Ստեղծագործական խնդիրների լուծման տեսություն

ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ ԼՈՒԾՄԱՆ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

Ա․Խուդոյան

ամսագրում լույս տեսավ նրա առաջին՝ ՍԽԼՏ թեմայով հոդվածը։ Հիմնական նպատակը՝ Վերհանել անձի ստեղծագործական ներուժը ։ " width="640"

Ո՞վ է տեսության հիմնադիրը

• 1946 թվականին Հենրիխ Ալտշուլլերը և իր աշակերտը՝ Ռաֆիալ Շապիրոն, որոշեցին ուսումնասիրել անձի ստեղծագործականության առանձնահատկությունները՝ ի սկզբանե ուսումնասիրելով առկա տեսությունները։ Միակ մոտեցնումն այդ ժամանակ ՓՈՐՁ –ՍԽԱԼ մեթոդն էր, որն Ալտշուլլերին այդքան էր դուր չէր գալիս։
• 1947թվականին նրանք սկսեցին ուսումնասիրել տարբեր հայտագործությունների հիմքում ընկած օրինաչափությունները։
• 1956 թվականին ամսագրում լույս տեսավ նրա առաջին՝ ՍԽԼՏ թեմայով հոդվածը։

Հիմնական նպատակը՝

Վերհանել անձի ստեղծագործական ներուժը ։

Ինչպե՞ս է կիրառվում ՍԽԼՏ-ն ն․դ և կ․դ տարիքի երեխաների հետ աշխատանքներում ՏԵԽՆԻԿԱՆԵՐ

• Լուլիայի օղակներ

Ինչպե՞ս է կիրառվում ՍԽԼՏ-ն ն․դ և կ․դ տարիքի երեխաների հետ աշխատանքներում ՏԵԽՆԻԿԱՆԵՐ

Ի՞նչ է կարողանում անել

• Մասնագետ - ի՞նչ է կարողանում անել փիղը
• Երեխաներ - փիղը կարողանում է քայլել, շնչել, մեծանալ, ուտելիք հայթայթել, ծանր բեռ տեղափոխել, մարդկանց տեղափոխել, կրկեսում ներկայացումներ ցույց տալ և այլն:

Կամ պարզապես երեխային ցույց ենք տալիս նկարը և խնդրում ենք, որ թվարկի նկարի մեջ պատկերված առարկայի ընկերներին ու հիմնավորի իր տեսակետը։

Իմ ըկերները

• Խաղի կանոնները - երեխային խնդրում ենք որևէ խաղալիք կենդանի ընտրել:
• Այնուհետև մասնագետը թվարկում է տարբեր կենդանիներին բնորոշ հատկանիշներ, եթե այն կենդանին որին ընտրել է երեխան, ունենում է այդ հատկանիշը, երեխան մեկ քայլ առաջ է գալիս:
• Մասնագետ - Ես գայլ եմ, իմ ընկերները նրանք են, ովքեր կարողանում են արագ վազել, ովքե՞ր են։
• Ես նապաստակ եմ, իմ ընկերները նրանք են, ովքեր վախենում են գայլից, ովքե՞ր են:

Ինչ էր, ինչ դարձավ

Խաղի կանոնները- մասնագետը նյութի անունն է ասում, երեխաներն ասում են այն օբյեկտների անունները, որոնց մեջ կա այդ նյութից:

Խաղի ընթացքը

Մասնագետ- այն փոքր էր, բայց դարձավ մեծ

Երեխաներ- փոքր արջուկ, շունիկ, ծառ:

Մասնագետ- այն փայտ էր, բայց դարձավ…

Երեխաներ- աթոռ, սեղան…

Թուղթ էր, ի՞նչ դարձավ

Լավ է, վատ է

Լավ է, վատ է

Ի՞նչ կարելի է ասել առարկայի մասին, եթե այնտեղ կա Խաղի կանոններ- մասնագետն ասում է օբյեկտի կամ առարկայի մասերի անունները, իսկ երեխաները պետք է գուշակեն, թե ինչ առարկա է այն: Խաղի ընթացքը Մասնագետ- ի՞նչ կարող եք ասել այն օբյեկտի մասին, որն ունի կազմ և էջեր: Երեխա- դա կարող է լինել գիրք, ամսագիր և այլն: Մասնագետ- ինչ կարելի է ասել, այն օբյեկտի մասին, որը մլավում է: Երեխա- կատու:

Ինչի՞ է նման   Խաղի կանոններ- մասնագետը ասում է օբյեկտի անունը, երեխաները ասում են, թե ինչի են այն նմանեցնում: Մասնագետ- Ինչի՞ Են նման ոզնու փշերը Երեխաներ- ասեղի, մեխի…

Ընկերներ գտիր   Մասնագետն ասում է օբյեկտի անունը և թվարկում դրա գործառույթները, իսկ երեխաները պետք է ասեն, թե ով է իրականացնում այդ գործառույթները: Մասնագետ- Ձին կարող է բեռ տեղափոխել, կենդանիներից է՞լ ով կարող է այդ գործառույթն իրականացնել: Երեխաներ-փիղը, ավանակը: Մասնագետ- Նապաստակը կարողանում է թռչկոտել, է՞լ ով է կարողանում իրականացնել այդ գործառույթը: Երեխաներ- կենգուրուն, սկյուռիկը, ձին և այլն:

Կախարդական խզբզանքներ

Երեխաներ հիմա փակում ենք աչքերը, մենք միացնում ենք դանդաղ երաժշտություն, դուք այդ երաժշտության ներքո պետք է թղթի վրա, տարբեր գծեր քաշեք: այնուհետև երեխային խնդրում ենք բացել աչքերը նայել նկարին և այնտեղ գտել տարբեր կենդանիների , կամ առարկաների պատկերներ:

Խաղի համար կիրառվում է աշխարհի մոդելը, որն ըստ նկարի բաղկացած է երկու մասից` ձեռագործ աշխարհ և բնության աշխարհ: Մասնագետը ցույց է տալիս նկարը, որտեղ օբյեկտ է պատկերված, երեխաները պետք է որոշեն, թե որ աշխարհին է այն պատկանում:

14․ Տարածական այո, ոչ

Նպատակը- սովորեցնում ենք մտավոր գործողություններ կատարել

Մասնագետը երեխաներին թուղթ է ցույց տալիս, որը բաժանված է մի քանի մասերի , յուրաքանչյուր մասում մի նկար է դնում:

Ես նկար եմ մտապահել, ինձ հարցեր տալով փորձեք գուշակել որ նկարն է:

Երեխաները հարցնում են`

Այն նկարը, որը մտապահել եք,ա՞ջ կողմում է, թե՞ Ձախ

Կամ հեռուստացույցից աջ է, թե ձախ և այլն:

ԳՆԱՑՔ

Ամեն բան ունի եվ՛ լավ կողմեր,եվ՛ վատ

Ինչպես է դա արվել նախկինում

Վարողը ցույց է տալիս ժամանակակից կենցաղային տեխնիկա կամ այլ օբյեկտներ, որոնք ներկա ժամանակաշրջանում օգտագործվում են`, օրինակ լամպ: Այուհետև հարցնում է, թե ինչի համար է այն ստեղծվել: Երեխաները պատասխանում են, այնուհետև քննարկվում է, թե մինչ այդ իրը ստեղծելը, ինչ են օգտագործել մարդիկ դրա փոխարեն` մոմ և այլն:

Կամ հարցնում ենք, ինչու է մարդը ստեղծել բեռնատար մեքենա, երեխաները պատասխանում են` որպիսի բեռ տեղափոխեն, իսկ ինչ են օգտագործել մինչ այն ստեղծելը` ուղտ, ավանակ և այլն։

Ինչու այդպես ստացվեց Մասնագետը որևէ իրավիճակ է նկարագրում, իսկ երեխաները պետք է փորձեն նկարագրել, թե ինչու է այդպես ստացվել: Շունը վազեց հավի հետևից Դպրոցականները չկարողացան գնալ էքսկուրսիա Կաթը թափվեց Ինքնաթիռը ստիպված վայրէջք կատարեց Հայրիկը բացեց գիրքը Սենյակը լցվեց ծխով Տղան չսովորեց դասը

Երեխայի երևակայության զարգացման ծրագիր

Ավարտիր նկարները, պատմիր, թե ինչ է ստացվել

Թարս նկարչություն

Երեխաներից մեկը վերցնում է մատիտը այն ամուր սեղմում ստվարաթղթին, մյուս երեխան պետք է փորձի թուղը տեղաշարժելով այնպես անի, որ նկար ստացվի:

Երեխաները խաղում էին բակում՝ ձնեմարդ էին պատրաստում, Արամը որոշեց, որ ձնեմարդը կարող է մրսել և մուշտակ հագցրեց։ Աննան բարկացավ և ասաց, որ հանի։ Ինչու՞։

Ստեղծված իրավիճակի բացատրություն

Կախարդական լուսացույց

Մասնագետը ցույց է տալիս լուսացույցի երեք գույները` կարմիր, կանաչ և դեղին: Ամեն գույն ցույց տալիս, երեխաները պետք է պատասխանեն հետևյալ հարցերին` կարմիր` ինչերից է բաղկացած օբյեկտը, դեղին` ինչ օգուտ է այն տալիս, կանաչ` ինչի մաս է այն կազմում:

Մասնագետ- նապաստակ(մասնագետը ցույց է տալիս կարմիր գույնը)

Երեխա- գլուխ, ականջներ, պոչ, մարմին

Մասնագետ- ցույց է տալիս կանաչ գույնը

Երեխա-Նապաստակը կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչ է, ապրում է անտառում:

Մասնագետ- ցույց է տալիս դեղին գույնը

Երեխա- Նապաստակը բարի է , անվնաս, ոչ մեկին չի վնասում, անտառն ավելի գեղեցիկ է դարձնում իր ներկայությամբ:

ՍԽԼՏ-ն կրտսեր դպրոցական տարիքի երեխաների հետ աշխատանքում

Անհայտ բառ այո, ոչ  

Նպատակը` սովորեցնել երեխաներին աշխատել անգամ ինֆորմացիայի անբավարարության դեպքում: Գրատախտակին որևէ նախադասություն ենք գրում, որի մեջ մեկ բառն օտար լեզվով, կամ նույն լեզվով, սակայն անհայտ է, երեխաները, նախադասության բովանդակությունից ելնելով, պետք է փորձեն տարբեր հարցեր տալու միջոցով պարզել տվյալ բառի բացատրությունը և փոխարինել այն այլ բառով :

Երեխաները խաղում էին hide and seek բակում, նրանցից մեկն այնպես է թաքնվել, որ ոչ ոք չի կարողանում գտնել։

Ինչը՞ կարող է լինել և’, և… նպատակը- երեխան սովորում է տարբերակել առարկայի երկու` տարբեր հատկանիշները օրինակ, ինչը կարող է լինել և’ տաք և սառը, և’ թեթև և ծանր, և’ երկար և’ կարճ, և’ փափուկ, և’ չոր, և սուր և բութ

:

Ինչ կլինի, եթե մի մասը հանենք   Մասնագետը որևէ առարկայի պատկեր է ցույց տալիս, այնուհետև երեխաների հետ միասին քննարկում են, թե ինչ մասերից է բաղկացած այդ առարկան: քննարկելուց հետո փորձում են վերլուծել, իսկ ինչ կլինի, եթե առարկայի այս կամ այն մասը հանենք: Օրինակ, ինչ կլինի, եթե դռա բռնակը հանենք:

Ինչպիսին է այն եղել սկզբում Մասնագետը որոշ անուններ է թվարկում, կամ քարտեր է ցույց տալիս, երեխաները պետք է ասեն, թե ինչպիսին է այն եղել նախկինում, օրինակ սեղան- ծառ և այլն:

Ինչպիսի՞ն կլինի հետագայում Մասնագետը որոշակի անուններ է թվարկում , երեխաները պետք է ասեն, թե ինչպիսին կլինի այն հետագայում, օրինակ, ճուտիկ, հավ, աքլոր և այլն:

Երևակայություն

Երեխային իրար հետ կապ չունեցող երկու տրաբեր բառեր ենք ասում, որոնք նա պետք է փորձի կապել իրար ` օգտգործելով վրա, մեջ, տակ…բառերը : Օրինակ, եթե բառերն են կոկորդիլոս և բարձ, երեխան դրանք իրար է միացնում օրինակ, բարձը կոկորդիլոսի տակ է: Այնուհետև պետք է փորձի բացատրել, թե ինչպես կարող էր նման բան ստացվել:

Գնացք

Նպատակը` տրամաբանական մտածողության զարգացում։

Երեխային ցույց ենք տալիս տաս տարբեր նկարներով քարտեր: Երեխաները հերթով դնում ենք այդ քարտերը սեղանին, քարտերը խորհրդանշում են գնացքի վագոնները, սակայն գնացքի վագունները չեն կարող իրարից առանձին լինել, այդ իսկ պատճառով պետք է փորձենք կապել քարտերի նկարները` նախադասություն ստեղծելով:

Առաջին երեխան դնում է քարտը, օրինակ գդալ, երկրորդ երեխան դնում է իր ձեռքի տակ եղած քարտը, օրինակ, ափսե, հիմա, որիսի այդ բառերն իրարից անկախ չլինեն, երկրորդ երեխան դնում է քարտը և կարճ նախադասություն կազմում` գդալը դրեցի ափսեի մեջ և այդպես շարունակ:

Միավորիր մեզ

Նպատակը` կապեր ստեղծել միմյանց հետ կապ չունեցող առարկաների և օբյեկտների միջև։ Մասնագետը երեխաներին առաջարկում է երկու` իրար հետ կապ չունեցող բառեր, երեխաները պետք է այնպիսի հարցրե մտածեն, որոնց մեջ հանրավոր կլինի կապել այդ բառերը: Օրինակ, թերթ և ուղտ:

Քանի ուղտ կարելի է տեղավորել մեկ թերթի մեջ:

Ինչ է գրված թերթի մեջ ուղտերի մասին

Հնարավոր բառերի տարբերակներ

Ապակե տարա- գետ

Մկրատ-ճանապարհ

Քանոն-գիրք

Մատիտ-ամրոց

Գլխարկ կամուրջ

Ինչով ենք մենք նման

Երեխաներին առաջարկում ենք թղթի վրա տարբեր բառեր գրել, այնուհետև երեխաները բաժանվում են զույգերի, յուրաքանչյուրն ասում է իր մտապահած բառը և ասում է , թե ինչով են այդ բառերն իրար նման, ըստ`

բույրի

գույնի

համի

շոշափման

մասերի

չափսերի

գործառույթների

ապրելակերպի

Որևէ հանելուկ հորինիր

Երեխային առաջարկում ենք որևէ հանելուկ հորինել՝

գրենական պիտույքներից որևէ մեկի վերաբերյալ

մրգերից որևէ մեկի վերաբերյալ

կենդանիներից որևէ մեկի վերաբերյալ։

Ինչի է նման թիվը

Երեխային խնդրում ենք, որ, օրինակ, գրի երեք թիվը, այնուհետև շարունակի այն նկարել այնպես, որ գեղեցիկ մի բան ստացվի:

Աղջիկը փակել է տան դուռը իր եղբոր առջև և չի ցանկանում բացել։ Ի՞նչ կարող է անել եղբայրը։

Խնդրահարույց իրավիճակներ, ստեղծագործ լուծում