Сабактын темасы: Yндүү тыбыштар.
Сабактын максаттары:
а) билим берүүчүлүк:
үндүүлөр жана алардын түрлѳрү боюнча кенен үйрѳнүшѳт.
б) ѳнүктүрүүчүлүк:
үндүүлѳргѳ толук мүнѳздѳмѳ берүүгѳ машыгышат.
в) тарбия берүүчүлүк:
топтордо иштѳѳдѳ бири-бирин сыйлоого, эне тилин сүйүүгѳ тарбияланышат.
Жогоруудагы максаттарга жетти деп эсептейбиз, эгерде окуучу … а) билим берүүчүлүк:
үндүүлѳр жана алардын түрлѳрү боюнча кенен үйрѳнүшсѳ.
б) ѳнүктүрүүчүлүк:
үндүүлѳргѳ толук мүнѳздѳмѳ берүүгѳ машыгышса.
в) тарбия берүүчүлүк:
топтордо иштѳѳдѳ бири-бирин сыйлоого, эне тилин сүйүүгѳ тарбияланышса.
Сабактын тиби: Жаңы билим берүү сабагы. Сабактын методу: Интерактивдүү методдор. Сабактын жүрүшү:
Уюштуруу:
Yй тапшырма текшерүү:
Балдар, биз бүгүнкү сабакка чейин тил илиминин фонетика бѳлүгүн анын ичинен үнсүз тыбыштарды ѳттүк.
Суроо жооптор менен эске түшүрүлѳт.
-
Фонетика деген термин кайсы тилден алынган, ал эмнени билдирет?
-
Кыргыз тилинде канча үнсүз тыбыш бар?
Жаны тема:
Yндүү тыбыштар деп, ѳпкѳдѳн чыгып келе жаткан абанын күчсүз агымы эч кандай жолточулукка учурабай,бардык сүйлѳѳ органдарын чыңалтып үн түйүндѳрүн дирилдетүүдѳн пайда болгон тыбыштарды айтабыз.
Созулушуна карай. | Эринге карай | Эринсиз | үндүүлѳр | Эринчил | үндүүлѳр |
Горизонталь | | | | |
Вертикаль |
Кыска үндүүлөр. | Кен үндүүлѳр | | а | | |
Жарым кууш үндүүлѳр | э | | Ѳ | о |
Кууш үндүүлѳр | и | ы | Ү | у |
Созулма үндүүлөр. | Кен үндүүлѳр | | аа | | |
Жарым кууш үндүүлѳр | ээ | | Ѳѳ | оо |
Кууш үндүүлѳр | | | үү | уу |
Азыркы кыргыз тилинде он тѳрт үндүү тыбыш бар.
Алардын сегизи кыска үндүү а,э,о,ѳ,ү,у,ы,и жана алтоо созулма үндүүлѳр аа,ѳѳ,оо,уу,үү,ээ.
Кыргыз тилиндеги үндүү тыбыштар аларды жасоодо катышкан негизги
органдардын – тилдин жана ээриндин абалына карата жана үндүн созулушуна жараша тѳмѳнкүдѳй болуп бѳлүнѳт:
Сабактын кийинки бѳлүгүндѳ окуучулар, бир сүйлѳмгѳ толук фонетикалык талдоо жүргүзүшѳт.
Класс 3 топко бѳлүнѳт. 1 – топ. Тилге карай.
-
–топ. Эринге карай.
-
–топ. Yндүн созулушуна карай.
Окуучулар бѳлүнгѳн боюнча карточкада берилген суроолорго жооп беришет.
1 – тапшырма :
-
- топ:
-
Тилдин абалына карай үндүүлѳр кандай болуп бѳлүнѳт?
-
Аларды ажыратып жазгыла, эрежесин айткыла.
-
- топ:
Эриндин абалына карата кандай болуп бѳлүнѳт ?
2. Аларды ажыратып жазгыла.
-
- топ:
Yндүн созулушуна карай үндүүлѳр кандай болуп бѳлүнѳт?
Кыргыз тилинде канча кыска үндүү жана канча созулма үндүү тыбыш бар?
2 - тапшырма:
1 - топ:
Горизонталь жана вертикаль үндүүлѳрү боюнча Венндин диаграммасын түзүшѳт.
2-топ:
Эриндүү жана эринсиз үндүүлѳргѳ кластер түзүшөт
3-топ
Yндүн созулушуна карай тѳмѳнкү таблицаны толтуршат.
Билем | Билдим | Билгим келет |
+ | | ? |
-
тапшырма:
3 топ алган билимдери боюнча, билим идишине алма стикерлерди чапташат.
Сабакты жыйынтыктоо:
Мугалим кайтарым байланыш аркылуу "Биз бүгүн эмнени билдик?"- деген кайрылуу менен жооп алат.
Yйгѳ тапшырма берүү:
Yндүү тыбыштарды толук окуп, бир сүйлѳмгѳ толук фонетикалык талдоо жүргүзуп келесинер.
Окуучулардын билимин баалоо:
Жооп бергенине жараша кызыл, жашыл, сары медалдар менен сыйлоо.