Тарых сабагынан окуучуларга

Классы____________

А А А. ___________________________________________________________________ Кыргызстандын тарых боюнча 100 суроого жооп

Баалоо критерийи: Ар бир туура жооп 1 баллдан бааланат

• 1 –бѳлүм. Бѳлүмдѳгү мазмуну туура жоопту жазуу

1. 1293-ж. Ушул жылы - Маньчжурияга монголдор кыргыздарды күч менен көчүргөн

2. Кыргызстанга дунгандар жана уйгурлар кайсы жылдары көчүп келишкен ?

3. Кыргыз элинин тарыхына арналган Кыргыздар жана алардын этногенетикалык тарыхый-маданий байланыштары деген тарыхый эмгектин авторун белгиле. _________________________________________________________________________________________

4. 1918-жылы 5-марттагы декрет боюнча.........мамлекеттештирилди

_________________________________________________________________________________________

5. Жуңгар хандыгы Цин империясы тарабынан................талкаланган 1754-ж

6. “Скифтер”деп европалыктар кимдерди аташкан? сактарды

7. Хундар доорундагы кыргыздардын көз карандысыз хандыгы качан түзүлгөн? Б.з.ч 56-ж

8. Улуу Кыргыз дөөлөтүнүн доору кайсы мезгилде болгон?___

9. 1893-1894-жж. Орхон-Эне-Сайдагы таштагы жазууларды биринчи жолу окуган түркологдор; Кляшторный Томсон

10. Пул и Чархиандын жанында салгылашуу..................... болгон 1008-ж

11. «Элдердин согушу» , ушул жеӊилүудѳн кийин болжол менен миӊ жылча кытай аскерлери Орто Азиянын чек араларына жологон эмес. Бул согуш качан, кайсы дарыянын жээгинде болгон?

________________________________________________________________________________

12. XVI-XVII к. Кыргызстандын социалдык-саясий тарыхынын баалуу маалыматтар бар фундаменталдуу “Тарых-и-Рашиди” эмгегинин авторун белгилегиле:______________________________________________________________________________

13. «Фейван» деп аталган…….

__________________________________________________________________________________

14 «Кокон автономиясы» жашаган мезгил:

__________________________________________

1. Самарканд шаары XIV к. экинчи жарымында болгон........

__________________________________________________________________________________

II Бѳлүм Даталарды окуялары менен дал келтиргиле:

Баалоо критерийи: Ар бир туура жооп 1 баллдан бааланат

1. Кокон хандыгы Ташкентти караткандан кийин 1822-ж. кайсы чеп коргону курулган________________________________________________________________________.

1. 1825-ж. кокон сарбаздары келишкен______________________________________________

2. Куртка чеби кайсы ѳрѳѳндѳ негизделген__________________________________________

3. Кайсы мезгилден баштап түндүк кыргыздар Кокон хандыгынын карамагында болгон___________________________________________________________________________

4. 1825-ж. Чүй ѳрѳѳнүнѳ кайсы чеп негизделген_______________________________________

5. Ысык-Кѳл кыргыздары кайсы жылы Омскиге элчилик жѳнѳткѳн_____________________

Тарыхый даталардын :

1. б.з.ч. 490-ж. ________________________________________________________________________

2. б.з.ч. 530-ж._________________________________________________________________________

3. б.з.ч. 519-518-ж._____________________________________________________________________

4. б.з.ч. 329-ж. ____________________________________________________________________

5. б.з.ч. 500-449-жж.___________________________________________________________________

6. б.з.ч. II к.___________________________________________________________________________

Бул жылы кандай окуя болгон?

1. 1926-ж._____________________________________________________________________________

2. 1929-1933-жж. ______________________________________________________________________

3. 1925_______________________________________________________________________________

4. 1932-ж. ____________________________________________________________________________

• Тѳмѳндѳгү тапшырмаларды аткаргыла:

1. Б.з.ч. 2000-ж Кыргызстанды мекендеген уруулар табият күчтѳрүнѳ жана касиеттүү жаныбарларга(пирлерге) табынын бул күч ташка чегилген сүрѳттѳрдү петроглифтери бар атайын табынуучу жайларда жасашкан. Фергана тоо кыркасында кандай петроглифтер эстелиги бар?

1. Кытайдын тарыхый жылбаяндарында мындай деп жазылган: Даван ѳлкѳсүнүн калкы 300 миӊ кишини тузѳт. Бул ѳлкѳнүн баардык жерлеринде жүзүмдѳн шарап жасашып, аттары беде жейт. Даван ѳлкѳсүндѳ 70 тен ашуун шаар бар. Тургундары пайда табууну кѳздѳп, дайыма атаандашып келишет. Давандыктар эритүүчү мештерди колдонгону менен, чоюндан буюмдарды куюп жасоону билишпейт.

________________________________________________________________________

1. Кытай тарыхчысы Сыма-Цянь ѳзүнүн “Ши цзи” эмгегинде б.з.ч. 201-ж. Хунну ѳкүмдары Маолун Шанго жортуулга аттанып, ѳзүнѳ бир нече күчтүү кѳз карандысыз урууну баш ийдирип алганын жазат. Эмне себептен “Ши цзи” эмгегинде келтирилген маалыматтар кыргызстандын тарыхы үчүн абдан маанилүү?

__________________________________________________________________________

1. Хань дѳѳлѳтү Даван мамлекети менен эмне үчүн согушкан

1. VI к.Борбордук Азияда жуан-жуандар менен түрктѳрдүн ортосундагы согуштун жүрүшүндѳ түрк кагандыгы түзүлгѳн. Жеӊишке жетишүүгѳ түрктѳргѳ аскердин жаӊы түрүн жаратуу жардам берген. 6-кылымда түрктѳрдѳ кандай аскердик бирикмелер биринчи жолу пайда болгон?

1. Борбордук Азия Чынгызхандын кайсы уулунун энчисине тийген

2. Пул и Чархиандын жанында салгылашуу..................... болгон _________________________

3. (1844-1876) – Кадамжайдагы Бостон уруусунан чыккан. Атасы Асан молдо Маргалаңдагы Ак медресенин мудариси эле. Исхак адегенде Кокондогу Түнкатар, кийин атасы иштеген Ак медреседе окуган. 1867-ж.окуусун таштап, туугандарына Сохго, кийин Охнага келип жашаган. Соода иштери менен Ташкенге, Анжиянга келип жүрүп, Чаткалдык Курама уругунан чыккан Абдымомун аталыктын жигити болуп калат. __________________деген ат менен көтөрүлүшкө жетекчилик кылган.

4. Улуу Түрк кагандыгында 7 кылымдын башында орун алган ич ара талаштар кандай натыйжага алып келген?

5. Эмне үчүн 7 кылымда түрк каганы Истеминин Византияга жиберген элчилигин Согдиялык Маниах баштап барган

__________________________________________________________________________________

1. 751-ж болуп ѳткѳн Талас салгылашуусу кандай тарыхый мааниге ээ болгон?

_________________________________________________________________________________________

1. 9-кылымдын башында кыргыздар ѳз кѳз карандысыздыгы үчүн күрѳшѳ башташып, бул кыргыздардын кенен аймакты ээлешине жана Улуу дѳѳлѳт мезгилинин орношуна алып келген.

Аталган согуштун натыйжасында Борбордук Азиядагы кайсы кагандыктын ѳкүм сүрүшү токтогон?

__________________________________________________________________________

1. Караханий ѳкүмдары Наср ибн-Алинин Самарханды жеӊип алышы Борбордук Азиядагы саясий кырдаалды ѳзгѳрткѳн, анткени ошонун натыйжасында Саманиддер мамлекети жок болуп кеткен.

2. 1901-жылы азыркы Ысык-Кѳл районунда тѳрѳлгѳн. 1938-жылы репрессияланып атылган. Кыргыз мамдекетин түптѳгѳндѳрдүн башында болуп, анын калыптанышына негиз салган. Советтик жана Кыргыз мамлекеттик ишмери, Кыргыз АССРинин эл комиссарлар советинин 1-председатели (1927-1933). Сѳѳгү Ата-Бейитте

__________________________________________________________________________

1. Улуу Жибек жолунун кербен чыйырлары бардык эле учурда ыӊгайлуу коопсуз ѳрѳѳндѳр менен ѳткѳн эмес. Алар тоолордогу ашуу-белдерди да кесип ѳткѳн. Мындай учурларда кербенчилерге кѳптѳгѳн факторлордун арасынан тандоого туура келген.

Эмне себептен Борбордук Теӊир -Тоо (Тянь –Шань ) аймагында кербендер Ак-Бейит менен Түз – Белдин ортосундагы түз жер менен ѳтпѳй, Таш – Рабат ашуусу аркылуу ѳткѳн жолду тандашкан ?

______________________________________________________________________________________

47. Хайду хандын (1269-1301-жж) мамлекетинде салыштырмалуу экономикалык жана саясий туруктуулук ѳкүм сүргѳн, анткени Хайду хан…….

1. окумуштуулардын пикиринде «Манас» эпосу IX-X кк кыргыз кагандыгы мезгилинде калптанган. Бирок эпосто кыргыз тарыхынын андан мурда болгон мезгилдери да чагылдырылган. Мунун үлгүсү –Манастын шериги кытай Алманбеттин кѳркѳм элеси

Кыргыздардын тарыхында зор рол ойногон чыныгы тарыхый инсандардын кайсынысын Алманбеттин прототиби деп эсептесе болот?

___________________________________________________________________________________

1. Караханий кагандыгы Муса Ибн Сатук жана Моголстан ѳкүмдары Тоглук – Темир жүргүзгѳн ички саясаттардын кандай жалпылыгы болгон?

______________________________________________________________________________________

1. . Анын чоӊ атасы XIVкылымда Борбордук Азияда турган эбегейсиз зор жана күчтүү мамлекеттин курамына Фергана да кирген. Ал ѳзү Ош шаарында чоӊоюп –ѳскѳн. Жыйырма жашында атасынан такты мурастаган. Душмандарынан жеӊилип, ѳлкѳнү калтырып, калган аскери менен Ооганстанга кетүү аргасыз болгон. Кийин Индияны ээлеп алып, XVI кылымдан баштап, үч кылым бою ѳкүм сүргѳн күчтүү мамлекетти негиздеген

_________________________________________________________________________________________

1. Темирдин урпагы—Улуу Моголдор Империясынын негиздѳѳчүсү жазган дастандын (поэманын) аты кандай болгон?

_________________________________________________________________________________________

1. 1758-жылы түндүк кыргыздар Бейжинге ѳзүнүн элчилигин жибергендигинин максат –себеби:

_________________________________________________________________________________________

1. ХIХ кылымдын II жарымында Кокон хандыгы мамлекеттик бийликтин ѳз күчүнѳн тайгандыгынын себебин кѳрсѳтүнүз

__________________________________________________________________________

1. Кыргызстандын орусияга кошулуу процесси 21-жылга созулуп, эки бачкыч болуп ѳткѳн: адегенде Түндүк Кыргызстан, андан кийин Түштүк Кыргызстан кошулган.

Эмне себептен улам Кыргызстандын түштүгү орусиянын курамына түндүкѳ караганда кечирээк кирге

_________________________________________________________________________________________

1. Кыргызстандын аймагы кайсы адимнистративдик -аймактык бирдиктердин курамына кирген?

____________________________________________________________________________

1. Кайсы тарыхый окуя Түркстан генерал губернаторлугунун административдик - аймактык бѳлүнүшүн ѳзгѳрткѳн?

____________________________________________________________________________

1. Кыргызстандагы 1916-жылкы улуттук – боштондук кѳтѳрүлүштүн башталышына эмне түрткү болгон____________________________________________________________

58. Кыргызстандагы 1920-жылдары жүргүзүлгѳн жер – суу реформасынын баскычынын негизги милдети болуп эмне эсептелген.

_________________________________________________________________________________________

Сүйлѳмдү толукта

1. 1922-ж. мартта_____________демилгелери менен кыргыз уездерин Түркстан АССРинен бѳлүп ѳз алдынча_____________түзүү сушушун кайрадан кѳтѳрүшкѳн.

Сүйлѳмдү толукта.

1936-ж. 5-декабрдагы СССРдин Конституциясына ылайык__________1937-ж. 23-мартта Кыргыз ССРинин_____________

1. Окуяларды хронологиялык ирээттүүлүктѳ жайгаштыр

1. Талас салгылашуусу

2. Түрк кагандыгынын бѳлүнүшү

3. Караханийлер тарабынан исламдын кабыл алынышы

4. Уйгур кагандыгынын түзүлүшү

1. Барсбектин ишмердүүлүгүн хронологиялк ирээтте жайгаштыр

1. Натыйжада түрктѳргѳ каршы коалиция түздү

2. Суӊгап токоюндагы салгылашуу

3. Ынанчу Алп Билге титулун алуу менен ѳзүн каган деп жарыялады

4. Тибет мамлекетине элчилерди жиберди

1. Төмөнкү берилген окуялардын кайсынысы мурда болгон?

а) Караханий кагандыгында исламды расмий дин деп жарыялашы б) Караханий кагандыгынын бөлүнүшү в) Караханийлердин Маверанахрды баш ийдириши г) Кыргыздар уйгурлардын борбору Ордо Балыкты басып алышы

1. Кыргызстанда сталиндик массалык репрессиянын кандуу жылдарынын курмандыгы................. киши болгон, азыркы убакта алардын.......................

реабилитацияланды.

44. 1922-ж.мартта........................демилгеси менен кыргыз уезддерин Түкстан АССРинен бөлүп,өз алдынча ................түзүү сунушун кайрадан көтөрүп чыгышкан.

А) Ж.Абдрахманов,Б.Исакеев,А.Сыдыковдун/Кыргыз улуттук Тоолуу областын

б) Р.Кудайкулов,А.Сыдыков,И.Арабаевдин/ Кыргыз өз алдынча аймактык бирдигин

в) Ж.Абдрахманов,И.Арабаев,А.Сыдыковдун/Тоолуу Кыргыз Автономиялуу областын

г) А.Сыдыков,Р.Кудайкулов, А.Орозбековдун/ Кыргыз Советтик республикасын

Ооба же жок деп жооп бергиле

1. 1916-жылы 25-июнда бөлөк калктын 19-43-жашка чейинки эркектерди аскердик оорук жумуштарына алуу тууралуу буйругу жарыяланбаганда улуттук боштондук көтөрүлүш болот беле

2. Отуз киши кол койгон Кыргызстандын жоопту кызматкерлеринин суроосу аткарылды беле

________________________________________________________________________________

1. Кулактарды тап катары жоюу саясаты Кыргызстанда туура жүргүзүлгөнбү

_______________________________________________________________________________

1. Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы көз карандысыз саясат жүргүзө алганбы

__________________________________________________________________________

1. 1980-жылдарынын өлкөнүн социалдык экономикалык өнүгүшүн түп тамырынан бери кайра куруу ийгиликке жеттиби.

1. Кытайда ойлонуп табылган, чарчоону таратуучу суусундук.

Тѳмѳндѳгү тарыхый инсандарды атаӊыз

1. Кыргызстандан ким биринчи болуп Советтер Союзунун Баатыры наамын алган?

_______________________________________________________________________

1. Алгачкы манасчы...................................................болгон

___________________________________________________________________________________

1. 1911-жылы Уфа шаарында кыргыз тилинде басылып чыккан биринчи биринчи Алиппенин автору;_____________________________________________________________________________

2. 1911-жылы кыргыз тилинде басылып чыккан биринчи китеп жана анын автору ким?

___________________________________________________________________________________

1. 1916-жылы көтөрүлүштө кеминдик кыргыздардын жетекчиси.....................болгон.

___________________________________________________________________________________

1. XIX к. экинчи жарымында Алайлык кыргыздардын саясий турмушунда ким чоң роль ойногон?

2. Кыргыз Автономиялуу республикасынын БАКин биринчи төрагасы......................болгон.

______________________________________________________________________________

1. Кыргызстанда Алаш улуттук партиясынын филиалын......................уюштурган

______________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

1. Тарыхый окуяларды болгон мезгилдери менен дал келтиргиле.

   А) Караханий кагандыгынын мезгили	1)
   Б) Караханийлердин Чыгыш жана Батыш каганатына бөлүнүшү	2)
   В) Ж.Баласагындын түрк тилиндеги алгачкы поэмасы жазылган	3)
   Г) М.Кашгаринин Түрк тилдеринин сөз жыйнагынын түзүлүшү	4)

2. Окуяларды ысымдары менен дал келтир

   Ысымы	Окуя
   А) Шералы	1) бугу уруусунун манабы
   Б) Тайлак	2) казак ханы
   В) Кененсары	3) кокондуктарга каршы күрөштү жетектеген
   Г) Боромбай	4) Кокондун ханы

3. Дал келтаргиле

1. Дал келтиргиле.

   1) Осмонбеков
   2) Т.Жукеев
   3) Е.Д.Поливанов
   4) Б.Солтоноев

2. Советтер Союзунун Баатырларын эрдиктери менен дал келтир.

   А) Чолпонбай Түлөбердиев
   Б) Исмайылбек Таранчиев
   В Дуйшөнкул Шопоков
   Г) Дайыр Асанов

3. Тарыхый окуяларды болгон мезгили менен дал келтиргиле.

   А) Кытай летописинде биринчи жолу түрк этнониминин эскерилиши
   Б) Улуу Түрк кагандыгынын хронологиялык мезгили
   В)Турк кагандыгынын официалдуу түрдө бөлүнүшү
   Г) Түргөш кагандыгынын хронологиялык мезгили

4. КР жетекчилеринин башкарган мезгилдерин жаз.

Инсандын мансабын жаз

1. Күчлүк ким болгон- ____________________________________________________________

2. . Советтер Союзунун Баатыры деген наамга эки жолу татыктуу болгон Кыргызстандык жоокерди белгиле ______________________________________________________________

3. 1950-жылы буржуазиялык улутчул космополитизм деп саясий айып тагылып,репрессияланган кыргыз жазуучуларын атагыла.______________________________

4. XX к. 50-70-жылдарындагы белгилүү Манас айтуучу._________________________________

5. Эмне үчүн кыргыздар Россияга каршы күрөштө Кененсары-ханды колдобой коюшкан?

1. XIX кылымдын ортосунда Түндүк Кыргызстанда кандай кырдаал түзүлгөн?

_________________________________________________________________________________________

1. Түндүк Кыргызстан Россиянын курамына толугу менен качан киргизилген?

_________________________________________________________________________________________

1. 1916-жылы Кыргызстандагы көтөрүлүштүн мүнөзү..............болгон________________________________________________________________

2. Буржуазиялык улуттук мамлекет катары Кокон автономиясы .......................... жашаган. ___________________________________________________________________________________

3. 1924-жыл 14-октябрда.................................түзүлгөн.

4. Кыргызстандын түштүгүндө жер-суу реформасы........................ жүргүзүлгөн._______________

5. 1936-ж. 5- декабрда СССРдин Конститутциясына ылайык......................жарыяланды,анан

1937-ж.23-мартта Кыргыз ССРинин................................

_______________________.______________________________________________________________.

1. 28-баатыр панфиловчулар кайсы жерде эрдик көрсөтүшкөн

_________________________________________________________________________________________

1. Кыргызстандын эң алгачкы көраөм фильми Салтанат.......,........тартылган._________________

2. 2000-жылы 4-5- октябрда.........болгон.__________________________________________________

Тарыхый окуяларды даталары менен дал келтиргиле:

1. Кир II тиграхуд сактарына жортуулу..........................._______________________________

2. Сактардын бир бѳлүгүнүн Дарий I багынуусу...........___________________________________

3. Грек-перси согуш мезгилинде сактар перстер тарабында согушуусу............................................................................____________________________________

Аткарган ____________________________________________________________________________

Окуучунун алган жалпы упайы:________________________________________

Жалпы 100 суроо

Бѳлүмдѳгү тестин мазмуну туура жоопту тандоо

«Элдердин согушу» , ушул жеӊилүудѳн кийин болжол менен миӊ жылча кытай аскерлери Орто Азиянын чек араларына жологон эмес. Бул согуш качан, кайсы дарыянын жээгинде болгон?

_____________________________________________________________________

1. XVI-XVII к. Кыргызстандын социалдык-саясий тарыхынын баалуу маалыматтар бар фундаменталдуу “Тарых-и-Рашиди” эмгегинин авторун белгилегиле:

_________________________________________________________________________________________

1. Самарканд шаары XIV к. экинчи жарымында болгон........

_____________________________________________________________________

Даталарды окуялары менен дал келтиргиле:

1. Кокон хандыгы Ташкентти караткандан кийин 1822-ж. кайсы чеп коргону курулган?...............................................................___________________________________________

2. 1825-ж. кокон сарбаздары келишкен………………….____________________________________

3. Куртка чеби кайсы ѳрѳѳндѳ негизделген…………….___________________________________

4. Кайсы мезгилден баштап түндүк кыргыздар Кокон хандыгынын карамагында болгон…………………………………___________________________________________________-

5. 1825-ж. Чүй ѳрѳѳнүнѳ кайсы чеп негизделген……………….…___________________________

6. Ысык-Кѳл кыргыздары кайсы жылы Омскиге элчилик жѳнѳткѳн…………………………………………………………_______________________________

7. 1922-ж. мартта_____________демилгелери менен кыргыз уездерин Түркстан АССРинен бѳлүп ѳз алдынча_____________түзүү сушушун кайрадан кѳтѳрүшкѳн.

8. 1936-ж. 5-декабрдагы СССРдин Конституциясына ылайык__________1937-ж. 23-мартта Кыргыз ССРинин_____________

Аткарган ____________________________________________________________________________

Окуучунун алган жалпы упайы:________________________________________

Терминдер:

Синдикат- капиталисттердин кандайдыр бир товарлардын сатуу максатында бириккен жөнөкөй монополисттик бирикмелери

Педология-баланы психолгиялык,анатомиялык,-физиологиялык ,биологиялык жана сотциологиялык жактан изилдөөчү илимдердин жыйындысы

Миссионер-башка өлкөгө ,элдерге барып расмий диний иш жүргүзүүчү диний адам

Плюрализм- коптүк, ар түрдүүлүк. Бул концепцияга ылайык коомдо ар түрдүу партиялар, профсоюздук, диний, ишкер жана башка уюмдар оз ара аракеттенишет. Алар чыдамдуулуктун, Оз ара сыйлашуунун демоктратиялык нормаларын сакташат, максатына жетүү үчүн күч колдонуудан баш тартат

Танап– төрт тарабы 1820 чарчы метрдин айланасында болгон жер аянты. гектардын алтыдан бир бөлүгү

Тѳмѳндѳгү сүрѳттѳрдѳгү инсандар тууралуу маалымат бериӊиз:

Абдыкадыр Орозбеков  1889-жылы азыркы Кадамжай районуна караштуу Охна айылында, дыйкандын үй-бүлөсүндө жарыкка келген. 1907-1916- жылдарда наабайчыга жардамчы, жалданма жумушчу болуп иштеген. Абдыкадыр Орозбековдун Кыргызстанда совет бийлигин орнотууга кошкон салымы да чоң болгон. Октябрь революциясынан кийин жалпы чөлкөмдө жана биринчи кезекте өзүнүн Кыргызстанында жаңы бийликти орнотуу жана чыңдоо үчүн жанын үрөп кызмат кылган. 1920-23-жылдары айылдык, болуштук, райондук революциялык комитеттерди башкарып, өлкө боюнча жүргөн жарандык согуштун от күйгөн жерлеринде сыноодон өтүп, катардагы жоокерден Кызыл Армия отрядынын командирине чейин жеткен.

1925-жылдын 31-мартта Кыргыз облустук  аткаруу комитетине төрагалыкка шайланган. 1938-жылы атылган. Сѳѳгү Ата-Бейитте.

Искак Асан уулу-Полот хан

Ормон Ниязбек уулу (1791 жылынын башы, азыркы Токмок шаары - 1854) - 19-к-дын ортосунда Тундук Кыргызстанды бириктирууго - оз алдынча хандык тузууго аракеттенген сарыбагыш уруусунун чон манабы. Эл Ниязбектен кийин Ормондун бийлигине моюн сунган. Ормон хан сарыбагыш, саяк, бугулардан тышкары солто, черик, чон-багыш, кушчу, саруу ж. б. тундук кыргыз урууларын бириктирууго коп куч жумшаган. Коздогон максатына жетиш учун ал 40-жылдардын баш ченинде (Белек Солтоноевдин жазганы боюнча 1830-31-ж. Орто-токойдо хан которулгон) Балыкчыга (айрым маалыматтар боюнча Ортотокойго) атайын жыйын чакырган. Кочмондордун эзелки каада-салты боюнча 9 ак боз бээ союлуп, ак кийиз жайылып, Ормон хан которулгон. 1847-ж. Кенесары менен кармашта жеӊишке жетишкен. 1854-жылы бугулар менен болгон чабышта курман болгон.

Жусуп Абдрахманов.

Насирдин Исанов 1943-жылы 7-ноябрда Ош обласынын Ноокат районунун Кѳк-Бел айылында тѳрѳлгѳн. 1992-жылы Бишкекте каза болгон. Коомдук мамлекеттик ишмер. КРнын 1-премьер-министри (1991-1992).

У инстон Черчилль (1874-1965). Британиянын эки жолку ѳкмѳт башчысы. 2-дүйнѳлүк согуш учурунда премьер-министр болгон. «Темир кѳшѳгѳ» терминин киргизген.

Никита Сергеевич Хрущев (1894-1971). Саясий ишмер. СССРдин 1947-1949—жж. Украинанын КП (БК)нын 1-секретары. СССР КПСС (БК)нын 1953-1964-жж. 1-секретары.

Ден Сяопин 1904-ж. 22-август- 1997-ж. 19-февраль. 1949-жылы Кытай Эл Ремспубликасы түзүлгѳндѳн кийин, ККП БКнын мүчѳсү, анын генералдык секретары. Мамлекеттик Кеӊешин премьеринин орун басары. «Тѳрт модерндешүү» саясатынын автору.

Авраам Линкольн АКШнын 16-президенти (1861-1865). Кулчулкка каршы чыккан республикалык партияны уюштуруучулардын бири. 1863-ж кулчулукту жойдурган.

Че Гевара 14-июнь 1928-жылы тѳрѳлгѳн. Толук аты-жѳнү: Эрнесто Рафаэль Гевара Линч де ла Серна. Аргентиналык марксист, революционер, партизандардын башчысы, дипломат. Кубадагы революциянын жетекчилеринин бири. Кубанын оор ѳнѳр жай министри. Боливияда ѳлтүрүлгѳн.

Чыӊгыз хан 1227-жылы ѳлгѳӊдѳн кийин, уулдары арасында улустар бѳлүнгѳн. Алтын-Ордо улусу- Иртыштан-Дунайга чеинки территория: Россия, Казахстан, Чыгыш Европа.

Чагатай улусу- Чыгыш Түркстан, Жети-Суу, Маверренахр, Түндүк Афганистан.

Угедей улусу- Иртыш-Или арасы: Джунгария.

Тулуй улусу- Иран, Кытай

Байыркы Эки дарыя аралыгы же Месопатамия. Тигр жана Евфрат дарыяларынын арасында жайгашкан Вавилон жана Ассирия мамлекеттери жайгашкан (б.з.ч. 4-мин жылдыктан- б.з.ч. 539-ж. жашаган)

Биринчи Дүйнѳлүк Согуш 1914-жылы 28-июлда башталган. 1918-жылы 11-ноябрда бүткѳн. 38 мамлекет тартылган. Тѳрттүктѳр союзуна: Германия, Австро-Венгрия, Болгария, Осмон Империясы.

Антантага: Россия, Франция, Англия кирген.

19