МАНОУ «Дворец детского творчества им.Ф.И.Авдеевой» ГО «город Якутск»
Республика Саха (Якутия)
«Букубаар, барахсан, баhыыба!»
кылаас чааhын сценарийа
Автор: Федорова Н.П.,
учитель начальных классов МАНОУ ДДТ
Якутск, 2021 г.
«Букубаар, барахсан, баhыыба!» кылаас чааhын сценарийа
Ыытыллар кунэ: олунньу 12 кунэ 2021 с.
Бэлэмнэнии улэ: О5олор хоьооннооро, ырыалара, оформление, колонка, туоьу суруктар, «Аа5ааччы дневнигэ», бэлэх кинигэлэр (акция), карточкалар, презентация, сахалыы танас (атрибутика).
- Күндү оҕолор, убаастабыллаах төрөппүттэр уонна ыалдьыттар!
Бугун биьиэхэ уеруулээх кун. Бугун тугу бэлиэтиибитий? То5о биьиги бугун сахалыы таннан кэллибит?
Бугун биьиги Ийэ тыл кунун- тереебут сахабыт тылын бэлиэтиир куммут. Ийэ тыл кунун _________сыллаахтан олунньу 13 кунугэр бэлиэтиир буолбуттара. Аан бастакынан сахалыы сурукка-бичиккэ улэлэспит тыл уерэхтээ5э Семен Андреевич Новгородов буолар эбит.
Ону таьынан Ийэ тыл кунун бэлиэтээн бастакы кинигэбитин букубаары бүтэрэн быраһаайдаһар күммүт буолар. Бу үөрүүлээх күнүнэн күндү оҕолору, төрөппүттэри, ыалдьыттары эҕэрдэлиибин!
Ханнык баҕарар быраас, учуутал, агроном, лётчик, инженер, учуонай, бу биһиги төрөппүттэрбит – оскуолатааҕы олохторун, бары букубаартан саҕалаабыттара. Ол иһин букубаардар араас норуоттар тылларынан бэчээттэнэн тахсаллар. Саха бастакы букубаарын Семён Андреевич Новгородов айбыта. Бу эьиги урукку букубаары кытта кэлинни букубаардары кере5ут. Хас да сыл устатыгар кини бэйэтэ олус элбэхтик уларыйда, үгүс көлүөнэ дьону үөрэттэ. Ол эрээри, кини сурун соруга_ оҕолору ааҕарга үөрэтиитэ, хаһан да уларыйбат.
- Билигин «Букубаар» уерэ5ин айаныгар турунуо5ун!
1 тохтобул «Алпабыыт»
Саха алпаабытын теье учугэйдик билбиккитин бэрэбиэркэлиэхпит.
- Саха тылын алпаабытыгар барыта хас буукуба баарый? (40)
- Бу туох бэлиэлэрий? (а/д, б/д, дифтонг )
- Хас кылгас аһаҕас дорҕоон баарый?(8)
- Хас уһун аһаҕас дорҕоон баарый?(8)
- Хас дифтонг баарый? (4)
- Ханнык аһаҕас дорҕоону бэлиэтиир буукубалар нууччаттан киирбиттэрий? (я, е, ё, ю)
- Ханнык бүтэй дорҕоону бэлиэтиир буукубалар нууччаттан киирбиттэрий? (в, ж, з, ш,щ,ф)
- Дорҕоону бэлиэтээбэт ханнык буукубалар баалларый? (ь,ъ)
- Бу ханнык буукубаный?(ҥ) Тоҕо соҕотоҕуй? (киниттэн саҕаланар тыл суох)
- Өссө наар кыраттан суруллар саха тылыгар ханнык буукубалар баалларый? (ҕ, й)
- Бу ханнык сурук бэлиэтэй? (.) Кини ханна турарый? (Этии кэннигэр) Сөп, туочука кэннэ ханнык буукубаттан суруйабытый? (улахан)
(презентациянан ыйтыыларга эппиэттээьин)
- О5олор дор5ооннору, буукубалары уерэтэн аа5ар буоллулар. Дьэ эрэ, истиэ5ин эрэ, ханнык буукубалары уерэтэн аа5ар буолбуппутун.
О5олор хоьоон аа5аллар.
2 тохтобул «Кэрэ эйгэ»
- О5олор аа5ар буолбуттарын, истин санааларын ырыа5а ыллаан иьитиннэриэхтэрэ.
О5олор «Аа5ар буолан уерэбин» ырыаны ыллыыллар.
3 тохтобул «Ес хоьооно-норуот уерэ5э»
Эьиги иннигитигэр карточкалар сыталлар. Бу карточкаларга икки столбигынан ес хоьоонноро суруллубуттар. Бастакы столбикка ес хоьоон са5аланыыта, иккискэ – сал5ыыта. Сорудах: ес хоьоону аах, сал5ыытын булан холбоо уонна аах.
О5олор карточканан улэлииллэр.
Ес хоьооннор биьигини туохха уерэтэллэрий? (сиэрдээх, бэрээдэктээх, куустээх санаалаах, утуе тыллаах, эйэлээх, тумсуулээх, барыны ситиьэр дьон буоларга уерэтэр)
4 тохтобул «Ийэ тылым баайа»
- Биьиги тиийиэхтээх тохтобулбутугар кэллибит. Биьигини бу манна кимнээх эрэ керселлер. (Саха тылын, литература аа5ыыта учебниктара кестеллер).
Букубаар тыл этэр:
Таптаан миигин аахтыгыт,
Таабырыммын таайдыгыт,
Аны араас кинигэни
ааҕа сылдьыҥ эһиги.
Умсугуйан үөрэниҥ,
Оскуоланы бүтэриҥ,
Ол эрээри бука бары
Умнаайаҕыт букубаары!
О5олор бары: Бастакы кинигэм, Букубаар барахсан,
Уерэппит ене5ун еруутун ейдуе5ум,
Эн биьиэхэ биэрдин билиини,
Эн биьиэхэ ууннэрдин кынаты,
Аны биьиги аа5ыахпыт атын араас кинигэни!
- Сал5ыы эьигини кытта буолуохтара Букубаар убайа Литература аа5ыыта уонна Букубаар эдьиийэ Саха тыла!
Саха тыла: Мин саха тыла диэммин. Таба суруйарга үөрэтиэм, ылбыт билиигитин чиҥэтиэм, быраабылалары биллэриэм.
Литература ааҕыыта: мин литература ааҕыыта диэммин. Мин страницаларбар элбэх кэпсээни ааҕан билсиэххит, элбэх сонуну, кэрэни билиэххит, таабырын да таайсыахпыт. Онуоха бары иҥнигэһэ суох ааҕаргыт наада. Эһиги биһигини харыстааҥ, алдьатымаҥ, киртитимэҥ.
- Оҕолоор, билигин Саха тыла уонна Литература аа5ыыта эьигини тургутан керуехтэрэ. Болҕойон дуосканы көрүҥ эрэ.
Серёжа диэн уол эһиги курдук маҥнайгы кылааска үөрэнэр эбит. Учуутала кылаас, түннүк, Юра, уйа диэн тыллары суруйарыгар сорудахтаабыт. Серёжа суруйуутугар сыыһа баар буоллаҕына, көннөрүҥ.
Дуоска5а: кылас, түнүк, юра, уя (оҕолор көннөрөллөр)
Литература ааҕыыта: мин эмиэ сорудахтаах кэллим, карточкалары биэриэм, ону биир биир ааҕан иһитиннэриҥ эрэ. (оҕолор ааҕаллар)
О5олор кылгас кэпсээн аа5аллар.
с/т, л/ аа: Биһиги сорудахтарбытын иҥнибэккэ толорбуккутуттан наһаа үөрдүбүт, маладьыастар.
Дьэ, оҕолоор, Букубаары ситиьиилээхтик бутэрбиккитинэн, аа5ар буолбуккутунан мин эьиэхэ ТУОhУ СУРУК туттарыам.
Учуутал о5олорго Туоhу суруктары туттарар.
- Саха тылын баайын баhылыырга, элбэ5и аа5ан элбэх билии ыларга дьулуhун, сахалыы тыыннаах дьон буола улаатан сал5ыы ситиьиилээхтик уерэнэргитигэр ба5арабын!
Билигин тыл бэриллэр оскуола библиотекарыгар Наталья Ильинична5а!
Наталья Ильинична тыл этиитэ.
- Биьиги Наталья Ильинична5а махтанан туран, оскуолабыт библиотекатын фондатыгар бэйэбит сэмэй бэлэхтэрбитин туттарыахпытын ба5арабыт.
О5олор аа5ар буоллулар. Мантан иннэ оскуола библиотекатыттан кинигэ уларсан аа5ар буолуохтара.
Эьиэхэ элбэх билии биэрэр кинигэлэри харыстаан, киртитимэн, марайдааман, алдьаммыт буолла5ына абырахтаан (ремоннаан).
О5олор кинигэ бэлэх туттараллар.
Манан бүгүҥҥү кылааспыт чааhа түмүктэнэр. Биһиги үөрүүбүтүн үллэстэ кэлбиккитигэр, күүс-көмө буолбуккутугар махтанабын.
Көрсүөххэ диэри!
763
73 949 
