Բայի սեռ․ թեմայի ուսուցում

ԲԱՅԻ ՍԵՌԸ

Մարզիկը հեռացավ խաղադաշտից։

Մարզիկը երեխաներին հեռացրեց խաղադաշտից։

Մարզիկը մրցավարի կողմից հեռացվեց խաղադաշտից։

• Բայի նշված ձևերը ցույց են տալիս գործողություն և դրա հետ կապված ենթակայի և այլ անդամների տարբեր հարաբերություններ։
• Բայի այս առանձնահատկությունը կոչվում է սեռ։

ԲԱՅՆ ՈՒՆԻ ԵՐԵՔ ՍԵՌ

ՆԵՐԳՈՐԾԱԿԱՆ

ԿՐԱՎՈՐԱԿԱՆ

ՉԵԶՈՔ

ՆԵՐԳՈՐԾԱԿԱՆ ՍԵՌ

Ներգործական սեռի բայերը ցույց են տալիս ենթակայի այնպիսի գործողություն , որի կատարման համար պահանջվում է կրող առարկա։

Պահանջում են հայցական հոլովով լրացում, որը պատասխանում է ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին։

Շինարարները կառուցում են /ի՞նչ /

Աշոտը ներս հրավիրեց

/ ո՞ւմ /

Կառուցում են , հրավիրեց ներգործական սեռի բայեր են, որոնց արտահայտած գործողությունն անցնում է հայցական հոլովով դրված շենք , ընկերներ առարկաներին։ Հայցական հոլովով դրված այս լրացումները կոչվում են ուղիղ խնդիր։

Բոլոր պատճառական բայերը ներգործական սեռի բայեր են

Թվարկել պատճառական բայեր

Ներգործական սեռի բայից կազմել կրավորականի ձև

• -ացն

• բացել –
• գրել –
• ծածկել-
• մոտեցնել-
• հեռացնել-

• -եցն

• -ցն

ԿՐԱՎՈՐԱԿԱՆ ՍԵՌ

Կրավորական սեռի բայերը ցույց են տալիս այնպիսի գործողություն , որը ենթական կրում է իր վրա մեկ ուրիշ առարկայից։

Կրավորական սեռի բայերը պահանջում են բացառական հոլովով լրացում և ստանում են ո՞ւմից , ինչի՞ց, ո՞ւմ կողմից հարցերը։

Կրավորական բայի՝ բացառական հոլովով դրված լրացումը ներգործող խնդիր է։

Օրինակ՝

• Ոսկե հովտի շուշանները օրորվում էին գիշերային մեղմ / ինչի՞ց / քամուց։
• Մեր հոյակապ տաճարներն ավերվում էին / ումի՞ց / թշնամիներից։
• Ուսուցիչը հարգվում է իր /ու՞մ կողմից / սաների կողմից։

Ընդգծված բառերը կրավորական սեռի բայերի ներգործող խնդիր լրացումներ են։

Կրավորական սեռի բայերը կազմվում են ներգործական սեռի բայերից՝ վ ածանցով։

Կազմել կրավորական բայեր

Վ ածանցով ոչ բոլոր բայերն են կրավորական սեռի։

Կրավորական վ ածանց ունեցող շատ բայեր ցույց են տալիս այնպիսի գործողություն , որը ենթական ոչ թե կրում է ուրիշից , այլ ինքն է կատարում։

Օրինակ՝ Արայիկը լվացվում է։

Անձրևն անընդհատ թափվում է։

Կոշիկներս արդեն մաշվել են։

• տանել-
• ասել-
• իմանալ-
• հոգալ
• մոտեցնել-
• հնձել-

Վ ածանց ունեցող այսպիսի բայերը կոչվում են կրավորակերպ չեզոք սեռի բայեր։

ՉԵԶՈՔ ՍԵՌ

Չեզոք սեռի բայերը ցույց են տալիս այնպիսի գործողություն , որով ենթական ո՛չ ներգործում է մեկ ուրիշի վրա , ո՛չ էլ ուրիշից կրում է իր վրա։

Օրինակ՝

Բազմած լուսնի նուրբ շողերին,

Հովի թևին թռչելով ՝

Փերիները սարի գլխին

Հավաքվեցին գիշերով։ / Հ․Թ․/

Չեզոք սեռի բայերը ձևով նման են կա՛մ ներգործական , կա՛մ կրավորական սեռի բայերին։ Պետք է իմանալ՝

• Ներգործական սեռի բայերը պահանջում են ուղիղ խնդիր լրացում

/ու՞մ , ի՞նչ /

• Ներգործական սեռի բայերը դառնում են կրավորական։

• Կրավորական սեռի բայերն ունենում են անուղղակի խնդիր լրացում, որոնց գործողությունն անցնում է ենթակային

/ ումի՞ց , ինչի՞ց , ու՞մ կողմից /

• Կրավորական սեռի բայերով կազմված նախադասությունը կարելի է դարձնել ներգործական սեռի բայով կազմված նախադասության։

• Չեզոք սեռի բայերը չունեն այս հատկանիշներից ոչ մեկը։

Անդրադարձ

ՆԵՐԳՈՐԾԱԿԱՆ ՍԵՌ

/ու՞մ , ի՞նչ /

ՉԵԶՈՔ ՍԵՌ

ԿՐԱՎՈՐԱԿԱՆ ՍԵՌ

/ Ումի՞ց , ինչի՞ց , ու՞մ կողմից/

ԲԱՅԻ ՍԵՌԸ

Բայի սեռ Նյութը կազմեց և ներկայացրեց Բազումի միջնակարգ դպրոցի ուսուցչուհի Ա․ Բարխուդարյանը