Тест по тувинскому языку на тему: Причастие

Тыва Республиканың Ѳѳредилге болгаш эртем яамызы

Муниципалдыг бюджеттиг өөредилге чери

Кызыл хоорайның Лидия Сергеевна

Новикова аттыг 7 дугаар ортумак ниити билиг школазы

ТЕСТ

Темазы: Причастие

Тыва дыл болгаш англи дыл башкызы

Санаа Сай-Хонаш Валерьевна тургускан.

ПРИЧАСТИЕ

1. … дээрге кылыг сөзүнүң, ат сөстериниң шынарлары сиңген кылыг сөзүнүң хевирлери болур.

а) деепричастиелер;

б) причастиелер;

в) наклонениелер.

1. Амгы тыва дылда 5 причастие хевири бар:

а) шын;

б) шын эвес.

1. Эрткен үениң причастиезиниң кожумаан айтыр:

а) =дан;

б) =гы;

в) =ган;

г) =ар.

1. Доктаамал, болганчок болу бээр, кандыг-бир үе-биле холбашпаан кылдыныгны база илередип болур причастиени айтыр:

а) келир үениң причастиези;

б) болгалак үениң причастиези;

в) эрткен үениң причастиези;

г) болгу дег үениң причастиези.

1. Чүвениң келир үеде болур азы доктаамал кылдыныынга укталган демдээн көргүскен келир үениң причастиезин айтыр.

а) О-о, Чалбаа, чылгылап мунар малдан баглап ал! (С. Сарыг-оол. «Эртинелиг колхозта»);

б) Херел акым Көктү удуп алгы дег апарды;

в) Честек-кат ам-даа бышкалак дээр чорду.

1. Кадарчылар малын одарже үндүргелек - кылдыныгның чугаа үезинде болбаан, ынчалза-даа ооң соонда дораан чайлаш чок болурун илереткен.

а) шын;

б) шын эвес.

1. Кылдыныгның мурнунда эгелээш, амгы үеде үргүлчүлеп турарын илереткен.

а) Опуштай дагда хой кадарып турар;

б) Бичии уруглар шокар платьелер кеткен ойнап тур;

в) Эжим ажылдаанда кызымак кижи.

1. Эрткен үениң причастиезиниң кол уткаларының бирээзин айтыр:

а) чүвелерниң адын көргүзер (чүве ады уткалыг хереглеттинер);

б) чүвелерниң кылдыныының доктаамал, кажан-даа болурун илередир;

в) чүвениң кылдыныгга укталган демдээ амдыызында чок, ынчалза-даа болу бээрин илередир.

1. Болгалак үениң причастиезиниң кол уткаларынга хамаарышкан чижекти айтыр.

а) Чаъс чаарга-даа, чер эки шыгываан;

б) Бышкалак тараалар хатка хөлбеңнедир чалгып чыдыр;

в) Келги дег улус шупту мында-дыр.

1. Причастиениң кайы үезиниң кожумаа «дег» деп эдеринчиниң каттышканындан илереттинер?

а) эрткен үениң причастиези;

б) келир үениң причастиези;

в) болгалак үениң причастиези;

г) болгу дег үениң причастиези.

1. Келир үениң причастиези, эрткен үениң причастиези-биле бир дөмей, бодунуң шынарларынга, делгем уткаларынга дүүштүр домакка кандыг-даа кежигүн болур.

а) ийе;

б) чок.

1. … «дээр» деп причастие-биле кады чорда, аңаа «эвес» деп артынчы немежи берген чоруп болур болгаш бо таварылгада кылыг сөзү база-ла кылдыныг болбас, чок деп уткалыг болур.

а) эрткен үениң причастиези;

б) келир үениң причастиези;

в) болгу дег үениң причастиези.

1. Аяк шайны ишкелекте,

Амдыы чугаа төнгелекте,

Чечек хөлзеп, кирип келген. (С. Пюрбю. Чечек)

Бердинген чижекте болгалак үениң причастиелерин тыпкаш, олар кандыг уткада ажыглаттынганын айтыр.

а) кылдыныгның демдээн көргүзер;

б) кылдыныгның эрткен үеде болганын көргүскен;

в) кылдыныгның чугаа үезинде болбаан, ынчалза-даа ооң соонда дораан чайлаш чок болурун илереткен.

1. Бердинген причастиелерниң кайызы эң хөй утка илередир?

а) эрткен үениң причастиези;

б) келир үениң причастиези;

в) болгалак үениң причастиези.

1. Чүвелерниң адын көргүскен причастиени айтыр.

а) Ынчанмайн канчаар, малдыг бай улуска ажы-төлүн бергеннер харын тодуг, экти бүдүн чоруур чүве туру ийин. (В. Көк-оол. Хайыраан бот.);

б) Чээрби беш аът тудуг ыяжы сөөртүп турар. (С. Сарыг-оол. Эртинелиг колхозта.).

НАРЫН ТЕСТ

1. Причастие – дээрге …

2. Амгы тыва дылда 4 причастие хевири бар: эрткен үе причастиези (кожумаа -ган), келир үе причастиези (кожумаа -ар), …, … .

3. Терминнерниң дүүшкек тодарадылгарын айтыр:

1. Эрткен үениң причастиезиниң кол уткаларын айтыр:

а) Кылдыныгның эрткен үеде болганын көргүзер;

б) Кылдыныгның мурнунда эгелээш, амгы үеде үргүлчүлеп турарын айтыр;

в) Чүвелерниң адын көргүзер (чүве ады уткалыг хереглеттинер);

г) Кылдыныгның демдээн көргүзер.

1. Кылдыныгның эрткен үеде болганын көргүскен чижектерни айтыңар:

а) Чоогунда тейден аъттар даванының даажы дыңналып келген;

б) Кежээ иешкилер одунуң чанынга чугаалажып олурганнар;

в) Үдээннерниң чайган холдары, оларның туткан аржыылдары холушкаш, өн-баазын өңнүг далай ышкаш, чалгып турду;

г) Эки ажылдааннарны хүндүлел бижиктери-биле шаңнаан;

д) шуптузу.

1. Эрткен үениң причастиезиниң болбас кожумаа (-ба…) ажыглаттынган чижектерни айтыңар:

а) Калдар-оол орус дыл кичээлинде онаалгазын күүсетпээн;

б) Бо сураглыг «Хайыраан бот» деп шиини номчуваан, көрбээн кижи ховар-ла боор;

в) Эртен көжүп үнеривисте хат-даа хадываан, хар-даа чагбаан, ася-кааң хүн-не чүве;

г) Дээр бүргеп келген, чаъс чаггы дег-дир.

1. Келир үениң причастиезиниң кожумаан айтыңар:

а) –ган, -ген, -кан, -кен;

б) –галак, -гелек, -калак, -келек;

в) –гы, -ги, -гу, -гү, -кы, -ки, -ку, -кү;

г) –гыла, -гиле, -кыла, -киле, -кула, -күле.

1. Кылдыныгның келир үеде болурун көргүскен чижектерни айтыңар:

а) Бо кайгамчыктыг чараш хоорайга ам база келир мен;

б) Колхоз баштайгы кышка белеткенип турган;

в) Чогаалчының ырларын, шүлүктерин чон ырлап, номчуп турар;

г) Ыдын чедип алгаш, Адыгжы ойнап чорупкан.

1. Терминнерниң дүүшкек уткаларын айтыңар:

   Эрткен үениң причастиези	Кылдыныгны келир үеде бооп болгу дег кылдыр көргүзер. Ынчангаш бо аналитиктиг хевир кылдыныгның чүгле келир үеде болурун эвес, харын ооң-биле кады «бооп болур» деп модальдыг утка илередир.
   Келир үениң причастиези	Чүвениң кылдыныгга укталган демдээ амдыызында чок, ынчалза-даа болу бээрин илередир.
   Болгалак үениң причастиези	Чүвениң келир үеде болур азы доктаамал кыдыныынга укталган демдээн көргүзер.
   Болгу дег үениң причастиези	Чүвениң эрткен үеде азы доктаамал кылдыныындан тывылган демдээн көргүзер.

2. Келир үениң болгаш болгалак үениң причастиелериниң ылгалдарын тодарадыңар: ________________________________________________

3. Чүве ады уткалыг хереглеттинген причастиелерни айтыр:

а) Ажылдааннар автобуска олургулапкан;

б) Октаргайже ужудуп үнүп турган кижилерни оон-даа артык үдээни чадавас;

в) Чалатканнарны мурнуку олуттарже чалап тур бис;

г) Эжим ажылдаанда кызымак кижи;

д) Эки өөренгеннерни янзы-бүрү чаагай белектер-биле шаңнаан.

1. Келир үе причастиезиниң болбас хевиринге чижектен бериңер:

2. Эрткен үе причастиезиниң болбас хевириниң кожумаан ажыглап домактан чогаадыңар:

3. Болгалак үе причастиезиниң тодарадылгазы - ____________________

4. Болгу дег үе причастиезиниң тодарадылгазы - ____________________

5. Эрткен үениң причастиезиниң болбас кожумаа ажыглаттынган чижекти айтыр:

а) келбээн;

б) манава;

в) номчуваан;

г) хадываан;

д) ажылдаан.

1. … … причастиези «деп» деп дузалал сөс-биле кады чорда, аңаа база «чок» деп артынчы немежи берип болур болгаш ынчан кылыг сөзү база-ла кылдыныг болбас, чок деп утка илередир.

Чонум-биле, черим-биле

Ажыл болгаш херээм тудуш, коргарым чок.

(М. Кенин-Лопсан. Коргарым чок.)

1. Кылдыныгның чугаа үезинде болбаан, ынчалза-даа ооң соонда дораан чайлаш чок болурун илереткен чижектерни айтыр:

а) Честек-кат ам-даа бышкалак дээр чорду;

б) Бисти үдеп келгеннер холун чайып туруп калды;

в) Кадарчылар малын одарже үндүргелек;

г) Тракторист ховузун магадаан көрүп тур.

1. Чүвелерниң болу берип болгу дег кылдыныг демдээн илереткен чижектерни айтыр:

а) Хорадаанда каттырар, өөрээнде ыглаар;

б) Бичии уруглар шокар платьелер кеткен ойнап тур;

в) Ынчанмайн канчаар, малдыг бай улуска ажы-төлүн бергеннер харын тодуг, эки бүдүн чоруур чүве туру ийин;

г) Оолду бактап чектеги дег, опчок чүве Чечек тыппаан;

д) Бо кежээ черле чаъс чаггы дег-дир.

1. … … причастиези «дээр» деп причастие-биле кады чорда, аңаа «эвес» деп артынчы немежи берген чоруп болур болгаш бо таварылгада кылыг сөзү база-ла кылдыныг болбас, чок деп уткалыг болур.