Тенти Абдышева......

Кыргыз адабияты

9-класс

Темиров Туралы атындагы №6 Жалпы

орто билим берүү мектеби . К.А.О

САБАКТЫН ТЕМАСЫ: Тенти Адышеванын өмүрү жана чыгармачылыгы.

Сабактын максаты:

Окуучулар акындын өмүрү чыгармачылыгы тууралуу маалымат алышат.

Тема аркылуу сүйлөө кеби , сүйлөө маданияттуулугу өсөт, Ой жүгүртүүсү калыптанат.

Адептүулүккө, ыймандуулука ,бири –бирин уга билүүгө тарбияланышат.

• Тенти Адышева.
• Кыргыз Эл акыны Тенти Адышева 1920-жылы 19-апрелде Тоң районунун Күн-Чыгыш айлында дыйкандын үй-бүлөсүндө туулган. 1984-жылы Бишкек шаарында көз жумган. Чыгармаларында акын ата мекен, туулган жер, мезгил, өмүр сыяктуу темаларга кайрылып, өз учурундагы коомдук-саясий турмуш окуяларына үн кошуп турган. Эски жана жаңы заманды, элдин турмушунда болуп жаткан өзгөрүүлөрдү көбүнесе кыз-келиндердин тагдырлары аркылуу чагылдырган. Патриархалдык коом шартында кыргыз аялдары нечен кылымдар бою эзилген абалда өмүр өткөрүп келишкен.

Алардын эркиндикке чыгып, тең укуктуулукка жетишине, адамдык жана аялдык бактыга ээ болушуна Октябрь революциясы жол ачкан.

Айылдык мектепти толук бүтө электе, 1931-жылы Фрунзедеги медициналык техникумдан окуй баштайт. Окуунун отличниги катары комсомолдун Х съездине делегат болуп шайланып, Москвага барган.

• Техникумду бүткөндөн кийин 1938-жылы ЛКСМ БКнын секретардыгына дайындалган. Андан бир нече жылдан кийин Фрунзе шаардык Биринчи май райондук Аткаруу комитетинин Төрагасы, "Кыргызстан аялдары" журналынын партиялык бөлүмүнүн башчысы болуп иштеген. Ушул жылдар аралыгында Кыргыз Мамлекеттик университетинин тил, адабият факультетин сырттан окуп бүтүргөн.

Чыгармалары :

• "Акын" деген алгачкы ыры 1947-жылы, "Заманам", "Жарык дүйнө", "Ак пейил адамдар үчүн", "Ой толгоо", "Менин күнүм", "Тандамалар" аттуу поэтикалык китептери окурмандарга таанымал болгон. Ошондой эле "Жаңылдын элеси", "Өмүр жолу", "Жүрөктөгү так" сыяктуу поэмалары жогорку баага татыган. "Кеткендердин айлында", "Адам кызык", "Токто десем", "Ойнобо", "Алтымыштан ашкандарга", "Ысык-Көл", "Көк жайык", "Сары-Челек", "Эне-жер" аттуу ажайып чыгармалары жарыялаган.

Сыйлыктары:

Кыргыз маданиятына сиңирген эмгеги үчүн Тенти Адышева * "Ардак белгиси" ордени,

• "Эмгектеги каармандыгы үчүн",
• "В.И.Лениндин туулган күнүнүн 100-жылдыгынын урматына" медалы,
• Кыргыз ССРинин Жогорку советинин грамоталары менен сыйланган. Ошону менен Тенти Адышевага
• "Кыргыз ССРинин Эл акыны" деген ардактуу наам ыйгарылган.

• Сырга БӨКӨНБАЕВА, Медицина илимдеринин доктору, профессор, Кыргыз республикасынын эмгек сиңирген дарыгери: «Атам кыргыздын Пушкини эле»
• Акын Тенти АДЫШЕВАнын уулу БӨКӨНБАЕВ Кулубек: “Менин апам эки атама тең татыктуу мырза-айым болгон”

Сагынуу.

Келер жылдын жанга артык жагымы,

билсең бул да өмүр агымы.

Бала келсе бул дүйнөгө баркырап,

Адам кетер, ал турмуш го табигы.

Күлкү менен кубандырса жүрөктү,

Кээде болоор капа чегип, жабыгуу.

Келчү жылга жетелешет үмүттөр,

Кеткен жылга менде күчтүү сагынуу.

Жаңы жылда жоготуудан көп болсун,

Кийин бизди сагындырар табылуу!

Ата-энеге.

• Элге келсем эске түшөт эчендер: -
• Бурганактап карга айланып оюм жаап.
• Катмарларын малталаймын кайралап,
• Кайран атам басып өткөн жолун таап.
• Санаа келет сапырылып сабаалап,
• Бирин-бири жетектеше желе чаап.
• Башты салып барган сайын үңүлөм,
• Байкуш энем басып өткөн жерди таап.
• Жолдор жатат узун, кыска ийрилип,
• Тамга болуп, тарых болуп чийилип.

Бышыктоо:

• Суроо жооп аркылуу.

Баалоо:

• Окуучунун жөндөмүнө жараша.