Ма?саты: тіс ж?не оны? ??рылысын зерттеу. Жеке бас тазалы?ын са?тауды? ?андай ережелері бар екенін білу. ?р адам жеке ?олданатын заттарды білу. Неге олай екені? т?сіну?
Ж?мысты? міндеттері:
тіс гигиенасын са?тау;
ауруларды? алдын алу;
тісімізді са?тауда ?олданылатын іс-шаралар;
Ж?мысты? ?зектілігі: ?рбір отбасы м?шелеріні? ?зіні? жеке т?тынатын ж?не орта? ?олданатын заттары болады! Жеке бас тазалы?ы ?йде де, мектепте де са?талу керек.
Тіс -адам денсаулы?ыны? басты тірегі деп айту?а болады. Сау тістермен к?лімсіреу – б?л саулы?ты?, ?демілікті?, с?нділікті? к?рінісі! ?р адам сау ж?не ?демі болуды ?алайды.
Мазм?ны
І. Кіріспе
1.Тіс ж?не тісті? ??рылысы
ІІ. Негізгі б?лім
2.1 Тіс щеткасыны? пайда болу тарихы
2.2 Тісті неге тазартамыз?
2.3 Тісті са?тауды? ?андай ережелерін білеміз?
ІІІ. ?орытынды б?лім
Пайдалан?ан ?дебиеттер тізімі
?осымша
І. Кіріспе
?р адам сау ж?не ?демі болуды ?алайды. Б?л ма?сат?а жету ?шін к?н т?ртібін, жеке басыны? тазалы?ын са?тап, спортпен айналысу керек.
Б?гін мен тіс м?селесін ?оз?а?ым келіп отыр. Адам- таби?атты? бір б?лшегі. Ол ?зін ?орша?ан ортаны к?ру, есту, сезіну ар?ылы танып біледі. Адам ?немі жуынады, таза киім киеді, ая? киімін таза ?стайды, демек ол тазалы?ты са?тайды.Тіс азы?ты тістеп ?зу, шайнап, ?са?тау ?ызметін ат?арады. Жеке басыны? тазалы?ын са?тау адамны? д?рыс ?мір с?руіне ж?не дамуы?а, ?рт?рлі аурулардан са?тануы?а к?мектеседі.
Гипотеза: егер біз тіс пен ауыз ?уысыны? тазалы?ын са?таса?, ?рт?рлі аурулардан са?тануы?а к?мектесітіні? білеміз.
Мен ?з мектебімні? бастауыш сыныптар арасында тексеріс кезінде тісжегі аны?тал?ан о?ушылардын санын салыстырдым. Н?тижесі мынадай болды: жылдан жыл?а тісжегімен ауыратын балалар саны артып отыр?ан. Оны? себебі жеке бас тазалы?ын са?тамау, д?рыс тама?танбау.
Тісжегі ауруыны? себептері д?рыс тама?танбау болып табылады: ?антты к?п м?лшерде ?олдану, ?ннан жасал?ан т?тті та?амдарды к?п пайдалану жемістер мен к?к?ністерді? болмауы (оларды шайнау кезінде тістерді? ?зіндік тазалануы ж?реді).
Тіс пен ауыз ?уысын к?ту ережесін білмеу ж?не оны са?тамау тісжегіні? дамуыны? келесі себебі болып табылады. Тісті к?нделікті тазарту – адамны? жеке басыны? тазалы?ыны? ажырамас б?лігі.Ауыз ?уысыны? жеке гигиенасыны? негізі – тістерді д?рыс ж?не ?немі тазалап отыру.
Т?тті азы?-т?ліктерді? молшылы?ы, жарты жылда бір рет д?рігерге к?ріну ?детіні? жо?ты?ы – тістері?ізді жо?алтып алуды? кейбір себептері ?ана.
1. Тіс ж?не тісті? ??рылысы
Енді тісіміз туралы айтатын болса?, тіс – бізді? денеміздегі е? ?атты зат. Тісті? негізгі ?ызметі – тама?ты шайнау. Тіс жа? с?йектен ?седі. Адам д?ниеге келгеннен кейін, алты ай бол?анда бастап шы?ады – ол «с?т тіс» деп аталады. Алты жас?а тол?анда с?т тістер т?се бастайды, т?скен тісті? орнына «негізгі тістер» шы?ады. Оларды? к?лемі ?лкендеу, барлы? тістер сыйып т?руы ?шін сонымен бірге адамны? жа?тары да ?седі. Он екі жас?а тол?анда барлы? тіс жа?арып болады. Адамдарды? к?пшілігі 20 жас?а тол?анда 32 тісі толы? шы?ып болады. Тіс ?абы?ын «эмаль» жауып т?рады. Тама?ты шайна?ан кезде ауыз ?уысынан ?ыш?ыл б?лінеді, б?л эмальді б?зады.
Ауыз іші ??р?ап кеткенде, тіс за?ымдан?анда, тіс еттері ауру?а шалды??анда, ауыздан жа?ымсыз иістер шы?ады. Жа?ымсыз иістерден ??тылуды? е? о?ай жолы - мамандар?а ?аралып, ке?есіне ж?гіну. Уа?тылы ауызды шайып, тісті мезгілімен жуып т?ру. М?лшерден тыс пайдалан?ан т?тті та?амдар тіс ауруына алып келеді.
Тама? ?алды?тары тісті? асты??ы жа?ында к?п т?рып ?алады. Сонды?тан же?іл ?оз?алыспен тісті? ішкі ?абатын ысып т?ру ?ажет. Пародонтит, гингивит секілді тіс ауруларын емдеуде тісті осылай тазалауды? к?мегі к?п.
2.1 Тіс щеткасыны? пайда болу тарихы
Тіс щеткасы осыдан мы? жылдай уа?ыт б?рын араб еліндегі м?сылмандардан тара?ан. «Арак» а?ашынан дайындал?ан тіс щеткасы «мису?к» деп атал?ан. Бертін келе, тіс щеткасын 1448 жылы ?ытайда шош?а терісіні? ?ылшы?ынан жаса?ан. К?п ?замай, оны саудагерлер Еуропа?а апар?ан. Б?л кезде Еуропада жыл?ы жалынан ж?не борсы? терісі ?ылшы?ынан жасал?ан тіс щеткасы ?олданылыпты. Уа?ыт ?те келе, б?л щеткаларды? бірі ?атты, ал екіншісі тым ж?мса? бол?анды?тан, 1938 жылы А?Ш-ты? «Дюпон» фирмасы нейлон талшы?ынан жасал?ан тіс щеткасын шы?арды. 1961 жылы А?Ш- та электрлі тіс щеткасы ?олданыс?а енді. ?азіргі біз пайдаланып ж?рген тіс щеткасыны? ?ыс?аша тарихы осындай.
Балалар?а арнал?ан тіс щеткасыны? сабы ?алы? болса, ?стау?а ы??айлы болады. .
2.2 Тісті неге тазартамыз?
Ауыз ?уысы таза болса, а?за да сау болады.
Тісті к?ніне екі рет жуып т?р?ан абзал. Та?ерте?гісін, кешке астан со?, ?й?ы алдында. Себебі астан кейінгі ?алды?тар тіс ?уыстарында ?алып ?ой?ан, тісті? шіруіне алып келеді.
Д?рыс жуыл?ан тіске ??рт т?спейді. Тісті кем дегенде, ?ш минут жуу ?ажет. ?йткені тіс пастасы тісті ?ажетті заттармен ?амтамасыз етеді. Тіс жу?анда, щетканы к?рек тістен азу тістерге дейін же?іл ?оз?алыспен айналдыра ысып шы?асыз. Одан со?, к?рек тістер ар?ылы екінші жа? б?лігін, ысып шы?асыз. ?сті?гі ж?не асты??ы тістерді де кезек - кезек ыс?ылайсыз.Тама? ?алды?тары тісті? асты??ы жа?ында к?п т?рып ?алады. Сонды?тан же?іл ?оз?алыспен тісті? ішкі ?абатын ысып т?ру ?ажет.
2.3 Тіс туралы ?ызы?ты м?ліметтер
1. ?луда шамамен 25 мы? тіс бар.
2. Адамны? тісіне ал?аш боп ат берген Гиппократ. Ол баланы? тісі с?ттен шы?ады деп есептегендіктен «с?т тіс» деп ата?ан.
3. ??рамында?ы шоколад, я?ни, какао-?нта? кариесті? дамуына б?гет болады.
Тісті к?ніне екі рет – та?ерте? ж?не ?йы?тар алдында ысып, тазалау ?ажет;
Тісті д?рыс тазалау ережесін са?тау ?ажет;
Ауыз ?уысын шаятын арнайы с?йы?ты?тарды пайдалану ?ажет;
Тіс тазала?ыштарын пайдалану ?ажет;
Д?рыс тама?тану керек;
Тіс щеткасын ?р 3 ай сайын ауыстырып отыру ?ажет.
Тіс д?рігеріне жиі к?ріну.
Егер адам осы ?арапайым ережелерді са?тап отырмаса, онда тісжегі пайда болуы м?мкін
?орытынды
Тісімізді? саулы?ын ?алай са?тауымыз ?ажет? Ол ?шін тісімізді ?р тама?тан кейін ысуымыз ?ажет, бактерия?а ?арсы ?ор?анысты ?за? уа?ыт бойы ?амтамасыз ететін фтордан т?ратын тіс пастасын пайдаланып, тіске арнал?ан жіптерді, тісті шаятын арнайы с?йы?ты?тарды ?олдануымыз ?ажет, ж?не е? бастысы жылына екі реттен кем емес тіс д?рігеріне к?рініп т?руымыз ?ажет.
567
91 625 
