Թեմատիկ պլան Կենսաբանություն 8 դասարան

ԴԱՍԻ ՀԱՄԱՐԸ

ԹԵՄԱՅԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ

ԺԱՄԱՔԱՆԱԿԸ

ԱՄՍԱԹԻՎԸ

ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

ԳԻՏԵԼԻՔՆԵՐ, ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՀՄՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

ԱՐԺԵՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ

1

Ներածություն

Մարդու մասին գիտություններ` բժշկություն, կազմաբանություն, մարդու ֆիզիոլոգիան, հիգիենա: Հայազգի գիտնականների ավանդը մարդու մասին գիտությունների բնագավառում:

1

ԹԵՄԱ 1

Ընդհանուր ակնարկ մարդու օրգանիզմի կառուցվածքի և ֆունկցիաների մասին

1

Ա.Իմանա ի՞նչ է օրգանը, օրգանների համակարգերը, բերի օրգանների և օրգանների համակարգերի օրինակներ:Իմանա առողջ ապրելակերպի մասին:

1/2

1. Մարդու օրգանները: Օրգանների համակարգեր: Օրգանիզմը որպես միասնական ամբողջություն:

1

Բ.Կարողանա բնութագրել օրգանների համակարգերը, գործառական համակարգերը և դրանց տարբերությունները:

Գ.Կարողանա մեկնաբանել օրգանների և օրգանների համակարգերի փոխադարձ կապը:

ԹԵՄԱ 2

Կենսագործունեության գործընթացների կարգավորումը: Զգայարաններ

14

Ա.Իմանա օրգանիզմի գործունեության կարգավորման մասին, կարողանա թվել կարգավորման եղանակները: Իմանա ներզատական գեղձերը և դրանց նշանակությունը:

Իմանա նյարդային համակարգի նշանակությունը, կարողանա թվարկել նյարդային համակարգի բաժինները

1/3

2. Հասկացություն կարգավորման մասին: Օրգանիզմի կենսական ֆունկցիաների կարգավորման եղանակները, էությունը և փոխկապակցվածությունը:

1

իմանա նեյրոնի կառուցվածքը և նրա հիմնական գործառույթները: Իմանա ինչ է ռեֆլեքսը, կարողանա թվարկել կենտրոնական նյարդային համակարգի բաժինները:

2/4

3. Հումորալ կարգավորում: Գեղձեր`արտազատական, ներզատական և խառը:

1

Պատկերացում ունենա մարմնական և վեգետատիվ նյարդային համակարգերի մասին: Իմանա զգայարանները, վերլուծիչները: Իմանա աչքի արտաքին կառուցվածքը, տեսողության հիգիենան, առաջին օգնությունը աչքի վնասումների դեպքում: Իմանա ականջի բաժինները,աղմուկի վնասակար ազդեցության և լսողության հիգիենայի մասին:

3/5

3. Հորմոններ, դրանց նշանակությունն օրգանիզմի գործընթացների կարգավորման մեջ:

1

Իմանա անդաստակային վերլուծիչի, մաշկամկանային զգայության,հոտառության և ճաշակելիքի մասին:

4/6

4,5.Նյարդային համակարգի նշանակությունը: Կառուցվածքը`կենտրոնական և ծայրամասային նյարդային համակարգ: Նեյրոնի կառուցվածքը, նեյրոնի տեսակները:

1

Բ.Կարողանա համեմատել կարգավորման նյարդային և հումորալ եղանակները, բերել կարգավորման օրինակներ:

5/7

7.,4. Մարմնական և վեգետատիվ նյարդային համակարգեր, նրանց նշանակությունը: Ռեֆլեքս, ռեֆլեքսային աղեղ:

1

Իմանա նյարդային և հումորալ կարգավորման տարբերությունները:

6/8

Գործնական աշխատանք 1.-Ծնկային, արմնկային ռեֆլեքսների ցուցադրում:

Կարողանա տարբերել ներզատական գեղձերի գործառույթների խանգարումները:

7/9

5. Ողնուղեղի կառուցվածքը և գործառույթները:

1

Կարողանա բնութագրել նյարդային համակարգի բաժինները, թվարկել նեյրոնների տեսակներն ըստ կատարած ֆունկցիաների:

8/10

5. Գլխուղեղի կառուցվածքը և գործառույթները:

1

Կարողանա բնութագրել ռեֆլեքսային աղեղի օղակները և նրանց դերը: Կարողանա հիմնավորել վերլուծիչի կառուցվածքային բաղադրիչները, գործառույթները:

9/11

6. Մեծ կիսագնդերի կառուցվածքը և գործառույթները:

1

Կարողանա տարբերել կարճատեսությունը և հեռատեսությունը, կանխատեսել ձեռքբերովի տեսողական խանգարումները:

10/12

8. Զգայարաններ և վերլուծիչներ: Վերլուծիչների կառուցվածքը և ֆունկցիաները:

1

Կարողանա հիմնավորել ականջի բաժինների գործառույթները: Կարողանա հիմնավորել մաշկամկանային, համի, հոտառական զգայարանների գործառույթները:

11/13

9. Տեսողական վերլուծիչի կառուցվածքը: Տեսողության հիգիենան: Տեսողության խանգարումները և դրանց կանխումը: Առաջին օգնությունն աչքի վնասման ժամանակ:

1

Գ.Կարողանա հիմնավորել մարդու օրգանիզմի կենսագործունեության նյարդահումորալ կարգավորման դերը և առանձնահատկությունները:

12/14

15. Լսողական վերլուծիչի բաժինները և նրանց նշանակությունը: Ականջի կառուցվածքը և ֆունկցիաները: Լսողության հիգիենան: Աղմուկի ազդեցությունը մարդու օրգանիզմի վրա:

1

Կարողանա մեկնաբանել ներզատական գեղձերի թեր- և գերֆունկցիաների ժամանակ առաջացող խանգարումները:

13/15

11. Հավասարակշռության, մաշկամկանային, համի և հոտառության զգայարաններ:

1

Իմանա նյարդային համակարգի բաժինների կառուցվածքը և ֆունկցիաները,Կարողանա վերլուծել ռեֆլեքսային աղեղի օղակների գործառույթները, որպես մեկ ամբողջություն

13/16

Թեմայի ամփոփում

1

Կարողանամեկնաբանել վեգետատիվ և մարմնական նյարդային համակարգերի բաժինների տարբերությունները:

14/17

Թեմատիկ ամփոփիչ թեստ 1

1

Կարողանա համադրել վերլուծիչների գործառույթները, հիմնավորել վերլուծիչների փոխադարձ կապը և փոխարինելիությունը:

ԹԵՄԱ 3

Հենաշարժիչ համակարգ

6

Ա. Իմանա հենաշարժիչ համակարգի նշանակությունը, կմախքի բաժինները,ոսկրերի տեսակները, ոսկրերի

միացման ձևերը, մկանային հյուսվածքի տեսակները:

1/18

12,13. Հենաշարժիչ համակարգ, բաղադրամասերը և գործառույթները: Ոսկրերի աճը և աճի կարգավորումը: Ոսկրերի միացման տեսակները:

1

Իմանա կեցվածքի խանգարման, հարթաթաթության առաջացման պատճառները: Իմանա մարզման, կոփման և

ֆիզիկական ակտիվության նշանակության մասին:

2/19

14. Մարդու կմախքը:

1

Բ.Իմանա իրանի, գանգի և վերջույթների ոսկրերը, կարողանա բացատրել ոսկրերի միացման ձևերը, կմախքային մկանի կառուցվածքը:

3/22

16.Մարդու կմախքի առանձնահատկությունները` կապված ուղղաձիգ քայլվածքի հետ: Առաջին օգնությունը կապանների ձգման, հոդախախտումների և կոտրվածքների դեպքում:

1

Կարողանա համեմատել մարդու կմախքը կաթնասուն

կենդանիների կմախքի հետ: Կարողանա հիմնավորել սակավաշարժության հետևանքները: Կարողանա առաջին օգնություն ցույց տալ կոտրվածքների, հոդախախտումների և

պրկումների ժամանակ:

4/21

Գործնական աշխատանք 2

1

Գ.Կարողանա հիմնավորել մարդու կմախքի առանձնահատկությունները կապված ուղղաձիգ կեցվածքի և աշխատանքային գործունեության հետ:

5/22

15. Մկանային համակարգ

1

Կարողանա ընդհանրացումներ անել հենաշարժիչ համակարգի զարգացման վրա մարզման, կոփման և ֆիզիկական ակտիվության բարերար ազդեցության

վերաբերյալ:

6/23

Թեմայի ամփոփում

1

ԹԵՄԱ 4

Օրգանիզմի ներքին միջավայրը

7

Ա.Իմանա օրգանիզմի ներքին միջավայրի բաղադրիչները, արյան հիմնական ֆունկցիաները , արյան կազմը՝

պլազմա, էրիթրոցիտներ, լեյկոցիտներ, թրոմբոցիտներ:

1/24

17. Օրգանիզմի ներքին միջավայրը, բաղադրամասերը` արյուն. Հյուսվածքային հեղուկ, ավիշ և դրանց փոխկապվածությունը:

1

Իմանա սակավարյունության, արյան մակարդելության

մասին: Իմանա ինչ է իմունիտետը: Իմանա ՁԻԱՀ-ի և դրա կանխարգելման միջոցների մասին:

2/25

18.Արյուն: Արյան ֆունկցիաներն ու բաղադրությունը: Արյան ձևավոր տարրերի/էրիթրոցիտներ, լեյկոցիտներ, թրոմբոցիտներ/ կառուցվածքը և ֆունկցիաները:

1

Բ.Իմանա օրգանիզմի ներքին միջավայրի հաստատունության, դրա նշանակության, բաղադրիչների, նրանց կատարած ֆունկցիաների մասին:

3/26

19.Արյան պլազմա: Արյան մակարդում: Արյան խմբեր: Ռեզուս գործոն:

1

Կարողանա բնութագրել պլազմայի բաղադրությունը, ձևավոր տարրերի կառուցվածքը և ֆունկցիաները, արյան մակարդումը, արյան խմբերի դերն արյան փոխներարկման

4/27

19. Հյուսվածքային համատեղելիություն արյան փոխներարկում:

1

ժամանակ: Կարողանա տարբերել իմունիտետի տեսակները: Գ.Կարողանա մեկնաբանել արյան ձևավոր տարրերի

5/28

20.Իմունիտետ: Իմունիտետի տեսակները: Ձեռք բերովի իմունաանբավարարության համախտանիշ:

1

կառուցվածքի և գործառույթների համապատասխանությունը:

Կարողանա կարդալ և մեկնաբանել արյան ընդհանուր լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքները:

6/29

Թեմայի ամփոփում

1

Իմանա արյան խմբերը պայմանավորող ագլյուտինինների և ագլյուտինոգեններիմասին:

7/30

Կիսամյակային ամփոփիչ թեստ

1

Կարողանա բնութագրել իմուն համակարգի առանձին օրգանների ֆունկցիաները:

ԹԵՄԱ 5

Սիրտ-անոթային համակարգ: Արյուն և ավշաշրջանառություն

5

Ա.Իմանա արյան շրջանառության մեծ ու փոքր շրջանները, սրտի կառուցվածքը և աշխատանքը, կարողանա

տարբերել զարկերակները, երակները և մազանոթները:

1/31

21.Արյան շրջանառությոան համակարգ: Արյան շրջանառության մեծ և փոքր շրջանները:

1

Իմանա սրտի բոլորաշրջանի, արյան ճնշման և անոթազարկի մասին: Կարողանա հաշվել անոթազարկը: Իմանա

արյունահոսությունների մասին:

2/32

22.Սրտի կառուցվածքը, աշխատանքը, ինքնավարությունը և կարգավորումը:

1

Կարողանա տարբերակել արյունահոսության տեսակները

(զարկերակային, երակային և մազանոթային) և ցուցաբերել առաջին օգնություն այդ դեպքում:

3/33

23.Արյունատար և ավշային անոթների կառուցվածքը Արյան շարժումը անոթներով: Արյան զարկերակային ճնշում և անոթազարկ:

1

Բ.Կարողանա բնութագրել զարկերակների, երակների և մազանոթների կառուցվածքն ու ֆունկցիաները, հիմնավորել սրտում արյան միակողմանի հոսքը պայմանավորող

4/34

25. Սիրտ անոթային համակարգի հիգիենան: Առաջին օգնությունը արյունահոսությունների դեպքում:

1

գործոնները, բնութագրել սրտի աշխատանքի փոփոխությունը ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում, չափել արյան ճնշումը: Կարողանա համեմատել արյան շրջանառությունը ավշաշրջանառության հետ:

5/35

Թեմայի ամփոփում

1

Գ.Կարողանա մեկնաբանել արյունատար անոթների կառուցվածքի և գործառույթների միջև եղած կապը, բացատրել սրտի գործունեության, արյան ճնշման (հիպոտոնիա,հիպերտոնիա) կարգավորումը: կարողանա ընդհանրացում կատարել սրտի մասին:

ԹԵՄԱ 6

Շնչառական համակարգ

6

Ա.Իմանա շնչառության նշանակությունը օրգանիզմի համար, շնչառության համակարգի օրգանները: Իմանա թոքերում և

1/36

25. Շնչառության նշանակությունը: Շնչառական օրգանների կառուցվածքը և գործառույթները:

1

հյուսվածքներում գազափոխանակության, ներշնչման և

արտաշնչմանը մասին: Իմանա շնչառական ուղիներով տա-

րածվող հիվանդությունները և դրանց կանխարգելման

2/37

26. Շնչառական շարժումներ: Թոքերի կենսական տարողություն: Գազափոխանակությունը թոքերում և հյուսվածքներում:

1

միջոցները, առաջին օգնության միջոցները շնչառության

խանգարման ժամանակ, ծխելու վնասակար ազդեցության մասին:

3/38

32. Շնչառության կարգավորումը:

1

Բ.Կարողանա տարբերակել օդատար ուղիները գազափոխանակության օրգաններից, թոքերի կառուցվածքն ու դերը շնչառության ժամանակ, բնութագրել ներշնչման և

4/39

28. Շնչառական օրգանների հիգիենան: Առաջին օգնությունը շնչառական օրգանների ախտահարման դեպքում:

1

արտաշնչման գործընթացները, պարզաբանել գազափոխանակության գործընթացը թոքերում և հյուսվածքներում:

5/40

Թեմայի ամփոփում

1

Գ.Կարողանա հիմնավորել շնչառության օրգանների կառուցվածքի և կատարած գործառույթների միջև եղած կապը, գազային որոշ խառնուրդների վնասակար ազդեցությունն օրգանիզմի վրա:

6/41

Գործնական աշխատանք 3

1

Կարողանա եզրահանգումներ կատարել շնչառական շարժումների նյարդային և հումորալ կարգավորման

վերաբերյալ:

ԹԵՄԱ 7

Մարսողություն

8

Ա.Իմանա մարսողական համակարգի օրգանները, դրանց կատարած ֆունկցիաները, մարսողական համակարգի

1/42

29. Սննդի բաղադրամասերը և դրանց նշանակությունը:

1

գեղձերը և կարողանա նշել նրանց դերը մարսողության գործ-

ընթացում: Իմանա ճիշտ սնվելու և հիգիենայի նշանակությունը առողջության պահպանման գործում:

2/43

30.Մարսողության նշանակությունը: Մարսողական համակարգի կառուցվածքը և գործառույթները:

1

Բ.Կարողանա մեկնաբանել սննդի բաղադրամասերի փոփոխությունը մարսողական համակարգի տարբեր

3/44

31.Թքագեղձերի, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի դերը մարսողության գործընթացում:

1

բաժիններում, օրգանական նյութերի քայքայման և օքսիդացման նշանակությունը և մարսողական հյութերի

ազդեցության առանձնհատկությունները:

4/45

32. Մարսողությունը մարսողական ուղու տարբեր բաժիններում:

1

Կարողանա կանխարգելել ստամոքսաղիքային վարակները:

5/46

33.Սննդանյութերի ներծծումը: Մարսողական օրգանների գործունեության կարգավորումը:

1

Գ.Կարողանա մեկնաբանել մարսողական համակարգի օրգանների կառուցվածքի և ֆունկցիաների համապատասխանությունը:

6/47

34. Սնման հիգիենան: մարսողական օրգանների հիվանդությունները, դրանց կանխարգելումը: Առաջին բուժօգնությունը մարսողության խանգարումների դեպքում:

1

Կարողանա մեկնաբանել նյութափոխանակության

նշանակությունը օրգանիզմի բնականոն կենսագործունեության համար և նյութափոխանակության

խանգարման հետևանքով առաջացող հիվանդությունները:

7/48

Թեմայի ամփոփում

1

Կարողանա բնութագրել էկոլոգիապես մաքուր սննդի դերը առողջ ապրելակերպում:

8/49

Թեմատիկ ամփոփիչ թեստ 3

1

ԹԵՄԱ 8

Վիտամիներ

1

Ա.Իմանա վիտամինների նշանա կությունը օրգանիզմի համար: Իմանա կարևորագույն վիտամինները (C,B, A,D) և դրանցով հարուստ սննդանյութերը:

Բ.Կարողանա տարբերակել և

1/50

35. Վիտամիններ, սնման նորմեր

1

հասկացությունները, իմանա դրանց հետևանքովառաջացող հիվանդությունները: Գ.Կարողանա բնութագրել ավիտամի նոզի և գերվիտամինոզի հետևանքով առաջացող հիվանդությունները և դրանց կանխարգելման միջոցները:

ԹԵՄԱ 9

Արտազատություն

3

Ա.Իմանա արտազատության օրգանները և դրանցով արտազատվող նյութերը, միզազատության համակարգի

1/51

36. Արտազատման օրգաններ և դրանց դերը

1

օրգանները և մեզի բաղադրությունը:

Բ.Իմանա երիկամի և նեֆրոնի կառուցվածքը: Կարողանա

2/52

37. Միզագոյացում

1

բացատրել միզագոյացման գործընթացը:

Գ.Իմանա երիկամային հիվանդությունների և դրանց

3/53

38. Արտազատման օրգանների հիվանդությունները և դրանց կանխումը

1

կանխարգելման միջոցների մասին: Կարողանա հիմնավորել

արտազատության պահպանության նշանակությունը օրգանիզմի համար:

ԹԵՄԱ 10

Ծածկութային օրգաններ: Ջերմակարգավորում

3

Ա.Իմանա մաշկի նշանակությունն օրգանիզմի համար, մաշկի հիգիենայի պահպանման կանոնները: Կարողանա

1/54

39. Մաշկի նշանակությունը և կառուցվածքը

1

ցուցաբերել առաջին օգնությունը մաշկի ամբողջականության

խախտման, (վերքեր, այրվածքներ) արևահարության, ցրտահարության դեպքում:

2/55

40. Մաշկի դերը ջերմակարգավորման գործընթացում: Մաշկի հիգիենան: Մաշկային hիվանդությունների և կանխարգելումը: Առաջին օգնությունը:

1

Բ.Կարողանա համադրել մաշկի կառուցվածքը և ֆունկցիաները։ Իմանա մաշկի ջերմակարգավորող ֆունկցիայի մասին:

3/56

Թեմայի ամփոփում

1

Գ.Կարողանա հիմնավորել մազանոթների, քրտնագեղձերի և մազերի դերը օրգանիզմի ջերմակարգավորման գործում։

ԹԵՄԱ 11

Վերարտադրողական համակարգ

4

Ա.Իմանա իգական և արական սեռական օրգանները, երեխայի աճման շրջանները, կարողանա բնութագրել դպրոցական շրջանը: Իմանա և կիրառի առողջ ապրելակեր-

պի, հիգիենիկ նորմերի և դրանց պահպանության ,վնասակար սովորություն-ների (ծխելու, ալկոհոլիզմի, թմրամոլության), կեցվածքի խանգարման, հարթաթաթության, վնասվածքների և հիվանդությունների կանխարգելման միջոցառումների մասին: Իմանա օրգանիզմում տեղի ունեցող փոփփոխութ յունները սեռական հասունացման շրջանում:

1/57

41.Վերարտադրողական համակարգի օրգանները:

1

Բ.Իմանա սեռական հորմոնները և դրանց դերը օրգանիզմում: Կարողանա պարզաբանել աքսելերացիա հասկացությունը և

դրա պատճառները:

2/58

42.Բեղմնավորում, ներարգանդային և հետսաղմնային զարգացում:

1

Իմանա էկոլոգիական և սոցիալական գործոնների, մտավոր և ֆիզիկական աշխատանքի, ֆիզկուլտուրայի և սպորտի ունեցած ազդեցությունը մարդու առողջության վրա: Կարողանա բացատրել ալկոհոլի,

թմրանյութերի և ծխելու վնասակար ազդեցությունը մարդու օրգանիզմի և նրա սերնդի վրա:

3/59

43.Երեխայի ծնունդը, աճը, զարգացումը:

1

Գ.Կարողանա հիմնավորել վերարտադրողական օրգանների

կառուցվածքի և ֆունկցիաների միջև եղած կապը, սեռական

հորմոնների դերը երկրորդային սեռական հատկանիշների ձևավորման վրա:

4/60

44. Սեռավարակներ/ՁԻԱՀ, սիֆիլիս, գոնոռեա/,դրանց կանխարգելումը: Վերարտադրողական համակարգի հիգիենան:

1

Մարդու օրգանիզմի կառուցվածքի և կենսագործունեության մասին ունեցած գիտելիքները կարողանա կիրառել իր և իր շրջապատի առողջ կենսակերպը, հիգիենիկ նորմերի պահպանումը, վնասվածքների և հիվանդությունների կանխարգելումը հիմնավորելու համար:

ԹԵՄԱ 12

Բարձրագույն նյարդային գործունեություն: Վարք

2

Ա.Իմանա ոչ պայմանական և պայմանական ռեֆլեքսների, մարդու կյանքում նրանց նշանակության մասին, կարողանա բերել օրինակներ:

1/61

45. Վարքի ռեֆլեքսային տեսություն: Պայմանական և ոչ պայմանական ռեֆլեքսներ, դրանց կենսաբանական նշանակություն մարդու կյանքում:

1

Իմանա վարքի կանոնները, որպես վտանգավոր և արտակարգ իրավիճակներում սեփական կյանքի

2/62

46. Պայմանական ռեֆլեքսների առաջացումը և արգելակումը:

1

անվտանգության հիմք:

3/63

Անցածի կրկնություն

1

Բ.Համեմատի պայմանական և ոչ պայմանական ռեֆլեքսները:

4/64

Կիսամյակային ամփոփիչ թեստ

1

Գ.Կարողանա հիմնավորել մարդու բարձրագույն նյարդային

գործունեության առանձնահատկությունները:

65

Կրկնություն

1

66

Կրկնություն

1

67

Կրկնություն

1

68

Կրկնություն

1