Темаларды бышыктоо

            Лексикографня жөнүндө түшүнүк

   Кыргыз тилинин байлыгын , катмарын, топторун изилдеп үйрөнүүдө анын сөздөрүн билүү керек. Ал үчүн сөздөрдү жыйнап чогултуу керек. Жыйналган сөздөр китепке түшкөндө гана тилдин лексикалык байлыгы , катмары үйрөнүүчүлөр үчүн асык- даана болот. Сөздөр китепке чар жайыт эле түшө бербейт.Ирети, тартиби менен белгилүү бир принциптин жпйгаштырылат. Ошол сөздөрдүн алфавит тартибине келтирилген маанилери чесмеленип , мисалдар  келтирилип, китеп болуп чыккан же кол жазма түрүндөгү жыйындысы  сөздүк деп аталат.

Ал эми сөздүк түзүүнүн  турмушка ашыруунун жолу , бир тилдеги  ар кылтүрдөгү сөздүктөрдүн  жыйнагы лексикография леп аталат. Бул грек тилинен lexikos "  сөз"  жана  graho  " жазуу" дген сөздөн алынган. Лексикогрфи бир тилдеги сөздзрдү жыйнап, системпга келтирип, жүйөгө салып мөздүк түрүндө ишке  ашырат. 

Кээ бир тилдерде сөздүк " лугат" ( уйгур,өзбек, тажик) деп аталат. Европалык тилдерде мурунку бир учурдагы 

кыскача  сөздүктөр " глоссари" деп аталган.

     Сөздүккө кирген сөздөр ар бири жекече баяндалып чечмеленет. Алгач негизги мааниси , андан кийин өтмө , оошмо мааниси көрсөтүлөт.

   Ошентип , бир сөзгө тиешелүү маанилердин,  татаал атоолорун,  фразиологиялык маанилердин, мисалдардын

Топтоштурулуп берилиши сөз статьясы деп аталат. Слз статьясы ар кайсы сөздүктө түрдүүчө орун алат. Алсак салыштырма же түшүндүрмө сөздүктө, энциклопедиялык же котормо, диалектологиялык сөздүктөрдо кенири орун алса, терминологиялык сөздүктө анча орун албайт. 

    Кери же орфографиялык  сөздүктө сөз статьясы орун

 албастан ,сөздөрдүн жөн гана тизимдери берилет.

   Сөздүктөгү сөздөрдүн алфавит, анан тыбыш, муун тартиби менен иретке  келтирилиши  сөздөрдүн тизими

же реестр деп аталал.  Бир унгудан турган сөздөрдүн бир жерге удаалай толтурушу сөз уясы( " гнездо, вокабула"  деп аталат.

                    Ахматов Т., Мукамбаев Ж.  Азыркы кыргыз тили."Мектеп"  1978 киьебинен пайдаланылды