Buxoro viloyat g’ijduvon tuman 5-umumiy o’rta maktabi matematika fani o’qituvchisi yorqulova Adolat ning
ta’lim samaradorligini oshirishda matematika fanidan dolzarb mavzu taqdimoti
Ta’lim samaradorligini amalga
oshirishning matematika fanida yana
dolzarb usullaridan biri- ‘’Uchta
masalani bir xil usulda yechgandan
ko’ra, bir masalani uch usulda yechish’’
o’quvchilarning iqtidori va fikrlash
qobiliyatini rivojlantiradi.
bir mavzuni o’zlashtirmagan
o’quvchiga keyingilari qiyin
tuyulaveradi. Natijada o’quvchining
shu fanga bo’lgan qiziqishi
so’nib boradi.
Bugungi kun o’qituvchisi
chuqur bilimga va yuksak
pedagogik mahoratga
ega bo’lishi kerak.
O’quvchiga mavzuni yoki
masala yechishni oddiy
qilib tushuntirish kerak.
O’qituvchi murakkab masalani oddiy va bir necha usulda yechib tushuntirsa,o’quvchilarning masala yechishga qiziqishini kuzatib, ularni ruhan qullab-quvvatlasa, mavzularni o’rganishi osonlashadi. O’quvchi masalani bir necha usullarda yechgandan so’hg uning yechimini birgalikda tahlil etiladi.Bunda o’quvchilarning o’zaro fikr almashishi,mavzu bo’yicha nazariy bilimlarini tatbiq etgan holda masalani yechib namoyish etishi do’stona raqobatni yuzaga keltiradi. Asosiysi iqtidorli o’quvchilarni o’zlashtirishi past bo’lgan o’quvchiga o’rgatishi davomida o’z bilimini yanada mustahkamlaydi.Shundagina o’quvchi egallagan bilimi ko’nikmaga, ko’nikmasi esa malakaga
aylanadi.
1-Masala.
Rasul ota ikkita tarvuz
va uchta qovun uchun
6700 so’m to’ladi.Ota olgan
1 ta tarvuz 1 ta qovundan
100 so`m qimmatga tushdi.
1 ta tarvuz va
1 ta qovunning
narxini toping.
1-arifmetik usul.
1ta tarvuz 1ta qovundan 100 so’m qimmat
tursa demak 2 ta tarvuz 200 so’m qimmat
turadi.Jami puldan shu qimmat bo’lgan 200
so’mni olib tashlaymiz. 6700-200=6500
Mana endi 3 ta qovun va 2 ta tarvuzning har
birining narxlari tenglashib qoldi. 6500:5=1300
Demak 1ta qovunning narxi 1300 somdan tursa,
1 ta tarvuz narxi 1300+100=1400 so’m turadi.
Javob: 1 ta tarvuz 1400 so’m,
1 ta qovun 1300 so’m turadi.
2- usul . Masalani tenglama tuzib yechish
1 ta qovun narxi x so’m
1 ta tarvuz narxi x+100 so’m
Jami xarid uchun 6700 so’m.
1 ta qovun narxi-?, 1 ta tarvuz narxi-?.
Yechish: 2 ta tarvuz narxi (x+100)*2
3 ta qovun narxi 3*x
(x+100)*2+3*x=6700
2x+200+3x=6700 5x=6700-200
X=6500:5 X=1300
1 ta qovun 1300 so’m tursa, 1ta tarvuz
1300+100=1400 so’m turadi.
3- usul. Masalani Ikki noma’lumli tenglama yordamida yechish.
1 ta tarvuz narxi x so’m
1 ta qovun narxi y so’m deb belgilab olamiz.
1 ta tarvuz 1 ta qovundan 100 so’m qimmat ,yani x-y=100
Jami narxi 2x+3y=6700
1 ta tarvuz narxi-?, 1 ta qovun narxi-?.
Yechish:
|2x+3y=6700 |x-y=100
|2x+3y=6700 |x=100+y
2*(100+y)+3y=6700 200+2y+3y=6700
5y=6700-200 Y=6500:5
Y=1300 1 ta qovun narxi,
X=100+1300=1400 1 ta tarvuz narxi.
Javob: 1 ta tarvuz narxi 1400 so’m,
1 ta qovun narxi 1300 so’m turadi.
2-Masala.
Qotishma kumush
va oltindan iborat
bo’lib, o’zaro 3:5
nisbatda. Agar
qotishmada
0,45 kg oltin
bo’lsa qotishma
massasini toping.
I USUL: Yeshish:
Shartga kura 5*x=0,45
X=0,45:5 X=0,09
demak,qotishmaning 8 dan
bir qismi 0,09 kg kumush
3*0,09=0,27 kg
Jami qotishmaning og’irligi
0,27+0,45=0,72 kg .
Javob:
Qotishma massasi 0,72 kg.
2-usul. Masalani proporsiyaning asosiy xossasidan
foydalanib yechamiz.
Kumush va oltin o’zaro 3:5 nisbatda bo’lib,
5 hissa oltin 0,45 kg 3hissa kumush esa qancha
kg ekanligi no’malum.Proporsiya tuzib yechamiz.
3:5=x:0,45 5*x=3*0,45
5*x=1,35 X=1,35:5
X=0,27 demak ,kumush og’rligi 0,27 kg.
Jami qotishma og’irligi 0,27+0,45=0,72 kg
Javob: qotishma og’irligi 0,72 kg.
3-usul.Masalani 2 noma’lumli tenglama
yordamida yechish.
Kumush 3x Oltin 5x=0,45
Qotishma massasi y
{ 3x+5x=y
{y-0,45=3x 3x+5x-0,45=3x
5x=0,45 X=0,45:5
X=0,09 3*0,09=0,27 kg kumush og’irligi.
0,27+0,45=0,72 kg qotishmaning massasi.
Javob : qotishma massasi 0,72 kg.
Shaxsga yo`naltirilgan dars –
o`quvchilarning bilim egallash borasidagi
intilishini qo`llab-quvvatlab, sinfda faollik
muhitini yaratadi. O`quvchilar darsda
xato qilishga yoki noto`g`ri javob
berishga cho`chimasdan topshiriqlarni
bajarishga intiladi. Bunday darslarda
Masalani istalgan usulda yechish uchun
imkon beriladi. Barcha usullar tahlil
qilinib, eng qulaylari tanlanadi,
o`zlashtiriladi.
E`TIBORINGIZ
UCHUN
TASHAKKUR!!!