К началу учебного года! Готовые материалы для учителей на каждый урок со скидкой от 30%

СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Выбрать материалы

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Мусаева Арай Кадирхановна

Студент

26 лет

479

102 192

Подписчики

Подписки

Местоположение

Казахстан, Астана

Обо мне Блог Файлы Тесты Галерея Активность Награды

?й?ы ж?не оны? ма?ызы

Категория: Биология

20.11.2015 18:42

?й?ы ж?не оны? ма?ызы.

Саба?ты? та?ырыбы: ?й?ы ж?не оны? ма?ызы.

Ма?саты: Жа?а саба?ты т?сіндіре отырып, ?з бетінше іздену ж?мысына баулу, м?лімет жинау мен оны талдау?а икемдігін арттыру, адамгершілігін ?а?идаларын сі?ірту.

Дамытушылы?: биология п?ніне деген ?ызы?ушылы?ын арттыру, ал?ырлы??а, тап?ырлы??а ?йрету.

Т?рбиелік: сабырлылы?, ?стамдылы?, мінез-??лы? м?дениеті туралы т?сініп беру, салауатты ?мір с?руге, денсаулы?тарын шыны?тыру?а, ?тымды тама?тану?а, жеке бас гигиенасын са?тау?а да?дыландыру.

Саба?ты? к?рнекілігі: ?анатты с?здер, суреттер.

«Ер д?улеті – е?бек» сына? с?ра?тар ?ою.

?йге берілген тапсырманы: «Менен с?ра?, Сізден жылдам жауап» ?дісі ар?ылы тексеру.

1. ?андай шартсыз рефлекстерді білесі?дер?

2. Адам мінез-??л?ы дегеніміз не?

3. Адам психикасы дегеніміз не?

«Білгенге маржан» - негізгі жа?а саба?ты т?сіндіру б?лімі.

Жа?а саба?ты т?сіндіру.

?й?ы ж?не оны? ма?ызы. Адам ?з ?міріні? 3/1-ін ?й?ымен ?ткізеді. Адам мен жануарлар ашты??а ?ара?анда м?лде ?йы?тамау?а шыдай алмайды да, тіршілігін жояды.

Тыныш ?й?ыны? сырт?ы белгілері: адам ?имылдамайды, к?зі жабы?, сырт?ы д?ниемен ?арым-?атынасы жо? екенін білеміз.

?й?ы кезінде зат алмасу т?мендейді, ж?ректі? жиырылу жиілігі т?мендейді, тыныс алу ?стіртін ж?не сирек болады. Сонымен ?атар дене температурасы т?мендейді, организмні? барлы? м?шелері мен б?ліктерінде, ж?йелерінде ма?ызды тіршілік процестеріні? белсенділігі т?мендейді. ?й?ыны? ар?асында біз к?н сайын жа?а к?шпен табысты ж?мыс істейміз, спортпен айналысамыз, театр?а, кино?а барамыз, о?имыз.

Шаршау, ?ажу, психикалы? ж?ктеме, ?атты ауыру ми жасушаларыны? ж?мыс?а ?абілеттілігін т?мендетеді де, организмні? ?й?ы?а ?ажеттілігін арттырады. Б??ан ?арсы т?ру?а болмайды. ?й?ы процесінде ми жасушалары ж?мыс?а ?абілеттілігн ?алпына келтіреді, олар ?оректік заттарды белсенді сі?іреді, энергия жина?тайды. ?й?ы а?ыл-ой ж?мысына ?абілеттілікті ?алыпына келтіреді, сергектік, ?рі к?ш береді.

?й?ы?а ?ажеттілік адам организміні? жеке ерекшеліктері мен жасына байланысты. Бал ту?аннан бастап 2-4 жас?а дейін, шамамен, т?улігіне 16 са?ат, 12-16 жаста?ы о?ушылар 9 са?ат, ересектер, ?детте, 7-8 са?ат ?йы?тайды.

?й?ыны? физилогиялы? таби?аты. ?й?ыда?ы адам миыны? электрлік процестерін зерттеу туралы ?азіргі заман?ы деректер ?й?ы кезінде ми белсенділігі белгілі бір кезе?де к?ндізгі сергек жа?дай?а ?ара?анда жо?ары болатынды?ын к?рсетті.

Ми ?ыртысында баяу ж?не ірі электр тол?ындары пайда болатын баяу ?й?ы кезе?ін ажыратады. Б?л ??былыс тере? ?й?ы жа?дайына т?н.

Екінші кезе?ді тез ?й?ы дейді. Б?л кезе?де миды? биоэлектрлік белсенділігі ?исы?ында ?те ?са? ж?не жылдам тол?ындар пайда болуына байланысты. Тез ?й?ы кезе?інде к?з ?имылдайды, ?ан ?ысымы жо?арылайды, тамырды? со?уы ж?не тыныс жиілейді, зат алмасуы к?шейеді. М?ны? барлы?ы сергек адам миыны? к?йін еске т?сіреді. Та??аларлы? жа?дай – адам ?йы?тайды, ал оны? миы сергек сия?ты к?рінеді.

?й?ы гигиенасы. ?й?ы б?зылуыны? к?п тарал?ан т?рі – ?й?ысызды?. Ол, ?детте, ж?йкені? ж??аруы, ?за? уа?ыт?а созыл?ан ауыр а?ыл-ой е?бегі, мазасызды?, шуылы к?п ойын немесе ?йы?тар алдында кітап о?у салдарынан пайда болады. Спиртті ішімдіктер ішу ж?не темекі тарту ?й?ыны? ?атты б?зылуына ?сер етеді. ?йы?тататын д?рі ішу – ?й?ысызды?ты емдемейді. ?й?ысызды?ты болдырмауды? е? жа?сы жолы – д?рыс демалыс ж?не е?бек режімі, таза ауада серуендеу, дене ж?мысы мен а?ыл-ой е?бегін тиімді ?йлестіру.

Т?с к?ру. Т?с к?ру – тез ?й?ы кезіндегі миды? ?алыпты ж?мысы. Егер адамды осы кезе? со?ына ?арай оятса, ол міндетті т?рде т?сінде к?ргенін айтады.

Біз т?сімізде к?ндізгі ?мірімізде кездескен о?и?аларды? адам сенбейтін ?йлесуін к?реміз. Сонды?тан за?ип адамда ту?аннан бастап ?й?ы кезінде к?ру бейнелері жо?, я?ни оларда к?дімгі т?с к?ру болмайды.

Т?с к?ру – бастан ?ткен ?серлерге негізделетін, ?рт?рлі, кейде ?исынсыз немесе фантастикалы? байланыс?а т?сетін к?рделі психикалы? ??былыстар. Б?л сергек к?йдегі миды? ж?мысынан к?рт ?згешеленетін ?й?ы кезіндегі ми іс-?рекетіні? ерекшеліктерімен т?сіндіріледі.

К?нделікті т?рмыста?ы немесе ?ылыми м?селелерді? шешімі к?ндіз емес, т?нде т?с к?ру кезінде ой?а келетіні туралы мысалдар к?п. Д. И. Менделеев элементтерді? периодты? ж?йусіні? толы? ??растырылуын ол ?йы?тап жатып т?сінде ая?та?анын д?л?лдейді. Ал немісті? химик ?алымы ?за? уа?ыт ж?мыс істеген химиялы? ?осылысты? (бензол) ??рылымды? формуласын т?сінде к?рген . Аян беретін т?ске сену ертеден белгілі. ?й?ы бойынша бал ашу ж?не жорамал жасау б?рыннан бар.

?орыта келгенде, тез ?йы?тау?а жатардан б?рын серуендеу себін тигізеді, ал кейбіреулерге ?ыс?а мерзімді, 3 – 5 минутты? адамды бей-жай тынышты? к?йге б?лейтін ванна (суды? температурасы дене температурасынан жо?ары емес) к?мектеседі.

Т?секке жатарда к??ілге ?онымды, ?демі к?ріністерді к?з алды?ыз?а елестетіп, со?ан ой аудару?а болады. Ал бейнелі ойлау ?абілеті оншама дамыма?ан адамдарды? мынадай жатты?у жасауына болады: к?зді ж?мып жатып а? бояумен а? фон?а 3 санын баяулап ж?не бірнеше рет ?айталап ойша жазы?ыз. М?ны? да ?йы?тап кетуге тигізетін себі бар.

Организмні? толы? дамуына ?ажетті бір т?уліктегі ?й?ыны? м?лшері.

Баланы? жасы.	?й?ыны? уа?ыты, са?ат.	Баланы? жасы.	?йы?тау уа?ыты, са?ат.
Жа?а ту?ан с?би. 1-3 ай. 6 ай-1 жас. 2-3 жас. 4-5 жас.	21-22 18-20 14-16 13-14 11-12	5-6 8-10 13-14 16-17 Ересек адам.	10-11 9-10 8-9 7-8 6-8

Просмотр содержимого документа
«?й?ы ж?не оны? ма?ызы»

Астана қаласы Гуманитарлық колледжі “Бастауыш білім беру ” мамандығы Ұйқы және оның маңызы. Гипноз.

Тексерген:Айнұр Бердімұратқызы

Орындаған: Мусаева А.К. 2- КБ тобының студенті.

Ұйқының физиологиялық маңызы

Ұйқы – ақыл ой жұмысына қабілеттілікті қалпына келтіреді, сергектік әрі күш береді.
Адам өз өмірінің 1/3-ін, шамамен 25 жыл уақытын ұйқымен өткізеді. Ұйқысының әрбір минуты – ем.
Адам мен жануарлар аштыққа қарағанда мүлдем ұйықтамауға шыдай алмайды да, тіршілігін жояды.

Тыныш ұйқының сыртқы белгілері: адам қимылдамайды, көзі жабық, сыртқы дүниемен қарым-қатынасы жоқ екенін білеміз.
Тыныш ұйқының сыртқы белгілері: адам қимылдамайды, көзі жабық, сыртқы дүниемен қарым-қатынасы жоқ екенін білеміз.
Тыныш ұйқының сыртқы белгілері: адам қимылдамайды, көзі жабық, сыртқы дүниемен қарым-қатынасы жоқ екенін білеміз.

Ұйқы кезінде адам денесінде жүретін процесстер

Ұйқы кезінде зат алмасу төмендейді, жүректің жиырылу жиілігі төмендейді, тыныс алу үстіртін және сирек болады. Сонымен қатар дене температурасы төмендейді, организмнің барлық мүшелері мен бөліктерінде, жүйелерінде маңызды тіршілік процестерінің белсенділігі төмендейді. Ұйқының арқасында біз күн сайын жаңа күшпен табысты жұмыс істейміз, спортпен айналысамыз, театрға, киноға барамыз, оқимыз .

Шаршау , қажу психикалық жүктеме, қатты ауыруы ми жасушаларының жұмысқа қабілеттілігін төмендетеді де, организмнің қажеттілігін арттырады. Бұған қарсы тұруға болмайды. Ұйқы процесінде ми жасушалары жұмысқа қабілеттілігін қалпына келтіреді, олар қоректік заттарды белсенді сіңіреді, энергия жинақтайды. Ұйқы ақыл-ой жұмысына қабілеттілікті қалпына келтіреді, сергектік, әрі күш береді.

Ұйқыға қажеттілік адам организмінің жеке ерекшеліктері мен жасына байланысты. Жас ерекшелігіне қарай ұйқының ұзақтығы

№

Ұйқының ұзақтығы /сағат/

Адамның жас ерекшелігі

Жаңа туған нәресте

15-16

2-4 жасқа дейін

4-7 жасқа дейін

7-12

8,5-9

12-17

ересек адам

7-8

Ұйқының физиологиялық табиғаты

Ұйқыдағы адам миының электрлік процестерін зерттеу туралы қазіргі заманғы деректер ұйқы кезінде ми белсенділігі белгілі бір кезеңде күндізгі сергек жағдайға қарағанда жоғары болатынын көрсетті.

Екінші кезеңді тез ұйқы дейді. Бұл кезеңде мидық биоэлектрлік белсенділігі қисығында өте ұсақ және жылдам толқындар пайда болуына байланысты.

Ми қыртысында баяу және ірі электр толқындары пайда болатын баяу ұйқы кезеңін ажыратады. Бұл құбылыс терең ұйқы жағдайына тән.

Летаргиялық ұйқы немесе летаргия /жалған өлім/ дегеніміз түс сияқты болып көрінетін ауру жағдай. Летаргиялық ұйқы бірнеше сағаттан бастап бірнеше күн, апта, жылға созылуы мүмкін. Мысалы, Кочалкин деген бір ауру адам 40 жасында ұйықтап кетіп, 60 жасында бір-ақ ояныпты, сөйтіп ол 20 жыл ұйықтапты. Ол адам осы жылдар бойы ауруханада жатқанда, оның өмірі қолдан тамақ беріп, мұқият күту арқылы сақталған.

Жай ұйқы кезінде ағзадағы негізгі үрдістер баяулайды, ал тез ұйқы кезінде керісінше, адамның қан тамырларының соғысы, демалысы жиілейтіндігі анақталған. Біз түнгі уаұыттың 70-75% жәй ұйқысымен өткіземіз, ал әрбәр 1,5-2 сағат сайын бірнеше минуттай парадоксалбды (тез) ұйқыны бастан кешіреміз. 0Осындай ұйқыны қалыпты деп санайды.

ҰЙҚЫНЫҢ МАҢЫЗЫ

Жүйке клеткаларының қажуынан сақтайды.

Орталық жүйке жүйесінде қоректену процесі мен жаңару процесі жүреді.

Ұйқының кезінде

Ми жұмысы тоқтамайды, өзгермейді.

Қажет қысқа мерзімін есте сақтаудан қзақ мерзімге ауысады.

Ұйқы гигиенасы

Ұйқы бұзылуының көп тараған түрі – ұйқысыздық.

Ол, әдетте, жүйкенің жұқаруы, ұзақ уақытқа созылған ауыр ақыл-ой еңбегі, мазасыздық, шуылы көп ойын немесе ұйықтар алдында кітап оқу салдарынан пайда болады. Спиртті ішімдіктер ішу және темекі тарту ұйқының қатты бұзылуына әсер етеді. Ұйықтататын дәрі ішу ұйқысыздықты емдемейді . Ұйқысыздықты болдырмаудың ең жақсы жолы – дұрыс демалыс және еңбек режимі , таза ауада серуендеу, дене жұмысы мен ақыл- ой еңбегін тиімді үйлестіру.

Жақсы желдетілген бөлмеде, ең дұрысы, желкөзді ашып ұйықтаған жөн. Көрпе жеңіл әрі жылы болуы керек. Бетті кқрпемен немесе жастықпен жабуға және және өтк жылы жамылуға болмайды.

Түнгі ішкі киімдер қолайлы, ал жастық өте биік болмауы тиіс. Бұл қарапайым кеңес тез ұйықтауға көмектеседі және ұйқының терең әрі толық болуына мүмкіндік береді.

ТҮС КӨРУ

Түс көру- тез ұйқы кезіндегі мидың қалыпты жұмысы. Егер адамды осы кезең соңына қарай оятса, ол міндетті түрде түсінде көргенін айтады.

Біз түсімізде күндізгі өмірімізде кездескен оқиғалардың адам сенбейтін үйлесуін көреміз. Сондықтан зағип адамда туғаннан бастап ұйқы кезінде көру бейнелері жоқ, яғни оларда кәдімгі түс көру болмайды.

Түс көру – бастан өткен әсерлерге негізделетін, әртүрлі, кейде қисынсызнемесе фантастикалық байланысқа түсетін күрделі психикалық құбылыстар. Бұл сергек күйдегі мидың жұмысынан күрт қзгешеленетін ұйқы кезіндегі ми іс-әрекетінің ерекшеліктерімен түсіндіріледі.

Күнделікті тұрмыстағы немесе ғылыми мәселелердің шешімі күндіз емес, түнде түс көру кезінде ойға келетіні туралы мысалдар көп. Д. И. Менделеев элементтердің периодтық жүйесінің толық құрастырылуын ол ұйықтап жатып түсінде аяқтағанын дәлелдейді. Ал немістің химик ғалымы ұзақ уақыт жұмыс істеген химиялық қосылыстың (бензол) құрылымдық формуласын түсінде көрген . Аян беретін түске сену ертеден белгілі. Ұйқы бойынша бал ашу және жорамал жасау бұрыннан бар.

Гипнозды ХҮІІІ-ХІХ ғасырларда Ежелгі Мысырда

және Үндістан, Ресей, Шығыс елдерінің дәрігерлері

көп қолданған. Ол негізінде біздің жер бетінде 5000

жылдай әйгілі. Гипнозды шығарушы Франц Местер

және ағылшын дәрігері Джеймс Брэд. ХІХ-ХХ

ғасырларда Еуропада 2 мектеп ашылды (бұл әлі де бар)

Нанси және Париждік. Қазір гипнозды политикада,

бизнесте, жарнамада, спортта, медицинада кеңінен

қолданады.

Наполеон, Ленин, Гитлер, Сталин гипнозбен

айналысқан. 1987 жылы Мәскеуде гипноздақ мектеп

ашылып, әлі де жұмыс істеуде.

Гипноз

Гипноз құбылысы өте ерте кезден-ақ белгілі болған. Бірақ оған И.П.Павлов еңбектерінің арқасында біздің заманымызда ғана физиологиялық тұрғыдан түсінік берілді. Ол табиғи ұйқы сияқты, гипноздың да физиологиялық негізі – ми қыртысында оның кейбір учаскелері қозған күйде қалады. Гипноз кезінде адамның жеке басының жүйке жүйес інің ерекшелігіне және гипноз сеанстары берілетін жағдайға, сондай-ақ емдейтін дәрігердің жеке қасиеттеріне және гипноз жасалушы ауру адамның өз тілегіне де байланысты.

Гипнозды психикалық аурулар, невроз, мезі қылушылық және тағы көптеген ауруларды емдеу үшін қолданылады.