Сценарий сказки

Администрация г. Улан-Удэ

Комитет по образованию

Муниципальное автономное общеобразовательное учреждение

"Средняя общеобразовательная школа № 57 г.Улан-Удэ имени А.Цыденжапова"

Сценарий бурятской народной сказки

«Шадамар Шалхагар хоёр»

Учитель бурятского языка

МАОУ «СОШ №57 имени А.Цыденжапова»:

Цыдендамбаева Светлана Антоновна

г.Улан-Удэ

2018 г.

Буряад арадай онтохон

«Шадамар Шалхагар хоёр»

Наадаха нюурнууд: автор - Суворова Туяна, 9 ангиин hурагша

Шадамар – Батуев Сергей, 2 ангиин hурагша

Шалхагар – Шалдаев Бато, 8 ангиин hурагша

Шалхагарай hамган - Суворова Сэсэг, 6 ангиин hурагша

Хаан – Бидаев Дима, 11 ангиин hурагша

Хаанай басагад – Баторова Сарюна, Тожоева Таня, Доржиева Алтана,5 ангиин hурагшад

Хаанай барлагууд (охранники) – Цыбиктаров Женя, Сагадаров Паша, 7 ангиин hурагшад

Хэрэгсэлнуууд: фонограмма ( мориной гуйhэнэй, хони – ямаанай абяан,аймшагтай хугжэм гэрэй шатахадань табихаар, уйдхартай хугжэм)

Зурагууд: угытэй айлай юрта (Шадамарай, газаа тээhээнь, досоо тээhээнь шэнэ гэрээнь),

Баян айлай юрта (Шалхагарай, газаа тээhээнь, досоо тээhээнь),

Хартагай хаанай гэр газаа тээхи дурсэнь

Костюм: Шалхагарай – ноёной дэгэл, Шадамарай – угытэй дэгэл, Хаанай дэгэл (гэдэhэн),

басагадай – 3 дэгэлнууд, туулмаг, унэhэн

Автор: Урдын урда сагта Шадамар барлаг Шалхагар баян гэжэ хаёр айл хуршэ hууhан гэхэ. Шадамар барлагайхи газаагаа ган гэхэ нохойгуй, газар гэшхэхэ малгуй юм hэн ха. Тиимэшье hаа, тэрэ хун уран гоё угэтэй, хурдан хурса ухаатай, hубэлгэн бодолтой, хухюу зантай, задарюун бэетэй байhан гэхэ.

Тиихэдэ Шалхагар баян гээшэнь тоогуй олон малтай, тоог дуурэн таряатай аад, абаха эдихын хойноhоо хомхой хобдог, али бухы юумэндэ атаархуу хэнтэг, тарган зузаан мяхатай, зоболго бэетэй хун байгаа hэн гэлсэдэг.

1-дэхи уйлэ

Автор: Нэгэтэ Шадамар барлаг Шалхагар баянайда ошобо ха. Баян хоймортоо забилжа hуугаад, табагаар дуурэн мяха урдаа табюулhан, хулhэ hалhан болотороо мяхаяа жабжараа тоhо оохэ бушхуулан байба.

Шалхагар баян: Ээ, тэнэг ханаhаа ерэбэбши? Шамайе ехэ мэхэтэй хун гэжэ дуулааб. Намайе мэхэлжэ шадаа hааш, тэбшээр дуурэн мяха эдюулхэб.

Шадамар барлаг: Намайе мэхэтэйш гэжэ зуб лэ хэлэбэт. Теэд мэхэеэ гэртээ мартажархёольби. Мориёо угоо hаатнай, абаад ерэхэ байгааб.

Шалхагар баян: Зай тиигээд, морёорни ошоод ерэ. (мориной гуйхын абяан)

Автор: Шадамар барлаг баянай хурдан жороо мори унаад, гэр руугаа харайлгажа ошобо.

Шалхагар баян: Хурдан морёорни ошоо хадаа удангуй тургор ерэхэ байха?! ( хойноhоонь хараашална, тэсэжэ байжа ядана)

Автор: Нэгэн, хоёр, гурбан хоног хулеэбэ, теэд Шадамар барлаг угыл аад угы.

Гайхажа ядаhан баян мориёо эмээллуулээд, барлагайда ошобо ха. (мориной гуйхын абяан)

2-дохи

Тиигээд гэртэнь ороходонь, Шадамар барлаг урдаа обоо ехэ мяха табижархинхай, дуугархашье сулоогуй эдеэлжэ hууба.

Шалхагар баян: - Иихэдээ яаhан шолмобши? Юундэ тонилонгоо тонилообши, моримни хаанаб? (ядан амяа татажа хашхарха).

Шадамар барлаг: - Намайе мэхэлэ гээ hэмнайт. Тиигээд лэ танииие мэхэлбэ ха юм бииб. Морииетнай уусэлээб. Энэ мяхыень эдижэ hуухыемни харана аабзат? (эдижэ байжа дуугараха)

Шалхагар баян: - Муухай, хооhон, хубхай яндан! Тэрээнhээ дээрэ шамда юун байхаб?

Автор: Сухал дундаа, Шалхагар баян газаа гуйжэ гаараад, барлагай гэртэ гал аhагаад, гуйлгэжэ арилшаба. ( Барлаг бодоод хашхарха гэрым шатаата гэхэ)

3 картина

Барлагай галдуулhан гэрэй hуурида ганса унэhэнhоо бэшэ юушье улэбэгуй. Шадамар барлаг шатаhан гэрэйнгээ унэhэ суглуулжа, тулам соо хээд, Хартагай ханайда ошобо ха. Хартагай хаанай хаанай газаагуур тулам ургэлhэн хунэй ябажа ябахые хараhан хаанай басагад ордонhоо гуйлдэжэ гараад, Шадамар барлагые тойроод асууба.

Хаанай басагад: - Тулам соотнай юун бэ, харуулыт, харуулыт, заатагуй хатуулыт?

Шадамар барлаг: - Хараад яахатнайб. Энээн сомни эшэгы гэрни байна даа.

Хаанай басагад: - Тулам соо эшэгы гэр хайшан гээд багтаха юм? Харуулыт? Яагаа hонин юумэ хэлэнэт?

Шадамар барлаг: - Нара борооhоо, хуйтэн халуунhаа бэеэ халхалха ори ганса гэрни юм. Хэрбээ таанад шэнги hара нарандал hайхан дангинарта харуулаа hаам,hанаха байха ганса гэрни унэhэн болошохол.

Хаанай басагад: - Зай, аргамнай hалаа, харуула, харуула. Гэрээш унэhэн болоо hаа, хаан шамда шэнэ гэр табюулжа угэхэ! (дутэлоод харахаа hанаха)

Хаанай басагад нээрээшье hара наран шэнги сэбэр hайхан гээшэгубди гэжэ мэдэхэеэ hанаhан байгаа бшуу. Шадамар барлагай туламайнгаа амhар тайламсаарнь хаанай басагад урдилдэн байжа харабад.Харин тэндэнь унэhэнhоо бэшэ юуншье байбагуй.

Хаанай басагад:- Басагад , бидэнэр нээрээ hайхан дангинар байгаа байнабди.

Хаан баабайдаа ошожо шэнэ гэр Шадамарта барюулае. Ошое, ошое! (гарана)

4 картина

Шалхагар баян: - Тэрэ шолмос , гэргуй болоод юугээ хэжэ байна ааб? Ошоод hонирхохо байза!? (Гарана)

Автор: Шалхагар баянай ерэхэдэнь, Шадамар барлаг шэб шэнэхэн сагаан гэртээ болошоод байба. Уудээрнь шагаажа харахадань, шадамар барлаг бандаб дээрэ дабшалжа hуунхай, баhал мяха эдижэ байба. Шалхагар баян гайхаhадаа амаа ангайлгаад, уудэндэ зогсошобо.

Шадамар барлаг: - Гэрыемни галдажа, намда hайн юумэ хээш даа. Унэhыень суглуулжа, Хартагай хаанайда ошоод, бужуурhан малыень унэhоор угаажа эдэгээгээб.

- Шадамар баян Шалхагар барлагайхиhаа шамдан гаража, гэр тээшээ ухаа мэдээгуй гуйлгэбэ. Гэрээ галдаад, унэhыень тулам соо хээд, Хартагай хаанайда хатаржа ошобо.

Шалхагар баян: - Хаан баабай! Малтнай тахалтаа гэжэ дуулаад, туhалхаа ерээлби.

Хартагай хаан: - Тэнэг тархи! Малаймни убэшэлхые, бужуутахые зугэноо гуш?!

Сагдаанар, ерэгты, энэ ёротондо хуулиин хатууе узуулэгты!

(Сагдаанарнууд Шалхагар баяниие тулхёод гаргана)

Автор: - Тиигэжэ Шадамар барлаг Шалхагар баянhаа уhоогоо абаа hэн ха.