ХААР КОРОЛЕВА
Оруоллар:
Ыытааччы Остуоруйаһыт Хаар Королева Атаманша Король Королева
Кай Герда Принц
Принцесса,
Кыыллар (куобахтар, тииҥнэр, куоскалар, саhыллар, дьуостар, табалар)
(«Слышишь кто-то идет» ырыанан үҥкүү.)
Ыытааччы: Үтүө күнүнэн, күндү оҕолор уонна төрөппүттэр! Саҥа кэрэ дьылынан, саҥа үтүө дьолунан,
Саҥа үрдүк кыайыыннан эhиэхэҕэ эҕэрдэ!
(Хоһоон толоруута)
Ыытааччы: Оҕолор, харыйабыт олус да кэрэ! Күп-күөх лаглайбыт лабаалардаах, элбэх араас оонньуурдардаах. Ол гынан баран уоттара умайбат. Чэйиҥ, бары харыйабыт уотун уматыаххайыҥ! Биир, икки, үс — харыйабыт уота умай! (Харыйа уота умайар).
(«Күүтүүлээх киэhэ» ырыа толоруута. Олоппосторго олороллор.) (Уот умуллар, аптаах музыка тыаhыыр, Остуоруйаһыт чүмэчи
тутан, улахан дьэрэкээн кинигэлээх киирэн кэлэр. Киирээтин кытта уот умайар.)
Остуоруйаһыт: Үтүө күнүнэн, оҕолор! Бу мин аптаах кинигэбэр араас остуоруйа баар, олортон эhиэхэ биир остуоруйаны кэпсиэхпин баҕарабын. «Хаар Королева» диэн остуоруйаны истибиккит дуо? Былыыр-былыр олорбуттара эбитэ үһү биир олус эйэлээх ыал. Кинилэр Кай уонна Герда диэн уоллаах кыыс оҕолордоохтор эбит. (Оҕолор тураллар). Ыраах-ыраах хоту дойдуга, ирбэт тоҥ саарыстыбатыгар, муус дыбарыаска Хаар Королева олорбута эбитэ үһү. Киниэхэ аптаах сиэркилэлээх эбит. Ол сиэркилэҕэ көрүммүт киhи сүрэҕэ муус буолан хаалар эбит.
Кай: Ээ, мин Хаар Королеваттан куттаммаппын, манна кэлэн көрдүн эрэ, итии оhоххо олордуом да ууллан хаалыа! (Күлэр)
Герда: Олус улаханнык саҥарыма, Кай! Баҕар Хаар Королева истэрэ буолуо дии! (Куттанар)
Остуоруйаһыт: Герда эппитин курдук, Хаар Королева Кай тугу саҥарбытын барытын истибит эбит. Күүстээх тыалы ытыйан Кайы илдьэ барбыт. (Тыал тыаhыыр, Хаар Королева кэлэн уолу илдьэ барар. Герда ытыыр, быраатын көрдүү барар).
Остуоруйаһыт: Герда мас үрдүгэр олорор тииҥчээннэри көрсөр.
(Тииҥчээннэр үҥкүүлэрэ)
Герда: Тииҥчээннэр! Мин бырааппын Хаар Королева илдьэ барбытын көрбүккүт буолаарай?
Тииҥнэр: Суох, көрбөтөхпүт! Оо, онно тымныы дойдуга ыраах барбыта буолуо. Хата, мэ, бу эриэхэни ыhыктанан бар, хайаан да бырааккын Кайы булаар!
(Герда салгыы хааман иhэн саhыллары көрсөр.) («Саhыллар үҥкүүлэрэ»)
Герда: Саhылчааннар, мин бырааппын көрбүккүт буолаарай? Саhыллар: Суох кини тымныы сиргэ ыраах барбыта буолуо!
(Герда салгыы хаамар.) («Дьуостар үҥкүүлэрэ»)
Герда: Дьуостар, эhиги мин бырааппын көрбүккүт буолаарай? Дьуостар: Суох, көрбөтөхпүт, тымныы дойдуну биhиги
билбэппит, хата бу тэллэйи өйүөлэнэн бар!
Остуоруйаһыт: Ити курдук Герда тымныы дойдуга тиийбит. Герда тымныы дойду ортотунан баран истэҕинэ, арай уhуйаан
оҕолоро көр-нар бөҕө буола сылдьаллар эбит, кинилэр отой да тымныыттан куттаммакка хаарынан бырахса оонньуу сылдьалларын көрбүт.
(« » ырыа)
1-гы оҕо: Хайа, бу кыысчаан, бачча тымныыга ханна бардыҥ? Герда: Оҕолор, дорооболоруҥ! Мин Герда диэммин. Быраап-пын Хаар Королева илдьэ баран хаалтын көрдүү баран иhэбин.
Эhиги көрбүккүт буолаарай?
2-с оҕо: Суох, көрбөтөхпүт. Оо, онно олус тымныы буоллаҕа, эн маннык таҥастаах ол тымныы дойдуга кыайан тиийбэт буоллаҕыҥ. Хата, мэ, бу сону, үтүлүгү, хаатыҥканы биэрэбин! Бырааккын хайаан да бул! Көрсүөххэ диэри!
Остуоруйаһыт: Ити курдук Герда тоҥуу хаары кэhэн быраатын Кайы көрдүү баран истэҕинэ киниэхэ разбойниктар саба түспүт-тэр.
(Атаманша музыканан ойон киирэр).
Атаманша: Хайа, бу, хайалара соҕотоҕун хараҥа ойуурга хаама сылдьарый? (Эргийэ, тула хаама сылдьар) Бу соно, бу бэргэhэтэ олус үчүгэй эбит, кыыспар наада буолсу!
Герда: Быраатым Кайы Хаар Королева тымныы дойдутугар илдьэ барбыта. Ол дойду ханна баарын билбэппин, эhиги сирдээн биэриэххит буолаарай?
Атаманша: Мин, дьэ, билэбин, Хаар Королева саарыстыбатын, таабырыммын таайдаххына мин табаарыстарым сирдээн биэриэхтэрэ.
Герда: Оҕолор, көмөлөһүөххүт дуо, миэхэ? (Атаманша таабырын таайтарар, оҕолор таайаллар).
Атаманша: Олус да өйдөөх оҕолор эбиккит (Иhиирэр). Ээй, табыгырас табаларым, кэлиҥ эрэ, манна, бу кыыhы Хаар Королева саарыстыбатыгар илдьэн биэриҥ түргэнник!
(Табалар киирэллэр)
Атаманша: Эhиги Хаар Королеваны көрбүккүт дуо? Табалар: Көрөн.
Атаманша: Кинини кытта уол баара дуо?
Табалар: Баара-баара. (Герда үөрэр, ытыhын таhынар). Табалар: Биhиэхэ олорус, биhиги илдьэн биэриэхпит! Атаманша: Ыытыахпын олох баҕарбаппын. Чэ, төттөрү тол-
куйдуу иликпинэ бара охсуҥ!
164
Электронный сборник методических разработок
Герда: Көрсүөххэ диэри! Эн олус үтүө санаалаах эбиккин!
(Атаманша долгуйан хараҕын уутун соттор. Табалар биир эргиири оҥороот тохтууллар).
Герда: Махталы кытта, табалар! Көрсүөххэ диэри! (илиитинэн далбаатыыр).
Остуоруйаһыт: Табалар түhэрбит сирдэриттэн чугас дьэ, Хаар Королевабыт дыбарыаhа көстө түhэр. (Музыка, уот умуллар).
(Хаар Королева уонна Кай муус троҥҥа олороллор. Кыыс быраатын көрөөт утары сүүрэн тиийбитигэр Кай Герданы түҥнэри анньар, кыыс ытыыр.)
Герда: Хаар Королева, эн баhаалыста, мин бырааппын ыыт эрэ! Хаар Королева: Тоҕо мин кинини ыытыахтаахпыный?
Герда: Кини миэхэ олус күндү.
Хаар Королева: Мин сорудахпын толордоххуна Кайы төттөрү ыытыаҕым... Оҕолорго анаан онньуута ыыт.
Герда: Оҕолор, тэҥҥэ оонньуоххайыҥ. (Оонньуу ыытар)
Хаар Королева: Дьэ кырдьык да, мин сорудахпын толорбукку-туттан олус диэн үөрдүм, Кайы төннөрөбүн!
Герда: Махтал буоллун, үтүө санаалаах Хаар Королева! Остуоруйаһыт: Дьэ, ити курдук үтүө санаа тымныы сүрэҕи
кыайбыта. Күндү оҕолор, остуоруйам манан түмүктэнэр. Остуо-руйаны сөбүлээтигит дуо? Барыгытыгар дьолу-соргуну баҕа-рабын!
Хаар Королева: Оҕолор, мин эhигини олус сөбүлээтим. Эhэ-битин Тымныы Оҕонньору уонна кини сиэнин Хаарчаананы ыҥырыахпын баҕарабын. Чэ эрэ, ыҥырыаххайыҥ!
Оҕолор: Тымныы Оҕонньор! Тымныы Оҕонньор!
(Тымныы Оҕонньор музыка доҕуһуолунан киирэн кэлэр.)
Тымныы Оҕонньор: Дорооболоруҥ, оҕолор! Күндү мустубут ыалдьыттар! Ыраах сиртэн анаан-минээн эhиги уһуйааҥҥытыгар Саҥа дьылынан эҕэрдэлии, ырыаҕытын-тойуккутун, үҥкүүгүтүн-битиигитин көрө-сэргии, сиэн кыыспыныын Хаарчааналыын айаннатан кэллибит! Саҥа дьылынан! Саҥа дьолунан!
Хаарчаана: Чэйиҥ эрэ, оҕолор! Бары илии-илииттэн сиэттиhэн хоробуокка туруоҕуҥ!
(Хоробуот)
Тымныы Оҕонньор: Олус да үчүгэйдик ыллыыр оҕолор эбиккит! Тымныы Оҕонньору олус да үөртүгүт! Мин эhиэхэ
кэhиилээх кэлбитим ээ, Хаарчаана ыл, бэлэхтээх мөһөөччүкпүн аҕалан кулу эрэ, тоҕойуом!
Хаарчаана: Эhээ, мөһөөччүккүн ханна уурбуккунуй? Тымныы Оҕонньор: сыарҕаҕа таhааран уурбутум, ону баҕас
билэбин. Баҕар аара ыллык суолга түhэн хаалбыта буолаарай? Бээ эрэ, оччотугар көрдүү барар буоллаҕым!
Куолас: Тымныы Оҕонньор! Тымныы Оҕонньор!
Тымныы Оҕонньор: Бай, ким миигин ыҥырар? Кэл манна!
(Мөһөөччүк киирэн кэлэр).
Тымныы Оҕонньор: Тыый, бу мин мөһөөччүгүм кэллэ. Ханна түhэн хаалбыккыный? Хата муммакка кэлбиккин ди.
Мөһөөччүк: Ыркый ойуурга күүлэйдиэхпин баҕарбытым! Тымныы Оҕонньор: Бүгүн Саҥа дьыл, ол иhин мин аттыбар
туруохтааххын, миигин батыhа сылдьыахтааххын!
Мөһөөччүк: Суох, бүгүн бырааhынньык, ол иhин мин дьээбэлэ-нэрим көҥүллэнэр! (Куотар). Мин бүгүн аптаах мөһөөччүкпүн, ол иhин мин хаамабын, мин испэр араас кэhии баар!
Тымныы Оҕонньор: Чэ, оччоҕо аптаах буоллаххына ойон көр эрэ! (Ыстанар) Уҥа! Хаҥас! (Эргийэр). Дьэ уонна миэхэ эппиэттээ (мөһөөччүк куотан хаалар), тыый кэhиилээх мөһөөччүгүм куотан хаалла буолбат дуо! Тохтоо! Тохтоо! Күүт! (Сырсан тахсар уонна мөһөөччүк тутуурдаах киирэр).
Тымныы Оҕонньор:Дьэ, мин кинини туттум ээ! Аны миигиттэн куоппат инигин! Кэл эрэ, Хаарчаана, мөһөөччүкпүтүн көрүөххэ эрэ, туох баар эбитэ буолла иhигэр? Тыый, биир да кэhиим сүппэтэх эбит дии. Билигин дьэ, оҕолорбор, кэhиибин үөрэ-көтө биир-биир туттартыам.
(Бэлэх туттарыыта)
Ыытааччы: Оҕолор, күүтүүлээх бэлэхпитин ТымныыОҕонньор, Хаарчаана кыыс илиилэриттэн туттубут. Биһиги эмиэ кинилэргэ бэйэбит оҥорбут бэлэхпитин туттарыаҕыҥ. Эһиил көрсүөххэ диэри!
2 404
25 900 
