Созукъ сеслерни ифаделеген арифлер.

____________ Къырымтатар тили 5 сыныф

Мевзу: Созукъ сеслерни ифаделеген арифлер.

Макъсадлар: Огретиджи: Кечкен мевзу боюнджа талебелернинъ бильгилерини умумийлештирмек, текрарламакъ. «Созукъ сеслерни ифаделеген арифлер» мевзусынен багълы янъы малюмат бермек ве пекитмек. Талебелернинъ агъзавий ве язма нутукъларыны зенгинлештирмек, инкишаф этмек.

Коммуникатив: группаларда чалышув, суаль бермек, суальни динълемек ве оларгъа джевап бермек;

Инкишаф этиджи: агъзавий, язма ве иджадий нутукъларны инкишаф этюв;

Тербиелейиджи: ана тилине севги ве урьмет ашлав. Талебелерни незакетли, медениетли олмагъа алыштырмакъ.

Усуллар: агъзавий, корьгезмели, амелиятлы, репродуктив.

Донатма: дерслик, лугъатлар, техник васыталары.

Дерснинъ чешити: янъы мевзуны огренюв.

Дерснинъ кетишаты:

1.Тешкелий къысым: (орг. момент)

Селямлашув. Невбетчининъ рапорты.

Эв иши (134 – иш, 58с. Къырым кой ве шеэрлерининъ адларыны рус тилине терджиме этинъиз, элифбе тертибинде язынъыз)

Къарасувбазар – Белогорск Тавбадракъ – Скалистое (Багъчасарай р-н)

Кефе – Феодосия Бешкъурткъа – Тамбовка (Нижнегорский р-н)

Багъчасарай – Бахчисарай Акъяр – Севастополь

Акъмесджит - Симферополь Ускут – Приветное (Алушта р-н)

Къош – Водное (Акъмесджит р-н) Булгъанакъ – Кольчугино (Акъмесджит р-н)

Демирджи – Лучистое (Алушта р-н) Тавдаир – Леснолесье (Акъмесджит р-н)

Коккозь – Соколинное (Багъчасарай р-н) Эски Къырым – Старый Крым

Корьбек – Изобильное (Алушта р-н)

Ялта, Алушта, Судакъ, Сакъ, Гапра

Чоткъара – Буюк Озен –

(129 – иш,56с. базы сёзлернинъ терджимеси)

Бурчакъ – град, аяз – мороз, къырав (бузлавукъ) – иний, яшын – молния, чёллер – степ, савурмакъ – 1. веять (богъдай савурмакъ), 2.транжирить (акъча савурмакъ), ёлламакъ (дженетмек, гоньдермек) – посылать, отправлять, дагълар – 1. скалистые горы (къаялы дагълар) 2. лес (орман)

4.« Мий уджюми» усулы отькериле.

Суаллер.

1. Нутукъ сеслерни огренген фен? (фонетика)

2. Фонетика нени огрене? (фонетика сес ве ариф огрене)

3. Арифлер сеслерден насыл фаркьлана? ( Арифлерни биз коремиз ве язамыз. Сеслерни биз айтамыз ве эшитемиз)

4. Къырымтатар элифбесинде къач ариф бар? (37 ариф бар)

5. Созукъ сесни ифаделеген къач ариф бар? (10 ариф)

6. Тутукъ сесни ифаделеген къач ариф бар? (25 ариф)

7. Сес бильдирмеген къач ве насыл арифлер бар? (ъ, ь ишаретлери)

8. Къырымтатар тилинде къасы арифлер эки ишаретнен языла, лякин бир сесни бильдирелер? (гъ, къ, нъ, дж)

9. Къайсы арифлер эки сесни бильдирелер? Не вакъыт? (е, ё, ю, я)

Янъы мевзуны анълатув.
Проблем усулы иле янъы мевзуны анълатмакъ ичюн, бойле вазифелер бере:
Дикъкъатынъызны тахтагъа джельп этем. Келинъиз, булмачаны чезип янъы мевзумизни насыл олгъаныны тапайыкъ. (наперсток)

1.Кошеде тымыр – тымыр, 3.Гедже бакъсам, кок толгъан,

Кимдир экен бу ишкир? Саба бакъсам, ёкъ олгъан.

2.Бир кичкине метийчик, 4.Озю тура, озю отура.

Ичи толу тетийчик. 5.Деде, сагъынып кельген,

Беяз тонгъа бурюнген.

Талебелер, анакътар сёзюни айтынъыз! (созукъ). Демек, бугунь дерсимиз Созукъ сеслерни бильдирген арифлерге багъышлана. Насыл тюшюнесинъиз, дерсимизнинъ макъсады недир? (созукъ сеслерни огренмектир).

Дефтерлерни ачып бугуньки кунни язынъыз.

Ноябрьнинъ йигирмиси.

Сыныф иши.

Мевзу: Созукъ сеслерни ифаделеген арифлер.

Оджанынъ сёзю: Талебелер, бугунь дерсимизде созукъ сеслерни огренеджемиз.

Хатарлайыкъ, къырымтатар тилинде къач созукъ сес бар? (10)

Къайсы созукъ сеслер эки сесни бильдирелер (е, ё, ю, я)

Дерсликнен чалышув: 141 – иш, 61с.

Нокъталар ерине келишкен созукъ сесни косьтерген арифни къоюп аталар сёзлерини кочюрип язынъыз.

1.Окъувсыз – б…льги ёкъ, б…льгисиз – к…нюнъ ёкъ.

2.Йиг…тке къ…ркъ ун…р де аз.

3.Иш севм…зни эль севм…з.

4.Ил…м къазангъан – ач къ…лмаз.

1.Окъувсыз – бильги ёкъ, бильгисиз – кунюнъ ёкъ.

2.Йигитке къыркъ унер де аз.

3.Иш севмезни эль севмез.

4.Илим къазангъан – ач къалмаз.

Вазифе №1. Берильген сёзлер теркибинде тек бир созукълы сёзлерни эшиткенде сигнал карточкаларынъызны косьтересиз.

Аза, багъ, емиш, ава, дёрт, ода, тадж, юзюм, джам.

Аза, багъ, емиш, ава, дёрт, ода, тадж, юзюм, джам.

Вазифе №2. Берильген арифлернен эки эджалы сёзлер язынъыз.

А, У, Я, Ю

Ада, ала, ана, аким, алим, антер…

Учер, умют, улакъ, урчукъ, укюм…

Яна, яша, яшин, яман, ятакъ, янтыкъ…

Юва, юваш, юксек, юзюм, ювез, юдже, юрмек…

Вазифе №3. Берильген сёзлер арасындан эки сесни бильдирген созукъ сесли . сёзлерни сечип язынъыз.

Аякъ, лякин, ниет, ёлдаш, чекиль, юрек, тюшюне юва.

Аякъ, лякин, ниет, ёлдаш, чекиль, юрек, тюшюне юва.

Вазифе №4. Къутучыкъ оюны. Бир талебе тахтагъа чыкъа ве къутучыкъ ичинден бир ресимни ала. Ресимдеки сызылгъанны жестлернен анълата. Талебелер тапалар ве бу сёз къач ариф, къач сестен ибарет олгъаныны тахтада язалар.

Пите – 4 ариф, 4 сес. Портакъал – 8 ариф, 8 сес.

Раатлыкъ дакъикъасы

Алынгъан бильгилерини пекитюв.

1.Догъру джевапларны бельгиленъиз:

а) о – созукъ г) у – созукъ

б) в – тутукъ д) р – тутукъ

в) а – тутукъ е) й – созукъ

а) о – созукъ г) у – созукъ

б) в – тутукъ д) р – тутукъ

в) а – тутукъ е) й – созукъ

2. Янълыш джевапларны бельгиленъиз:

а) дж – 2 сес г) нъ – 2 сес

б) л – 1 сес д) къ – 2 сес

в) э – 1 сес е) гъ – 1 сес

а) дж – 2 сес г) нъ – 2 сес

б) л – 1 сес д) къ – 2 сес

в) э – 1 сес е) гъ – 1 сес

3. Догъру джевапларны бельгиленъиз. Сильмек сёзюнде:

а) 7 ариф, 8 сес б) 7 ариф, 7 сес в) 7 ариф, 6 сес

а) 7 ариф, 8 сес б) 7 ариф, 7 сес в) 7 ариф, 6 сес

4.Эджаларгъа догъру болюнген сёзлерни бельгиленъиз:

а) мек – теп г) но – къта

б) джум – ле д) вир – гуль

в) кит – ап е) э – джа

а) мек – теп г) но – къта

б) джум – ле д) вир – гуль

в) кит – ап е) э – джа

5. Я арифи эки сесни бильдирген сёзлерни бельгиленъиз:

а) ястыкъ г) икяе

б) меселя д) таякъ

в) кягъыт е) явлукъ

а) ястыкъ г) икяе

б) меселя д) таякъ

в) кягъыт е) явлукъ

Джеваплар.

1. а, б, г, д 2. а, г, д 3. в 4. а, б, д, е 5. а, д, е

V. Нетидже чыкъарув. Рефлексия.

1. Бугунь дерсте насыл мевзуны кечтик?

2. Дерсте насыл суаллерни бакъып чыкътыкъ?

3. Къырымтатар тилинде къач созукъ сес бар? (10)

4. Къайсы созукъ сеслер эки сесни бильдирелер (е, ё, ю, я)

V.Баалав.

VI. Эв вазифесини берув: 140 – иш, 62с. «Мен буюклерге ярдым этем» серлевали икяечик язынъыз. Сёзлерде олгъан созукъ ве тутукъ сеслерни къайд этинъиз.