Туздардын классификациясы жана касиеттери

Тема: Туздар жалпы муноздомосу, алынышы жана касиеттери

Химия – 8 класс

• Мен уктум – унутуп койдум
• Мен кɵрдүм – эсте тутуп калдым
• Мен жасадым – ɵздɵштүрдүм

Сабактын максаты:

1. Туздар жөнүндө түшүнүктөрдү улантуу.

2. Туздардын классификациясы менен таанышуу.

3. Туздардын алынышын жана химиялык касиеттерин окуп өздөштүрүү.

Туздар деп эмнени айтабыз?

Курамы металдын атомунан жана кислота калдыгынан турган татаал заттар туздар деп аталат.

Туздардын жалпы формуласы:

Ме – металл атому

(Ас) – кислота калдык

Мисалы:

- кальцийдин сульфаты

- натрийдин карбонаты

Туздар,курамы, аталышы.

Кислота

Кислота

HCl

Туздун аталышы

Туздун аталышы

HCl

l – Na

Хлориддер

l – Na

Хлориддер

ll - Ca

Сульфаттар

NaCl

ll - Ca

Сульфаттар

NaCl

Нитраттар

lll - Fe

lll - Fe

Нитраттар

Карбонаттар

Карбонаттар

Фосфаттар

Фосфаттар

Сульфиддер

Сульфиддер

Сликаттар

Сликаттар

CaS

Бораттар

Бораттар

CaS

2

Туздар

Туздар

Орто

Негиздик

Кош

Кычкыл

Негиздик

Кош

Орто

Кычкыл

М:

М:Си(OH)Cl

М:Си(OH)Cl

М:NaCl

М:NaCl

М:

М:

7

Орто туз – деп кислотанын составындагы суутек атому металдар менен толук алмашса орто туз п.б

Кычкыл туз – кислотанын составындагы суутек атому метал менен толук орун алмашпаса кычкыл туз п.б

Негиздик туз – негиздердин составындагы гидроксид тобу кислота калдык м-н толук алмашпаса негиздик туз п.б

Кош туз – эки металл жана бир кислотадан пайда болгон туздар кош туздар деп аталат

Физикалык касиети

Туздардын баардыгы кристалдык катуу заттар. Алардын сууда эригичтиги ар кандай, т ү ст ө р ү боюнча да ар т ү рд үү т ү ст ө кездешишет.

Натрий хлориди NaCl

Натрий хлориди – тамак аш тузу ,таш тузу же галит. Бул туз өсүмдүктөрдүн, жаныбарлардын жана адамдын жашоосунда эн керектүү туз болуп саналат.

Туздар жаратылышта кеӊири таралган

Кальцийдин карбонаты

Көмүр кислотасынын туздарынын ичинен жаратылышта кенири таралганы акиташ, бор, мрамор минералдары түрүндө кездешет. Кальций карбонаты дениз жандыктарынын: рактын, молюсканын денесинде кездешет. Мрамор ташын архитектура курулуш иштеринде колдонулат.

Кальций карбонаты – курулуш иштеринде эле эмес жемчуг жана башка жасалгаларды жасоодо колдонулат.

Жездин гидроксо карбонаты -бул туз малахит ташы. Ал баалуу таш болгондуктан буюмдарды кооздоодо колдонулат.

Азоттук жана фосфордук жер семирткичтер

Негизги минералдык жер семирткичтерге

калий нитраты-

натрий нитраты-

супперфосфат

Туздардын алынышы.

1. Zn+2HCL=ZnCl 2 +H 2

2. 3Na 2 О+ Р 2 О 5 = 2Na 3 РО 4

3. Са(ОН) 2 + СО 2 = СаСО 3 + H 2 O

4. 2HCl+MgO =Mg Cl 2 + H 2 O

Туздардын химиялык касиеттери .

1. Zn+ 2AgNО 3 = Zn(NО 3 ) 2 + 2Ag

2. Na 2 СО 3 + Са(ОН) 2 = NаОН+ СаСО 3

3. К 2 СО 3 + 2 НNО 3 = KNО 3 + H 2 O+СО 2

4. К 2 SО 3 + 2 Ba(NО 3 ) 2 = BaSО 3 + KNО 3

5. СаСО 3 = СаО + СО 2

Органикалык эмес бирикмелер арасындагы генетикалык байланыш.

1.Na→NaOH→Na 2 SO 4 →NaNO 3 →NaNO 2

  1. Na + Н 2 О →NaOH + Н 2

2. NaOH + Н 2 SO 4 →Na 2 SO 4 + Н 2 О

3. Na 2 SO 4 + НNO 3 →NaNO 3 + Н 2 SO 4

4. NaNO 3 →NaNO 2 + О 2

2. S → SO 2 → SO 3 → H 2 SO 4 → СаSO 4

1.S + O 2 → SO 2

2. SO 2 + O 2 → SO 3

3.SO 3 + Н 2 О → H 2 SO 4

4.H 2 SO 4 + СаО → СаSO 4 + Н 2 О

Озунду текшер. Берилген тендемелерди аягына чыгар .

1.Туздардын химиялык касиеттери .

• 1. Ва + HgCl 2 =?
• 2.K 3 PO 4 + Mg(ОН) 2 = ?
• 3. Ва(ОН) 2 + 2 НСL= ?
• 4. Mg SО 3 = ?

2. Туздарды алуу

• 1. HCl+Mg = ?
• 2.ВаО + SО 3 = ?
• 3.HCl+ КOH = ?

1.Туздардын химиялык касиеттери .

• 1. Ва + HgCl 2 = ВаCl 2 + Hg
• 2. 2K 3 PO 4 + 3Mg(ОН) 2 = Mg 3 (PO 4 ) 2 + 6КОН
• 3. Ва(ОН) 2 + 2НСL= ВаCl 2 +H 2 O
• 4. Mg SО 3 = MgО+ SО 2

2. Туздарды алуу

• 1. HCl+Mg = MgCl 2 +H 2
• 2.ВаО + SО 3 = ВаSО 4
• 3.HCl+ КOH = КCl +H 2 O

Тесттик суроолор.

• 1.Томонку туздардын кайсынысы орто туздарга кирет?
• а) NCl , MgOHCl, Ca(HCO 3 ) 2 б) KCl, CaSO 4 , MgCO 3
• в)CaOHCl, Mg(HCO 3 ) 2, K 2 CO 3 г)AlCl 3, CuCl 3, Mg(HCO 3 ) 2
• 2.Томонку аталыштар кайсыл тузга тиешелуу: кальций сульфаты , магний
• гидро сульфаты?
• а)Na 3 PO 4 , NaCl б)CaSO 4 , Mg(HSO 4 ) 2 в)(NH 4 )CO 3 , K 2 CO 3 г)HgCl 2 , ZnSO 4
• 3.Туздардын кайсынысы кычкыл туздарга кирет?
• а)CaOHCl, NaCl б)NH 4 NO 3 , H 2 CO 3 в)Ca(HS) 2 , Ca(HCO 3 ) 2 г)MgOHCl, ZnSO 4
• 4. 2Fe(OH) 3 +3H 2 SO 4 =?+6H 2 O реакциядагы белгисиз зат:
• а)темирдин (II)сульфиди б)темирдин (II) сульфаты в)темирдин (III)сульфаты
• г)темирдин (III) оксиди д)темирдин (III)сульфиди
• 5.Томонку туздардын кайсынысы негиздик туздарга кирет?
• а)Al 2 (SO 4 ) 3 , KNO 3 , Ba(NO 3 ) 2 в)MgOHNO 3 , Al(OH) 2 Cl, CaOHNO 3
• б)HgCl 2 , CuSO 4 , Na 2 CO 3 г)K 3 PO 4 , CaCO 3 , CuCl 2
• 6. Кайсы туздар кош туздарга кирет?
• а)Na 3 PO 4 , K 2 SO 4 б)KHSO 4 , NaH 2 PO 4 в)Mg(OH)Cl, Al(OH)SO 4
• г)K 2 NaPO 4 , (NH 4 ) 2 Fe(SO 4 ) 2 д)K 4 (Fe(CN) 6 )