С?З Ж?НЕ ОНЫ? МА?ЫНАСЫ

Саба?ты? та?ырыбы: С?з ж?не оны? ма?ынасы

Саба?ты? ма?саты: 1. О?ушыларды? с?з ж?не оны? ма?ынасы туралы білдіріп тере?дете т?су. Ма?ынасы ?арама - ?арсы с?здер туралы т?сінік беру. 2. О?ушыларды? ойлау ?абілетін дамыту, сол ар?ылы с?з байлы?ын арттыру, с?йлеу да?дыларын жетілдіру, зеректілікке, ??ыптылы??а, адалды??а баулу. 3. К?ркем жазу ар?ылы ?семдікті т?сінуге т?рбиелеу. Типі: жа?а білімді ме?герту саба?ы. ?діс – т?сілдері: с?ра? - жауап, т?сіндіру, талдау - жина?тау, т?сіндірмелі.

Саба?ты? барысы: І.?йымдастыру

Психологиялы? дайынды? К?к аспанда к?н к?лсін. ?л ?олында ту ж?рсін, ?ыз ?олында г?л ж?рсін! К?к аспанда к?н к?лсін. Бірге к?лсін б?лдіршін!

ІІ.?й тапсырмасын тексеру

1.С?ра?-жауап:

- С?з дегеніміз не? - Біз ?андай ма?ыналы с?здермен танысты??  

М??алім с?зі:

?аза? тілі- аса бай тіл, икемді тіл. Орамын тауып, ?исынын келтіріп пайдаланса?, б?л тілмен сурет салу?а, тас ?ашап, а?аш, текемет ою?а болады. Сырлы тіл, н?рлы тіл, жырлы тіл. ?аза? тілі- ?зіні? даласындай ке? пішілген жайдары да жалпа? тіл.

   Лексика- тілдегі барлы? с?здерді? жиынты?ы.Лексика грек тілінен аудар?анда «с?здік ?ор» деген ма?ынаны береді. Тілді? с?здік ?оры мен с?здік ??рамын, лексикалы? ма?ынасын зерттейді.

  С?з – ма?ынаны? дыбыспен та?балануы, ал ма?ына- с?зді? білдіретін ??ымы.

   С?з ма?ынасына ?атысты ?шке б?лінеді:

1.Серік ?ой ба?ып ж?р.    Кітапты орнына ?ой.

    ?йге кір.                        Кір жуамыз.

    Омоним- дыбысталуы бір, біра? ма?ыналары ?р т?рлі с?здер.

2. К?з ?ор?а?,?ол батыр. К?п ты?да,аз с?йле.

Антоним- ма?ыналары бір-біріне ?арама-?арсы с?здер.

3.Ж?рдем,....

Момын,...

??рметті,....

?рейлену,...

Синоним- айтылуы ?р т?рлі, біра? ма?ыналары ??сас с?здер. Мысалы:

сабырлы-т?зімді, ?демі- к?рікті т.б

IIІ.      Жа?а саба?   

1.К?ркем жазу

Жа?сы, жылы, т?зу, б?лдіру, к?лкілі.

·         Осы с?здер ?атарында ?ай с?з арты?? Неліктен? «Б?лдіру» с?зі  арты?, себебі ол ?имылды білдіреді, я?ни етістік.Ал ?ал?андары сын есімдер.

·         Осы с?здерге ?арама-?арсы ма?ыналы с?здерді тауып айт. Мысалы, жа?сы-жаман, жылы-суы?, т?зу-?исы?, б?лдіру-т?зету, к?лкілі-?ай?ылы.

-Б?л ?андай с?здер?

·         Ма?ынасы бір-біріне ?арама-?арсы с?здер (антонимдер)

2.?ызы?ушылы?ты ояту Асыл с?зді іздесе?, Абайды о?ы ерінбе! Адалды?ты к?здесе?, Жаттап о?ы к??ілге! С. Торай?ыров  ?лы а?ын Абай а?ылды, тап?ырлы?ты ?ажет етеді ж?не ?те ?ызы? ойын деп ж?мба?ты жа?сы к?ріпті. ?зі де ж?мба? шы?арыпты. Соны? бірі мынау:  

- Бая?ыдан бері сегіз батыр кезек  жы?ысып келе жатыр. Т?бінде ?айсысы же?ері та?ы белгісіз. Сол сегіз батыр не? Шешуі: ?ыс пен жаз, к?н мен т?н, та? пен ж?п Жа?сылы? пен жаманды? болды сегіз. (Абай) - Осы ж?мба?ты? шешіміне назар аудары?дар. - Ж?птасып т?р?ан с?здер

3.О?улы?пен ж?мыс 10-жатты?у

Берілген с?здерге ма?ынасы ?арама-?арсы с?здерді тап:

      Мейірімді-                  ,жуас-      ,?ымбат-      ,с?йы?-      ,?ашы?-    

 4.Та?тамен ж?мыс  11-жатты?у

Есі?е са?та! Антоним грек тілінен аудар?анда anti - ?арсы, onima - есім деген ма?ынаны білдіреді. Антоним с?здер де синонимдер сия?ты бізді? тілімізді бай, к?ркем, мазм?нды ете т?седі. Антонимдер к?бінесе ма?ал - м?телдер мен ж?мба?тарда кездеседі. ?йткені ма?ал - м?телдер мен ж?мба?тар да с?з аз, ал халы? даналы?ы к?п болады.

5.Жат?а жазу:   -Ендеше,о?улы?ымызда?ы 9-жатты?уда берілген ма?ал-м?телдерді о?ып,жат?а д?птерімізге жазайы?.

Мейірімді ал?ыс алса,

Мейірімсіз ?ар?ыс алар.

А?ылды іс тындырады,

А?ыма? тіс сындырады.

6.Карточкамен ж?мыс    Данышпандар кітабы. Біз жасап т?р?ан ?мір ?арама - ?арсылы?тан т?рады. К?н мен т?нні? ауысуы, ысты? пен суы?ты? болуы таби?и болса, бейбітшілік пен со?ыс адамны? жа?сы, жаман ?рекетімен байланысты. Адам баласы к??іліне а?ылды к?п т?йсе, білгір болатыны, ал т?ймесе надан болатыны аны?. Адам ?зіні? о?ы мен солын кішкене кезден осылай таныса, ?рине оны? жас ша?ы кемелдене отырып арда?ты к?рілікке жеткізетіні белгілі. Тапсырма: м?тіндегі антоним с?здерді? ж?бын тауып,балы? сызбасын толтыр.  

7.Сергіту с?ті

Мынау мені? -ж?регім,

Б?рі осыдан бастал?ан.

Мынау -басым а?ылды,

Б?рін осы бас?ар?ан.

Мынау- мені? о? ?олым,

Мынау -мені? сол ?олым,

 Барлы? істі бас?ар?ан.

Ж?регімде жылу бар,

Ала?аннан сезінер

8.?зіндік ж?мыс 14 –жатты?у

Жабы? к?н

Суы? жел бетті ?беді. А?аш жапыра?тары жылдам сыбдырлайды.Ауыр б?лттар аспанда ?ал?иды.

9.Терме диктанты

Бірінші ?атар –?арама-?арсы с?здерді,екінші ?атар-ма?ынасы жуы? с?здерді теріп жазады.

Еріну, шапша?, апару жал?аулану, ая?тау, есептеу , ?айталау ,санау, а?ырын, ?келу, бастау, то?у,жылыну, пысы?тау;

10.?арама-?арсы ма?ынада?ы тиісті с?здерді ?ойып орында:

Керісінше Мен ?азір деймін к??ілсіз Ал сіздер де?дер...... Егер мен десем ол алыс ?арсы болы?дар......... деп. Егер мен ж?мыс десем, Ай?айла?дар............... деп. Ал егерде б?л басы десем, Айтасы?дар................ деп.  

ІV.?орытындылау Д?рыс па, б?рыс па?

а) Д?рыс емес т?жырымды т?зетіп айту, д?рыс жауапты д?лелдеу

-М?ндес с?здерді бас?аша синоним деп атайды.

-?арама-?арсы ма?ыналы с?здер антоним деп аталады.

-Жа?сы, жаман - синоним с?здер

-С?зді? ма?ыналы? б?лігі т?бір деп аталады.

-?ыстырма с?здер с?йлем м?шесі бола алмайды.

-Бастауыш – с?йлемні? т?рлаусыз м?шесі

-Жала? с?йлем т?рлаулы м?шелерден т?рады.

-Дауысты дыбыстар 2-ге б?лінеді

-Біры??ай м?шелерді? арасына н?кте ?ойылады.

-Балалар,б?гінгі саба? ?нады ма? Несімен? Не білдік? Не ?йрендік?

?йге тапсырма:13-жатты?у

Ба?алау