла.

19. 55,04г натрийдин карбонатын кристаллогидратын кактаганда массасы 34,64г азайган.Кристаллогидраттын химиялык формуласын жазгыла.

20. Барийдин хлоридинин кристаллогидратында туздун массалык үлүшү 85,24%ти түзөт .Кристаллогидраттын химиялы формуласын жазгыла.

21. 2,7г (II) металлды абада күйгүзгөндө 3,015г металлдын кычкылы пайда болгон .Бул кайсыл металл жана анын кычкылынын химиялык формуласын жазгыла.

22. Белгисиз заттын курамын 25%тин Н,75%тин N түзөт. Заттын молекулярдык формуласын жазгыла.

23. Бир валенттүү металлдын кычкылын курамында 6,91% кычкылтек бар. Бул кайсыл металлдын кычкылы?

24. Щелочтуу жер металлдын сульфатында күкүрттүн массалык үлүшү 0,266га барабар. Туздун формуласын жазгыла?

25. Курамында 5% аралашмасы бар 2,625г металлга туз кислотасын таасир эткенде (н.ш.) 1,4л суутек бөлүнгөн. Бул кайсыл металл? Өз бирикмелеринде эки валенттүү. 26. 6,4г белгисиз (IV) металлга азот кислотасын таасир эткенде (н.ш.) 4,48л күрөң түстөгү газ бөлүнгөн. Бул кайсыл металл жана канча грамм туз пайда болот?

27. Курамында 29,1%тин натрий, 40,5%тин күкүрт жана 30,4%тин кычкылтек түзсө. Заттын химиялык формуласын жазгыла?

28. 3,8г зат толук куйгөндө 2,2г көмүртектин (IV) кычкылы жана 6,4г күкүрттүн (IV) кычкылы пайда болгон. Заттын химиялык формуласын жазгыла?

29. Заттын курамы көмуртектен жана суутектен турат. 2г зат күйгөндө 4,5г суу пайда болгон. Заттын химиялык формуласын жазгыла?

30. Темирдин (II) сульфатынын кристаллогидратында суу 45,32%ти түзсө, кристаллогидраттын формуласын жазгыла?

31. Марганецтин сульфатынын кристаллогидратында марганецтин массалык үлүшү 0,268 барабар болсо, кристаллогидраттын формуласын жазгыла.

32. 30 г чектүү бир атомдуу алифатикалык спирт металлдык натрий менен аракеттенгенде (н.ш) 5,6 л суутек бөлүнгөн. Спирттин химиялык формуласын жазгыла.

33. Чектүү бир атомдуу спирттин курамында кычкылтектин массалык үлүшү 0,348 барабар. Спирттин молекулярдык формуласын жазгыла.

34. Кычкылдануу даражасы +3 болгон 3г металлды кычкылдандырганда 5,67 г кычкыл пайда болгон. Бул кайсыл металл?

35.11,8 г эки негиздүү кислота, кычкылдануу даражасы +6 барабар болгон элементтен пайда болгон. Кислотаны ысытканда 10г ушул кислотанын ангидриди пайда болгон. Кислотанын формуласын жазгыла.

36. 0,05 моль белгисиз жөнөкөй затты күйгүзгөндө (н.ш.) 67,2 л газ бөлүнгөн. Бөлүнгөн газ метандан 2,75 эсе оор. Баштапкы заттын формуласын тапкыла?

37. 0,02 моль жөнөкөй затты күйгүзгөндө (н.ш.)3,584 л газ бөлүнгөн, бул газ кычкылтектен эки эсе оор. Жөнөкөй заттын формуласын тапкыла?

38. 0,1 моль белгисиз затты кычкылдандырганда 0,1 моль кычкыл пайда болот. Кычкылда кычкылтектин массалык үлүшү 43,6 % түзөт. Бул заттын аба боюнча тыгыздыгы 7,6 барабар. Баштапкы заттын жана кычкылдын формуласын жазгыла?

39. Жездин (II) сульфатынын кристаллогидратын кандайдыр бир бөлүгүндө күкүрттүн атому 1,204· 10²³ жана кычкылтектин атому 1,084· 10²⁴ барабар. Кристаллогидраттын химиялык формуласын жазгыла жана ошол бөлүктөгү суутектин атомунун санын эсептегиле?

40. 8,24 г марганецтин (IV) кычкылы жана белгисиз ЭО₂ кычкылдын аралашмасына ашыкча сандагы туз кислотасын таасир эткенде н.ш. 1,344 л газ бөлүнгөн. Башка тажрыйбада марганецтин (IV) кычкылы менен белгисиз ЭО₂ кычкылдын 3:1 молдук катышы аныкталган. Белгисиз кычкылдын формуласын аныктагыла жана аралашманын курамындагы кычкылдардын массалык үлүшүн эсептегиле?

41. Аспирин дарысынын курамында 4,5% суутек, 35,5% кычкылтек жана 60% көмүртек бар. Аспириндин молярдык массасы 180г/ моль. Аспириндин структурасында бензолдук шакекче болгондугун эске алып, структуралык формуласын жазгыла.