Тарбиялык саат 9-май

• Кыргызстан Улуу Ата Мекендик согуш жылдарында

Экинчи дүйнөлүк согуш (1 сентябрь 1939 — 2 сентябрь 1945)  — эки дүйнөлүк аскердик- саясий коалициялардын ортосундагы куралдуу конфликт жана адамзат тарыхындагы ири согуш болуп эсептелет.

• Германиянын Польшага кол салуусу – Экинчи дүйнөлүк согуштун башталышы

Польшаны

басып алуу

1 сентябрь -

6 октябрь

1939 г.

Улуу Ата Мекендик согуш 1941-ж.22-июнда Германия СССРге кол салды

• Согушка дүйнө жүзүндөгү 73 мамлекеттин 62си катышкан.
• Согушка дүйнө жүзүндөгү 73 мамлекеттин 62си катышкан.

• Согуштун мөөнөтү- 2195 күн (6 жыл) Согушка катышкан өлкөлөрдүн калкынын саны - 1700 млн. Дүйнө калкынын 80% түзгөн.
• Согушка катышкан өлкөлөрдүн калкынын саны - 1700 млн. Дүйнө калкынын 80% түзгөн.
• Нейтралдуу өлкөлөр – 6. 40 өлкөнүн аймагында согуштун жалыны тутанган.
• 40 өлкөнүн аймагында согуштун жалыны тутанган.
• 22 млн. кв. км аянттагы аймакта согуш аракеттери жүргүзүлгөн. 110 млн. адам согушка мобилизацияланган.
• 110 млн. адам согушка мобилизацияланган.

• СССРдин жоготуулары

• Советтик Кызыл Армиянын жоготуулары 11 944 100 адам
• Анын ичинде курман болгондору 6 885 000 адам
• Дайынсыз жоголуп, туткундалгандар 4 559 000 адам

• Жалпысынан алганда Советтер Союзу 26 600 000 жаран жоготууга учураган.
• Согуш жылдарында 34 476 700 советтик аскер согушка катышкан.

• СССР деги талкалануулар

• СССРде 1710 шаар
• СССРде 1710 шаар

• 7 0 миңден ашык кыштак 32 завод, фабрика
• 32 завод, фабрика
• 98 миң колхоздор жана 2890 МТС талап- тонолгон.

Панфиловчулардын эрдиктери

Жыйырма сегиз панфиловчулар  – Улуу Ата Мекендик согушта Москва алдындагы салгылашта артыкча эрдик көрсөткөн панфиловчу жоокерлер. Волокаламск  шаар ынан түштүк-чыгыш тарапта Дубосеково  темир жол  разъездинде 316-аткычтар дивизиясынын 1075-аткычтар полкунун 2-батальонунун 4-ротасынын  аткыч тары  душман га каршы төрт саат бою салгылашкан. 28 жоокерден турган бул топту кенже саясий жетекчи В. Г. Клочков-Диев (1911–1941) башкарган. Анын уруш алдында айткан, «Россия – кең, бирок чегинүүгө жер жок – артыбызда  Москва » – деген  сөз ү борбор шаарды коргоочулар үчүн  ураан га айланган. Жоокерлердин алтоо – Николай Ананьев (1912–1941), Григорий Конкин (1911–1941), Иван Москаленко (1912–1941), Григорий Петренко (1909–1941), Григорий Шемякин (1906–1975) жана Дүйшөнкул Шопоков (1913–1941) Кыргызстандан болушкан. Жоокерлер чабуул коюп келе жаткан  фашист тик элүүдөй танктын он сегизин талкалап, калганын чегинүүгө аргасыз кылышкан. Жыйырма сегиз  баатыр дын 23ү курман болгон. 1975-жылы бул салгылашуунун ордуна «Жыйырма сегиздин эрдигине» деген эстелик  ансамбль  тургузулган.

Иван

Добробабин

  Григорий Шемякин

Дүйшөнкул

Шопоков

Панфилов-чулар

Иван

Васильевич

Панфилов

Иван

Москаленко

Николай

Ананьев

Григорий

Петренко

Григорий

Конкин

Дүйшөнкул Шопоков

Дүйшөнкул Шопоков 1913-жылы Кыргыз ССРинин Сокулук районундагы Шалта айылында туулган. 

Каргашалуу согуш башталып,1941-жылы август айынын аягында 316-аткычтар дивизиясынын жоокери болуп катталган. Волокаламск шоссеси тарабында душмандын борборго кире беришин коргоп, Москванын алдында 28 панфиловчулардын катарында салгылашкан.

1941-жылы 16-ноябрдагы салгылашууда Дубосеково разъездинде душмандын 50 танкасынын чабуулун токтотуу учурунда өлбөс-өчпөс эрдик көргөзгөн. 28 гвардиячы-панфиловчулардын арасында бир да огун сая кетирбей, кашык каны калганча каңкор фашисттерди сулатып жатып, теңдешсиз салгылашууда курман болгон.

Көрсөткөн каармандыгы, эрдиги, баатырдыгы үчүн Дүйшөнкул Шопоков өлгөндөн кийин 1942-жылы 21-июлда Советтер Союзунун Баатырынын наамына татыктуу болгон.  

Чолпонбай Түлөбердиев

(1922-1942)

Россиядагы Воронеж областынын Селявный кыштагындагы Таскыл дөңсөөсүндө эстелик бар. Ал жерде кыргыздын баатыр уулу Чолпонбай Түлөбердиевдин сөөгү жатат. Чолпонбай азыркы Карабуура районундагы Чымкент кыштагында туулуп-өскөн

1942-жылдын 5-августу. Чолпонбайлар ээлеген жер Дондун берки өйүзүндө эле. Аркы өйүздө Селявный кыштагы.Фашисттер ал жердеги 100-120 м бийиктеги Таскыл дөңсөөсүнө бекем орношуп алышкан. Бийик дөңсөөгө куралдарын жайгаштырышып, советтик жоокерлердиң жолун тороп, өткөрбөй турушкан. Ошол күнү жогору жактан: Селявный кыштагын кандай да болбосун ээлегиле. Душманды жок кылгыла деген буйрук келет.

Аны аткаруу үчүн Чолпонбай он жоокер менен Дондун батыш жээгине сүзүп чыгышат. Фашисттердин дөңсөөдө орнотулган дзоту тынбай аткылап, советтик жоокерлерди алга жылдырбайт. Бир гана арга - дзотту талкалоо керек. Башка арга жок. Ансыз кыштакты ээлөөгө мүмкүн эмес эле.

Ошондо Чолпонбай адамдын оюна келбеген эрдик жасайт. Ал тынбай аткылап жаткан душман дзотуна өтө кыйынчылык менен өнүп отуруп жетип, өзү жарадар болгонуна карабай, ага бир нече гранат ыргытат. Дзот талкаланбайт. Ошондо ал денеси менен дзоттун амбразурасын жапкан. Чабуулга жол ачылып, советтик жоокерлер Селявный кыштагын ээлеген. Бул эрдиги үчүн Чолпонбай Түлөбердиевге Советтер Союзунун Баатыры деген наам берилген.

Улуу Ата Мекендик согуштагы кыргызстандык баатырлар

Чолпонбай

Дүйшөнкул

Түлөбердиев

Шопоков

Акун

Темиркул

Уметалиев

Садырбаев

Сулайман Жундубаев

Анварбек Чортеков

Кубат Жуматаев

Дайыр Асанов

Улуу Ата Мекендик согуш майданында кыргызстандан 380 миң жоокерибиз Ата Журтту коргогон. Согуштагы эрдиктери үчүн 10 миңдеген кыргызстандык Советтер Союзунун Баатыры, 38 жоокерибиз “Даңк” орденинин ээси болушкан.

Алардын эрдиктери жүрөгүбүздө сакталат, унулбайт!

1945-жыл 9-май ЖЕҢИШ КҮНҮ

Эч ким, эч качан унулбайт!

• Германиянын жоготуулары

• Согуштун 3 жыл аралыгында (1941-ж.июнь –1944-ж.июнь ) Германиянын калкынын жоготуулары 6.5 миллионду түзгөн .
• Эң көп жоготууга СССР менен болгон согушта учураган. 1941-ж.жайында 742 миң немец солдаттары, Польша, Франция, Англия, Норвегия, Бельгия, Голландия, Дания жана Балкан өлкөлөрү менен согушта Германия 418 805 солдатынан ажыраган .

КӨҢҮЛ БУРГАНЫҢЫЗДАРГА ЧОҢ РАХМАТ !!!