Сөздердің байланысу түрлері,синтаксистік қатынас.7 сынып

Пән: қазақ тілі Сынып : 7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Сөздердің байланысу түрлері мен синтаксистік қатынастарды қайталау.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімдік: Сөздердің байланысу түрлері мен синтаксистік қатынастардан алған білімдерін нығайту, тиянақтау, бір жүйеге келтіріп қорыту, теориялық білімдерін практикамен ұштастыру, оқушы білімін есепке алу.

2.Дамытушылық:Оқушылардың ауызша және жазбаша стильдерін

дамыту, ойлау өрістері мен дүниетанымдық көзқарас шеңбенрлерін кеңейту. Шығармашылық іскерліктерін арттыру.

3.Тәрбиелік: Жақсы қасиеттерге, адамгершілікке баулу. Жақсы оқып, білімді болуға, достықта адал болуға шақыру.

Сабақтың көрнекілігі: сызба кестелер, деңгейлік тапсырма, үлестірмелі карточкалар.

Сабақтың түрі: қайталау сабағы.

Сабақтың әдісі: Деңгейлік тапсырмалар,сұрақ-жауап, сынақ.

Техникалық құрал: магнитафон, интерактивті тақта

С
абақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, түгендеу, даярлықтарын тексеру, үш топқа бөлу.

І. Білемін бөлімінде:

А)Өткен тақырыптарға шолу сұрақтары.

Сөз тіркесі дегеніміз не?

Сөз тіркесінің айрықша белгілерін ата.

Сөз тіркесінің түрлерін ата.

Сөздердің қанша байланысу тәсілдері бар?

Сөздердің байланысу түрлерін ата.

Сөз тіркесін білдіретін синтаксистік қатынас түрлерін ата.

Анықтауыштық қатынастағы сөз тіркесі қалай байланысады.

Толықтауыштық қатынастағы сөз тіркесі қалай байланысады.

Пысықтауыштық қатынастағы сөз тіркесі қалай байланысады.

ІІ.Оқулықпен жұмыс

268 жаттығу.(ауызша)

Ә) Деңгейлік тапсырмалар

І топ

І деңгей:

Мына сөйлемдегі тіркес түрлерін сызба арқылы көрсет, анықтауыштық қатынасты тап.

Асқардың тірі қалғанына қуанған Ботагөз баланың атын Амантай қойды.

ІІ деңгей

1.Сөйлемді сөз тіркестеріне ажыратып жаз.

Еңбексіз адам бақытты өмір сүре алмайды.

2.Синтаксистік қатынас түрлеріне қарай ажырат.

ІІІ деңгей

1.Матасу тіркесін жаса

____________ жемісі _____________ағасы

_____________озаты _____________азаматы _____________малы ______________кітабы

2.Байланысу түрлеріне қарай ажырат.

3.Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жаса және меңгеріле байланысқан тіркесті тап.

Абай Әбіштей баласының кең, мол тәрбие алғанына қызыға қарайды.

ІІ топ

І деңгей

Мына сөйлемдегі тіркес түрлерін сызба арқылы көрсет, толықтауыштық қатынасты тап.

Ол атқа мініп жүруге жарағанымен, үйден көп шықпайды.

ІІ деңгей

1.Сөйлемді сөз тіркестеріне ажыратып жаз.

Адамдар еркіндік алғанда ғана еңбек сүйгіш бола алады.

2.Синтаксистік қатынас түрлеріне қарай ажырат.

ІІІ деңгей

1.Меңгеру тіркесін жаса

____________ шығу _______________келу

_____________ түсті ________________ бару

______________ жазды __________дайындалды

2.Байланысу түрлеріне қарай ажырат.

3.Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жаса және матаса байланысқан тіркесті тап.

Достық деген адамның серігі екен.

ІІІ топ

І деңгей

Мына сөйлем тіркес түрлерін сызба арқылы көрсет, пысықтауыштық қатынасты тап.

Биыл Абайдың жасы он үшке толған еді.

ІІ деңгей

1.Сөйлемді сөз тіркестеріне ажыратып жаз.

Әлібек ұзап бара жатқан үшеуінің қараңдаған бейнесінен көзін айырмай қарап тұр.

2.Синтаксистік қатынас түрлеріне қарай ажырат.

ІІІ деңгей

1.Қабысу тіркесін жаса

Айдын шалқар __________ Қызықты ____________

Асқар __________________ Көркейген ___________

Жиналған ______________ Кеңпейілді ___________

2.Байланысу түрлеріне қарай ажырат.

3.Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жаса және жанаса байланысқан тіркесті тап.

Бүгін бірінші рет әдейі алғызып отыр.

ІІІ « Зерттей аламын». Суретпен жұмыс.

Матасу

Байланысудың қай түрі?

ІV Білгім келеді бөлімі

Тест сұрақтары І нұсқа

1.Сөздердің байланысу тәсілі неше түрге бөлінеді?

А) 4 Ә) 5 В) 2 Б) 6

2.Мен сөйлеймін сөзі байланысудың қай түріне жатады?

А) Матасу Ә) Меңгеру Б) Жанасу В) Қиысу

3.Қазақ тілінде сөздердің байланысуы неше түрге бөлінеді?

А) 4 Ә) 6 Б) 5 В) 2

4.Шапшаң қимылдау сөзі байланысудың қай түріне жатады?

А) Қиысу Ә) Меңгеру Б) Жанасу В) Матасу

5.Тұрақты сөз тіркесін тап?

А) Дархан дала Ә) Ғұмырнама Б) Мұзға отырғызып кету В) Кедей-кепшік

6.Толықтауыштық қатынасты тап?

А) Пайда ойлама- ар ойла Ә) Өзің үшін үйрен Б) Тағы да келді В) Түс ауа қозғалды

7.Есімді тіркесті тап?

А) Үлкен үй Ә) Он шақты Б) Тағы да келді В) Онға жуық

8.Берілген ретіне қарай сөз тіркестерінің байланысу түрін анықта:

Ағаштың бұтағы, хат алу, қалың орман

А) Матасу,қабысу, жанасу Ә) Меңгеру, қиысу, қабысу

Б) Қабысу, меңгеру, жанасу В) Матасу, меңгеру, қабысу

9.Байланыс түрлеріне қатысты талдаудың қайсысы дұрыс емес?

А) Тоғыз адам-қабысу Ә) Кең бөлме-жанасу Б) Оқуға лайық-меңгеру

В) Алатаудың Жамбылы-матасу

10.Пысықтауыштық қатынасты тап?

А) Жаман әдет Ә) Жақтырмай қарау Б) Қатты қағаз В) Жылқыны бағу

Тест сұрақтары ІІ нұсқа

1.Сөздердің байланысу тәсілі неше түрге бөлінеді?

А) 6 Ә)2 В) 5 Б) 4

2. Ол оқиды сөзі байланысудың қай түріне жатады?

А) Қиысу Ә) Меңгеру Б) Жанасу В) Матасу

3.Қазақ тілінде сөздердің байланысуы неше түрге бөлінеді?

А) 2 Ә) 5 Б) 6 В) 4

4.Баяу қимылдау сөзі байланысудың қай түріне жатады?

А) Қиысу Ә) Меңгеру Б) Жанасу В) Матасу

5.Тұрақты сөз тіркесін тап?

А) Алтын сағат Ә) Ғұмырнама Б) Қас пен көздің арасында В) Ағайын-туыс

6.Толықтауыштық қатынасты тап?

А) Көлікпен келу Ә) Өзің үшін үйрен Б) Тағы да келді В) Тез жүр

7.Есімді тіркесті тап?

А) Қызық кітап Ә) Отыз шақты Б) Тағы да келді В) Онға таман

8.Берілген ретіне қарай сөз тіркестерінің байланысу түрін анықта:

Ағаштың бұтағы, хат алу, қалың орман

А) Матасу,қабысу, жанасу Ә) Меңгеру, қиысу, қабысу

Б) Қабысу, меңгеру, жанасу В) Матасу, меңгеру, қабысу

9.Байланыс түрлеріне қатысты талдаудың қайсысы дұрыс емес?

А) Тоғыз адам-қабысу Ә) Кең бөлме-жанасу Б) Оқуға лайық-меңгеру

В) Алатаудың Жамбылы-матасу

10.Пысықтауыштық қатынасты тап?

А) Жаман әдет Ә) Жақтырмай қарау Б) Қатты қағаз В) Жылқыны бағу

V «Білдім бөлімінде»

Матасу, қабысу байланысындағы сөз тіркесін құрастыр.

VІ Сөздердің байланысу тәсілдерін анықта

«Сәйкестендіру жұмысы»

Телефон арқылы сөйлеу Орын тәртібі

Абай-ақын Жалғау арқылы

Самал жел Интонация арқылы

Адамзатты сүю Шылау арқылы

Білу үшін оқу Орын тәртібі

Шоқан –ғалым Жалғау арқылы

Ғажайып әлем Шылау арқылы

Еңбектің жемісі Интонация арқылы

VІІ Венн диаграммасы

Синтаксистік қатынас Ортақ Байланысу түрлері

қасиеттері

VІІІ. Үйге тапсырма: 82 бет. 141–жаттығу

ІХ. Оқушылар білімін бағалау.