Тема: Щелочтуу металлдар натрий, калий

Сабактын темасы ; Щелочтуу металлдар .Натрий, калий мезгилдик системадагы орду , касиети колдонулушу.

Сабактын максаты:Щелочтуу металлдар жонундогу билимдерин кенейтуу, терендетуу 1- группанын негизги подгуппасынын элеметтеринин колдонулушу жана химиялык касиети боюнча реакциянын тендемелерин жазуу .

Балдар силер 8- класста щелочтуу кайсы элементтер кирерин жана ал эмне учун щелочтуу металл деп аталарын билгенсинер.

Эми балдар натрий жана калий мезгилдик системада 1- группанын негизги подгуппасынан орун алган элементтер болуп эсептелет.

Атомунун тузулушу эн сырткы электрондук катмармачасында бир электрону болгондуктан +1 кычкылдануу даражасын корсоторун жана жогортон томон карай электрондук катмарынын осушу менен радиусу узарып, электр терстуулугу томондоп , металлдык касиети кучоп ,калыбына келтиргич касиети жогорулашын салыштырып королу.

Натрий жана калий металлдарынын суу менен арактенушуу тажрыйбасынан королу.

Видео

2Na⁰ +2 H₂⁺¹ O = 2 Na ⁺1OH + H₂⁰

Na⁰ - e = Na⁺¹ кычкылданды к.к

H₂⁺¹ + e = H₂⁰ калыбына келди кычкыл-ч

2K +2H₂O = 2KOH +H₂ бул деле жогоркудай

Бул жерде реакциянын жыйынтыгында калий, натрий металлдары суутекти калыбына келтиргенин коруп турасынар андан сырткары натрийге карага.нда калиий реакцияга активдуу киргендиктен болунуп чыккан суутектин куйушу менен коштолду .

Натрийдин атомунда 3 электрондук катмарча, ал эми калийдин атомунда 4 элекрондук катмарча болгондуктан атомунун радиусу узун электронду оной берип реакцияга активдуу катышканын коро алдык .

Азыр озунор коргондой щелочтуу металлдар , кумуштой жалтырак, женил , жумшак, оной кесилет, сууда жакшы ээрийт жана абада ото тез кычкылданат ошондуктан керосиндин алдында сактайт.

Химиялык жактан ото кучтуу калыбына келтиргич болуп саналат.Мисалы ;

2Na + 2HCI= 2NaCI +H₂

4K + O₂ = 2K₂O

Суюлтулган азот кислотасы менен аракетнишет.

Калий . натрий туздарын башка туздардан жалындын тусу аруылуу ажыратууга болот. Натрий туздары жалынды сары туско ,калий туздары сия туско боёт

Колдонулушу ;

Na₂ O₂ натрийдин ото кычкылы космосто, суу астында кемлерде абаны CO₂ нан арылтып

O₂ менен толутап турат

2Na₂O₂ + 2CO₂ = 2Na₂CO_{3 +} O₂

NaCI – аш тузу жашылчаларды консервациялоодо,аш содасын алууда колдонулат.

Kтынчсызданлыруучу каражат катарында колдонулат.

NaHCO₃ –натрийдин гидрокорбанаты аш содасы турмушта кенири колдонулат.

Na₂B₄O₇- бура же натрийдин тетрабораты медицинада антисептик катарында чайкап ,чачып колдонушат.

K₂CO₃ -калий карбонаты же осумдук кулу жер семирткич катарында.

KMhO_{4 –} калийдин переманганаты

K₂Cr₂O₇ – калий дихроматы кучтуу кычкылдандыргыч органикалык , органикалык эмес синтезде кенири колдонулат.

Эми балдар уйдон №30 параграф 136- беттеги

1-4 чейинки конугуу

Азыр отулгон теманы бышыктоо учун 5 минуталык онлойын тест иштейбиз жоопторун дароо жонотобуз.