Сабақтың тақырыбы: Таза бұлақ.
Сабақтың мақсаты:
1. Қазақтың көрнекі ақын – жазушысы Ы.Алтынсариннің өмірі, шығармашылығы туралы тереңірек таныстыру, әңгіменің тәрбиелік мәнін мәтінге сүйене отырып ашуға үйрету.
2. Оқушыларға бағыт – бағдар бере отырып, өз бетімен жұмыс істеуге, өздігінен қорытынды жасауға машықтандыру, ойлау қабілеттерін дамыту.
3. Әңгіме арқылы еңбек ету, жақсылық жасау, адал, таза болу идеясын бойға сіңіру, еңбекқор, адамгершілігі мол, жақсылықты жаны сүйетін адам болуға тәрбиелеу.
Түрі: Аралас сабақ.
Типі: Дамыта оқыту, СТО технологиялары.
Әдісі: Сұрақ – жауап, әңгімелеу, ой қозғау.
Пәнаралық байланыс: Қазақ тілі, география, денешынықтыру, орыс тілі.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру кезеңі. Оқушы назарын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1, 2 оқушы мазмұнын айтып береді.
2. Сұрақтар бойынша жауап беру:
1) Қария қандай сұраққа жауап берді?
2) Ол неге сонша қуандым дейді?
3) Өмірінде не нәрсеге қатты кейідім дейді?
4) Қарияға күш, қуат берген не болды?
5) Ол өлген адамның өтінішін қалай орындады?
3. Негізгі ойды қорыту. Мақал айту.
Алтын, күміс тас екен,
Арпа, бидай ас екен.
ІІІ. Оқушы білімін тексеру:
Кел, балалар, оқылық,
Оқығанды көңілге
Ықыласпен тоқылық!
Оқысаңыз, балалар,
Шамнан шырақ жағылар
Тілегенің алдыңнан
Іздемей-ақ табылар!
Кімнің өлеңі? Қалай аталады?
ІҮ. Сабаққа мақсат қою.
Ү. Жаңа сабақ.
1. Қазақстан картасы.
а). Ақындығын таныту.
«Кел, балалар, оқылық!» , «Өзен». «Өнер – білім бар жұрттар», «Бұл кім?» «Жаз» т.б. ә). Жазушы болған. «Асыл шөп», «Әке мен бала», «Жаман жолдас», «Бақша ағаштары», «Аурудан - аяған күштірек» т.б.
б). Аудармашы. «Қайырымды түлкі», «Қарға мен түлкі», «Екі шыбын» (И.А. Крыловтан) в). Мектеп ашқан. г). «Қазақ хрестоматиясы» оқулығын жазған. ғ). Ұстаз, ағартушы.
2. Кіріспе әңгіме. Ы.Алтынсарин атында көшелер, мектептер бар. Алматыда Ы.Алтынсарин атында Ғылым академиясы бар. Ы.Алтынсарин атында медаль бар. Иегерлері: Ұлағатты ұстаз, қарт мұғалім Б.Балов және Қазақстанның халық жазушысы, Оқу - ағарту ісінің үздігі М.Әлімбай.
3. Ы.Алтынсаринің «Таза бұлақ» атты әңгімесімен танысамыз.
4. Мәтінді мәнерлеп оқу.
5. Сөздікпен жұмыс.
6. Оқушыларға оқыту.
7. Географиямен байланыстыру.
8. Қазақ тілімен байланыстыру.
1 – топ еңбекқорлық –
2 – топ жақсылық –
3 – топ тазалық –
ҮІ. Жаңа сабақтың түсінгенін тексеру.
Үш жолаушының қайсысының пікірі дұрыс деп ойлайсың?
1 – жолаушының пікірі.
2 – жолаушының пікірі.
3 – жолаушының пікірі.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың Халыққа жолдаған «Қазақстан – 2030» жолдауы – болашағымыздың бағдары. Жолдаудың сегіз бағытының бірі экологияға арналып отыр. Қоршаған ортаны ластауға, экологиялық қалыпты жағдайды бүлдіруге жол бермеуге зор көңіл бөлінген. Суға байланысты қандай тыйым сөздер білесіңдер?
1. Суға түкірме.
2. Ағынды суға кір жума. т.б.
Сурет бойынша жұмыс. Ы.Алтынсарин шығармаларының негізгі түйіні – білім мен тәрбиені ұштастыра білу.
ҮІІ. Қорыту:
а) Ы.Алтынсарин өміріндегі ең үлкен белес не деп ойлайсыңдар?
ә) Ы.Алтынсариннің кейінгі ұрпаққа қалдырған өсиеті қандай?
«Өнер - білім бар жұрттар» өлеңінің соңғы шумағын еске түсіру.
Біз надан боп өсірдік
Иектегі сақалды,
«Өнер - жігіт көркі»деп
Ескермедік мақалды ....
Біз болмасақ, сіз барсыз,
Үміт еткен достарым,
Сіздерге бердім батамды.
ҮІІІ. Үйге тапсырма: «Таза бұлақ» мәтінін сахналауға дайындалу. Бағал
Сабақтың тақырыбы:С.Сейфуллин ,,Ақсақ киік`` өлеңі.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
а)ақын жайлы білетін мәліметтерді тыңдай отырып жаңа мағлұматтар алуына жағ- дай туғызу,``Ақсақ киік``өлеңінің тақырыбы мен идеясын ашу;
ә)өлеңді мәнерлеп оқу, өлең мазмұнын менгере отырып автор шеберлігін тануына көмек- тесу,өлеңді теориялық жағынан талдай білуге үйрету;
Дамытушылық:
а)шығармашылық жұмыстар арқылы ойлау қабілеті нің дамуына тіл байлығының артуына ықпал жасау; ә)өзбетінше зерттеу, талдау жұмыстарына машықта- нып,түйінді ой,өзіндік пікір қалып тастыруына жол ашу;
Тәрбиелік:Отансүйгіштікке,тіл,сөз өнерін және табиғатты қадірлеп, қастерлеи білуге,адамгершілікке тәрбиелеу
Сабақтың түрi: кіріктірілген.
Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап,баяндау,түсіндіру,тест сұрақтары, сто.
Пәнаралық байланыс: тарих,дүниетану,математика.
Көрнекілігі: С.Сейфуллин суреті,шығармалары, Қазақстан картасы ,электронды күй дискісі, интерактивті тақта, сто перфокартасы.
Сабақтың барысы:
I Ұйымдастыру кезеңі.
а)Оқушылардың сәлем- десуі,түгелдеу.
ә)Оқушы зейінін өлең жолдарымен сабаққа аудару.
``Өнер алды-қызыл тіл``
Анаңдай оны құрметте!
Қапсымай,талмай үйрен,біл,
Асылын сөздің өрнекте.
Ана тіл-асыл қазына,
Байлығың-білсең ол сенің.
Жеткізер өмір жазына,
Сонымен өсер өркенің, -дей отырып сөз өнерін, асылын,тіл тазалығын сезінетін әдебиет сабағын бастаймыз.
II. Үй тапсырмасын -
Қане,балалар,өткен сабағымызда қай ақынның өмірі және шығармашылығымен таныстық?
Қазір жыралыбы Жамбыл төңірегінде оқып білгенімізді қорыту үшін тест сұрақтарына жауап беріп көрелік.
Тест сұрақтары:
1. Жамбыл қай жылы, қай жерде дүниеге келді?
А)1845ж.Шығыс Қазақстанда В)1846ж.Әулие ата өңірінде. С)1848ж.Орталық Қазақстанда. Д)1847ж.Көкшетау облысында.
2. Жамбылдың шығармасы. А)``Сұраншы батыр`` В)``Қыс`` С)``Сағындым`` Д)``Жүйрігім`` 3.Жамбылдың ұстазы кім еді? А) Абай В) Тезек төре С) Cүйінбай Д) Шашубай
4.``Өтеген батыр``дастанында Өтегеннің еліне тапқан жайлы,шұрайлы жері қай жерде еді? А) Қызылорда В) Жерұйық С) Қазығұрт Д) Сарыарқа
5. Ақынның жыры жас ұрпақты неге үндеиді? А) Білімге В) Еңбекке С) Жалқаулыққа Д) Ерлік пен туған жерді сүюге.
6.Жамбыл қай жылы қанша жасында қайтыс болды? А) 1945ж 99 жасында. В)1946ж 100 жасында. С)1947ж 101 жасында. Д)1949ж 102 жасында.
III Жаңа сабаққа кіріспе. Мақсаты мен таныстыру. -Балалар,біз бүгін үш бәйтерегіміздің бірі С.Сейфуллин өмірімен "Ақсақ киік "өлеңімен танысамыз.Өлеңімен таныспас бұрын ақын туралы нені білуіміз керек? Соған тоқталамыз.Ақын өмірі туралы тарихшы мұғалім Абушакирова Қарақас тәтейлерің айтып шығады.
Тарих пәнімен байланыс.Мәліметтер. -С.Сейфуллин туған жылы,жері. -Ақынның өмір жолы,репрессия құрбаны болуы - тарихи кезең Бетпақдала арқылы Верныйға жетіп кеңес үкіметін құруға атсалысуы. - ақын шығармасының кейіпкері ақ бөкендер мекендейтін Сарыарқа мен Бетпақдала дала зоналарының шектесетін аймағын картадан көрсету.
Әдебиет пәні бойынша. -Тарих бойынша біраз мағлұмат алсақ,енді әдеби тұрғыдан өлеңнің көркемдігіне назар аударып,талдау жасайық.
1.Құрманғазы Сағырбаевтың "Ақсақ киік” күйі баяу орындалып, мұғалім өлеңді мәнерлеп оқиды. 2.Өлең ішіндегі түсініксіз сөздерді атап,экраннан жазылған сөздерді көрсету.
-Сегіз көштік-ұзындық өлшемі.
-Таңы-жануардың сұлу мүсіні.
-Қос-шатыр,күрке. -Бетеге- шөп атауы.
-Киік –аталық жануар. -Бөкен-ананлық жануар.
3.Өлеңде көркемдегіш тәсілдің бір түрі теңеу кездеседі.Мына жолдарға назар аударайық.
Қап-қара екі көзі мөлдіреген,
Әдемі екі танау желбіреген.
Елеңдеп жас балаша жалтаңдайды,
Жел түрткен жусаннан да селдіреген.
4.Өлең құрлысына назар аударайық
Ар-қа-ның Бет-пақ де-ген да-ла-сы бар,11 а
Бет-пақ шөл ой-лы-қыр-лы па-на-сы бар 11 а
Сол шөл-де ел жоқ ,күн жоқ өс-іп- өн-ген 11 б
Жән-дік-тің киік де-ген ба-ла-сы бар 11 а
Бұл өлең 11 буынды қара өлең ұйқасы деп аталады.
- Балалар,енді осы өлеңде басты кейіпкер киік деген жануар емес пе? Осы киік деп аталатын жануар туралы толық мәліметті бастауыш сынып мұғалімі Құдайбергенова Ардақ тәтейлерің дүниетану пәнімен байланыстырып береді.
Дүниетану бойынша. - Киік жануарын биологиялық тұрғыдан таныту.
- Жануардың табиғи ерекшелігі.
- Физиологиялық дамуы, жамылғысы.
- Мекен ететін ортасы туралы.
- "Киік”сөзінің этимологиясы.
-Тірек схемасы бойынша жұмыс.
- Экологиялық жүйедегі орны туралы.
Ал енді осы киіктердің бүгінгі күнде өмір сүру деңгейі қандай? Оның сандық көрсеткіші туралы не білеміз?Осы сұрақ төңірегінде математика пәнінің мұғалімі Амантаева Мерей тәтейлерің мынадай түсінік береді.
Математика бойынша.
-Кеңес дәуіріндегі жануарлар туралы.
-Киіктің дене тұрқы,салмағы,жылдамдығы туралы түсінік беру.
-Қазақстандағы киіктер санының өзгеруі туралы гестограмма.
-Ойлау шапшаңдығын дамытуға арналған логикалық есептер шығару
. -Міне,балалар,біз сендермен ақ бөкендердің өмірі туралы жалпы мағлұматты алып отырмыз енді оқулықтарыңнан "Ақсақ киік” өлеңін ашып мәнерлеп оқимыз.
1.Кітаппен жұмыс.Мәнерлеп оқыту.
2.Дәптермен жұмыс.Сөздік жазу.
VI. Сабақты түсінгенін тексеру.
1.Топтастыру.
2.Сәйкестендіру пер-фокартасымен жұмыс.
3.Балалар,осы өлеңі арқылы ақын бізге нені айтқысы келді?Біз нені түсіндік?
VII. Сөз соңында айтарымыз,ақынның айтайын деген ойы табиғатты қорғау,жан-жануарларды аялау екен.Осыған байланысты қазақ халқының әнші-күйшілерінің шығармасы да жетерлік.Құрманғазының”Ақсақ киік” күйі, Жақсыкелді Сейілов ағамыздың "Жез киік” әні,С.Сейфуллиннің сөзі мен қоса әні де айтылатын "Ақсақ киік”әнінің барлығында жазықсыз жануарға деген аяныш сезімі айқын байқалады.Бүгінде жаңа әннің қатарын "Ақбөкен”өлеңімен толықтырған. Сөзі:Несіпбек Айтовтікі Әні: Жалғас Назаровтың өлеңімен аяқтаймыз.
Дертімді менің қозғама
Онсызда ғұмыр аз ғана,
Айталмай кеткен сырың бар
Жадырып тұрған жазға да. А
дасып жүрген ақбөкен!
Қай жаққа ауып барасың
Қай жақтан пана табасың
Өзегі өксік дүние-ай
Өртеніп, күиіп- жанасың!
Асарсың шаршап сан қырдан,
Ақ боран шығар алдыңнан
Қорғансыз болып тұрған соң
Жақсылық күтпе тағдырдан.
Шексіз ғой мынау қара жер,
Өзіңді өзің пана көр
Ажалдан қашқан тіршілік,
Сағымдай заулап аға бер.
VIII .Үйге тапсырма
1.”Ақсақ киік''өлеңін мәнерлеп оқу,үзінді жаттау.
2.”Біз- табиғат сақшысымыз” ойтолғау жазу.
3.Оқиға желісіне байланысты сурет салу.
Оқушы білімін бағалау.
Сабақтың тақырыбы:Махамбет – егемен елдіктің өшпес рухы.
Сабақтың мақсаты:
1. Білімдік. Махамбет шығармашылығының тарихы негіздері туралы оқушылардың білімдерін бір жүйеге келтіру, жинақтап қотыру.
2. Дамыту. Тарихи деректер бойынша тұжырым жасай білу дағдысына үйрету, түсініктерді деректермен, дәйексөзбен дәлелдеуге жаттықтыру, өз пікірін қорғай білу дағдыларына төселдіру.
3. Тәрбиелік. Туған жерді сақтау, оны аянбай қорғау сезіміне баулу, балалардың ерлік рухын сезіндіру арқылы азаматтық тәрбие беру, ұлттық намысты қалыптастыру.
Сабақтың түрі: бекіту сабағы
Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, салыстыру, топтастыру, ой жинақтау, көрнекілік. Сабақтың көрнекілігі: Махамбеттің портреті, ақынға арналған сөздер, бүкпе қағаздары, көрме, түрлі үлестірмелі перфокарталар.
Сабақтың барысы.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
1. Оқушыларды ұйымдастыру.
2. сабақтың құрылымы мен мақсатын түсіндіру.
ІІ. Сабақтың мақсатын таныстыру.
Ой қозғау. Мұғалімнің кіріапе сөзі. Мұхтар Шаханұлының өлеңін оқу. ..... Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала.
Әр адамда өз анасынан басқа Жебеп тұрар, демеп тұрар арқада.
Болу керек құдіретті төрт ана,
Туған жері түп қазығы айбыны,
Туған тілі – сатылмайтын байлығы,
Туған дәстүр, салт-санасы тірегі.
Қадамына шуақ шашар үнемі.
Және туған тарихы, еске алуға қаншама.
Ауыр әрі қасіретті болса да
Төрт анаға әнін жалғай алмаған.
Пенделердің басы қайда қалмаған?
Төрт анасын қорғамаған халықтың
Ешқашанда бақ жұлдызы жанбаған.
Қасиетті бұл төрт ана – тағдырыңның тынысы.
Төрт ана үшін болған күрес – күрестің ұлысы!
ХҮІІІ –ХІХ ғ.-ғы қазақ халқының басындағы ауыр оқиға жер дауы, жер қайғысы, жер зары болды. Бірі Махамбет елді бостандыққа жеткізу үшін әрі ақын, әрі батыр болған сияқты.
ІІІ. Оқушы білімін тексеру.
1. Салыстыру әдісі бойынша оқушы білімін тексеру. (Венн диаг-ны толтыру)
А) І. топқа: Дулат Бибитайұлы – Махамбет Өтемісұлының өзіндік ерекшеліктерін жазу.
ә) ІІ. топқа: ХҮІІІ ғасырдағы әдебиет - ХІХ ғасырдағы әдебиет
б) ІІІ. топқа ХҮІІІ ғ. тарихи жағдай.
2. Топтастыру әдісі бойынша тапсырмалар.
А) І. топқа: «Махамбет өлеңдерінің ерекшелігі»
Ә) ІІ. топқа « Махамбет кім ?» (батыр, шешен, жырау жыршы, абыз, күйші, әділ би, ақын).
Б) ІІІ. топқа «Махамбеттің өлеңдері» - шығ-ы.
3. Сәйкестендіру тапсырмасы бойынша самантикалық картаны толтыру. А) І. Топқа:
1. «Ереуіл атқа ер салмай»
2.« Қара қазан, сары бала қамы үшін»
3.« Арыстан одан кім өткен ?!»
4.« Махамбеттің Баймағанбет сұлтанға айтқаны»
5. «Мұнар күн»
ә) ІІ. топқа:
1. Ішкі Бөкей ордасындағы көтеріліс.
2. Махамбеттің түрмеге қамалған ж.
3. Қиялымолада болған үлкен айқас.
4. Исатай мен Махамбеттің хан ордасына 2-ші рет аттанды.
5. Ардагер ақынның дүние салған жылы.
б) ІІІ. топқа:
1. «Бірінші тілек тілеңіз»
2. «Ей, Абылай , Абылай»
3. « Айныман»
4. « Толарсақтан саз кешіп»
5. « Соғыс»
Ерлікке үндейді
Отанына деген сүйіспеншілігі
Исатайдың батырлығы .
Ақынның ішкі сыры.
Ханға наразылығы.
Махаббат тақырыбы.
ХІХ ғасырдың І ж.
1829 ж.
1836 ж.14 сәуір
1837 ж. 2 қараша
1846 ж. 1855 ж.
Б.жырау
А.Құнанбаев
Д.Бабатайұлы
Шортанбай Қ.
Кемпірбай А.
М.Өтемісұлы
4. Тесттік сұрақтарға жауап алу ( 6 сұрақ 4- жауап)
5. Ой жинақтау әдісі бойынша тапсырмалар ( ой. жин. кер.)
а) І топқа: ақынның тортретін жазу.
ә) ІІ топқа: ақынға мінездеме жазу.
б) ІІІ топқа: ақынның өміріндерегін жазу
6. Махамбет ерлігі, ақындығы ұнады ма?
–Махамбеттей болуға қабілетің жете ме?
«Бес жолды өлең» - ақынға арнап өлең ұйқастыру.
7.Бүгінгі күннің Махамбеті болсам кіммен, немесе немен күресер едім? (пікір талас). 8. Ақын өлеңдерін мәнерлеп оқу.
ҮІ. Сабақты қорытындылау, бекіту.
1. Оқушы белсенділігін жинақтап, қорыту.
2. Тақтаға жазып ілінген ақын туралы пікірлерді оқып, түсіндіру.
3. Алған ұпайлары бойынша бағалау.
4. Үйге тапсырма: «Аттанып едім көп үшін...» тақырыбында шығарма жазу.
Сабақтың тақырабы: Мағжан Жұмабаев «Қысқы жолда»
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік. Ақын өмірінен мәлімет бере отырып, поэзия әлеміндегі лирикалық шығармасымен таныстыру.
2. Танымдық. Оқушылардың шапшаң ойлау қабілетін дамытуға, өлең құрастыруға, өз ойын тұжырымдап жазуға баулу.
3. Тәрбиелік. Табиғатты қорғауға баулып, экологиялық тәрбие негіздерін көрсету. Сабақтың көрнекілігі: М.Жұмабаевтің суреті, плакаттар, қима қағаздар, суреттер, перфокарталар:
1. тест (керуен)
2. Венн диограмма.
3. Ой жинақтау.
Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, ойын, баяндау, көрнекілік.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың барысы. 1. Ұйымдастыру кезеңі.
А) Оқушыларды түгендеу.
ә) Сабаққа назарын аудару.
ІІ Үй тапсырмасын сұрау.
1. «Шілде» өлеңін мәнерлеп оқу.
2. Өлеңде қандай тәсіл кездеседі? Кейіптеу түр түсініктерін сұрау.
3. «Туған жер» тақырыбында шағын мәтін құрау.
ІІІ Білімдерін тексеру. Ойын. «Серуенге шығару». Сурет арқылы оқушыларды серуендетіп, көбелек аулату.
Көбелек сұрақтары:
1. С.Торайғыровтың өмірі туралы не білесің?
2. «Шілде» өлеңі жылдың қай мезгіліне арналған?
3. «Шілде» сөзінің мағынасын аш.
4. Табиғат құбылысына байланысты қандай өлеңдерді білесің?
5. С.Тоайғыров нешінші ғасырда өмір сүрген ақын? (ХХ ғ. бас.)
№1 кесте ХХ ғасыр басындағы әдебиет өкілдері
С.Торайғыров І.Жансүгіров М.Жұмабаев Б.Майлин С.Дөнентаев С.Сейфуллин ІҮ. Сабаққа мақсат қою. ХХ ғасыр басындағы әдебиет өкілдерінің бірі – М.Жұмабаевтың өмірі мен «Қысқы жолда» өлеңін оқып, талдау.
Ү. Жаңа білім беру.
1. Өмірі.
2. Шығармалары. (Тірек сызба арқылы)
3. «Қысқы жолда» өлеңін мәнерлеп оқу.
Ү. Жаңа білім беру.
1. Өмірі.
2. Шығармалары. (Тірек сызба арқылы)
3. «Қысқы жолда» өлеңін мәнерлеп оқу.
ҮІ. Түсінгенін тексеру.
А) Өлеңді мәнерлеп оқытып, талдау.
ә) Ой жинақтау, өздігінен жұмыс. Қыс айына б/ты сурет бойынша төрт жол өлең құрау.
б) Ой жинақтау перфокартасы арқылы өздігінен жұмыс. Қыс және жаз мезгілін салыстырп ортақ белгісін анықтау. (Венн диаграммасының кестесін толтырады.)
в) Ой жинақтау перфокартасы арқылы өздігінен жұмыс. Антоним сөздердің сыңарларын табу. Қыс-жаз. Тұман – ашық Cуық – жылы Түн – күндіз Боран – боран емес.
ҮІІ. Сабақты бекіту.
А) Тест сұрақтарына жауап. Қысқы жолмен келе жатқан керуеннің қоржынындағы заттарды саудалау.
Қоржын сұрақтары: 1. М.Жұмабаев қай жылы, қай жерде дүниеге келген?
А) 1893 жылы Солт. Қазақстан обл. Булаев ауд.
ә) 1983 жылы Торғай обл. Затабол ауданында.
Б) 1890 жылы. Қарағанды обл. Жаңаарқа ауданында.
2. «Қысқы жолда» өлеңі не туралы айтылған
А) Көктемгі қара суық туралы
ә) Аязды, боранды, суық қыс (сурет) мезгілі
б) Туған жер, Отан.
3. Көп нүктенің орнына төмендегі мақалға керекті сөзді қой.
Қыстың қамын ......... ойла.
А) жаз.
Б) ерте
ә) қүз
4. Жұмбақты шеш.
Бар жерді қаптап,
Етеді аппақ.
Жазға қарай су.
Онан әрмен бу болады.
А) Қырау. Б) Қар. ә) Аяз
5. Қыс мезгілін суреттеу.
А) Өлең шумағы
ә) мақал-мәтел
б) жұмбақ.
В) сурет салу.
Тапсырманы қалаулары бойынша орындайды.
ҮІІ. Бағалау.
Үйге тапсырма.
1. «Қысқы жолда» өлеңін жаттау.
2. М.Жұмабаев туралы реферат жазу.
М.Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы. 24.11.2009, 07:42
Сабақтың тақырыбы: М.Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы.
Сабақтың мақсаты:
1. Ақынның өміріне қысқаша шолу, поэмасына талдау жасай отырып, ақын өлеңінің идеясын, мақсатын ұғындыру.
2. Ақиық ақынның жырларымен таныстырып, оқушылардың поэзиясынан ойлау қабілеттерін дамыту.
3. Оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға, адамгершілік пен мейірімділік қасиеттеріне тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ақынның суреті, үлестірмелі перфокарталар, ақынның өлеңдер жинағы, үнтаспа.
Сабақтың түрі: қайталау.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, салыстыру, ой жинақтау, пікір талас.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
А) Оқушылармен амандасып, жоқ баланы белгілеу, сабаққа дайындықтарын шолып шығу.
В) Оқушыларды үш топқа бөлу, атын тағайындау.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1. Ақиық ақынның өмірі мен шығармашылығы
2. Қосымша оқулықтан тыс мәлімет. (Шығармашылықпен айналысатын оқушылар). Проблемаға шығу. - Ақынның поэмасына арқау болған тақырып?
Тақырып: Сұлулық , Махаббат, Зұлымдық.
Тақырыпты ашу мақсатында зерттеу жұмысын жүргізейік.
«Аққу» тобына
1. Аққудың рең әсемділігін білдіретін сөз.
2. Поэмадан аққудың жарасымды әрекетін табыңдар. 3. Оқ тиген аққудың мүшкіл халін өрнектеген детальды табыңдар.
«Табиғат» тобына
1. Поэмада Жетікөл сұлулығы қалай суреттеледі?
2. Су тазалығын ашатын деталь көріністі тап.
3. Табиғаттағы тыныштық салтанатын тағы қай көріністен байқаймыз?
«Ана» тобына
1. Ана аққуды неге атпақ болды?
2. Аққуды ату кезіндегі ана әрекетіне баға беріңдер.
3. Құсты құлатқаннан кейінгі ана өкініші.
4. Бала өлімін көрген ана қасіреті қалай көрсетілген?
Тест сұрақтарына жауап алу.
Пікірталас – дебат
- аққуды атуға болмайды.
- Ана махаббаты құдіретті. (Табиғат тобы екі топқа баға береді)
Мәнерлеп оқу.
Поэмадан оқушылар үзінді оқиды. (Жай дауыспен күй ойналады.)
Сатылай талдау. Оқиға, байланыс, оқиғаның дамуы, шарықтау шегі, шешімі (1 мин)
Сурет сөз.
І топ: «Аққу қандай құс?»
ІІ топ: киелі тағы қандай құстарды білесің?
ІІІ топ: М.Мақатаев қандай ақын?
Шығармашылық тапсырма.
Үйге тапсырма: «Аққу және ақын» еркін шығарма ж
Сабақтың тақырыбы: «Арифметикалық және геометриялық прогрессияның n мүшесінің қосындысы» тақырыбына есептер шығару.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға «Арифметикалық және геометриялық прогрессияның n мүшесінің қосындысы» тақырыбында алған теориялық білімдерін практикада қолдануға үйрету, есептер шығарып жаттықтыру.
Дамытушылық: Оқушылардың есепті өздері шешуіне, формулаларды тиімді пайдалана білуге, өз ойларын ашық айтуға, білімдерін жан-жақты дамыта отыруға дағдыландыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды еңбекке, адамгершілікке, өз достарына көмектесуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Бекіту сабағы
Сабақтың түрі: Ойын сабағы
Сабақтың көрнекілігі:
Бағыттаушы парақтар
Қатысушылардың нөмері жазылған жетондар
Үстелдерді белгілеуге арналған сілтемелер
жалпы бағалау парағы
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Сабақтың мақсатын қою.
ІІІ. «Қарлы кесек» оқыта үйрену ойыны
Ойынның барысы:
Сынып үш топқа бөлінеді. Әр топ өзінің тапсырмаларын алады.
І үстел. І тапсырма
1. а) Қандай сан тізбегін арифметикалық прогрессия деп атайды?
Б) Арифметикалық прогрессияның айырмасы деп қандай санды айтады?
В) Арифметикалық прогрессияның n мүшесінің формуласын жаз.
2. (an) арифметикалық прогрессия және a1=3, d=2. S9- неге тең?
3. Геометриялық прогрессияның q=3 және S4 =80 болса, S3-неге тең?
2 үстел. ІІ тапсырма
1. а) Қандай сан тізбегін геометриялық прогрессия деп атайды?
Б) Геометриялық прогрессияның еселігі деген не?
В) Геометриялық прогрессияның n мүшесінің формуласын жаз.
2. 1, 4, 7........ арифметикалық прогрессия. Алғашқы 20 мүшесінің қосындысын табыңдар.
3. Геометриялық прогрессияда b4=-54 және b5=162 болса, онда S5-неге тең?
3 үстел ІІІ тапсырма.
1. а) Арифметикалық және геометриялық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындысының формуласын жаз.
Б) Мына прогрессиялардың қайсысы арифметикалық, қайсысы геметриялық прогрессия болады: 1, 5, 9, 13........., 1, 2¹, 2², 2³..........
2. Арифметикалық прогрессияның алғашқы 10 мүшесінің қосындысын табыңдар, Мұндағы : a2=7, a4=11
3. Егер q=2 және S7=635 болса, геометриялық прогрессияда b7-неге тең?
Әр топ оқулықтың және дәптерлеріндегі шығарылған есептердің көмегімен 10-15 минут дайындалады. Дайындыққа берілген уақыт аяқталған соң, І тур жарияланады.
І тур (10 минут)
Оқушылар орындарынан тұрып, әрқайсысы өзінің бағалау парағы бойынша жаңа орынға отырады. Үстелдің сілтеуішін өзгертеміз: яғни А әрпінің орнын №1 деп өзгертеміз. Алдымен жетонында «А» әрпі бар ойыншы, содан кейін кезегімен «Ә», «Б» әрпі бар оқушылар сөйлейді. Жаңа топ өздеріне берілген тапсырмаларды 3 минут айтады. Осы уақытта тақтада №2 үстелдің оқушылары өздерінің тапсырмаларын орындайды. Оқушылардың жауаптары бағалау парағына қойылып отырады.
ІІ тур (10 минут)
Оқушылар өздерінің алғашқы орындарына қайта отырады. Ал тақтадағы оқушылар өздерінің шығарған есептерін түсіндіреді. Қандай формуланың көмегімен шығарылғанын айтып түсіндіреді. Қалған оқушылар тыңдайды және дұрыс айтылуын бақылап отырады.
ІІІ тур. Қорытындылау. Балдарды қою. Бағалау парағындағы балдарды есептеу.
4. Үйге тапсырма беру.
С. Торайғыров.
Сабақтың мақсаты:
1. Мәтін мазмұнымен таныстыру,
Абайдың балалық шағынан мағлұмат беру.
Жүйелі сөйлеуге өз ойларына қорытынды жасай білуге дағдыландыру.
2. Дамыта оқыту арқылы оқушылардың логикалық ойлау дағдысын, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
3. Оқушыларға Абай ата өмірін үлгі ету, ұлы ақынға деген құрмет сезімдерін тәрбиелеу.
Сабақ түрі: Аралас сабақ.
Көрнекілік: А. Құнанбайев, М. Әуезов портреті, сөзжұмбақ сызбалар.
Сабақтың барысы:
I Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, олардың назарын сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру:
1. Ғафу Қайырбековтың «Алғашқы қоңырау» өлеңін сұрау.
2. Үй тапсырмасын пысықтауға арналған сұрақтар.
А) Алғаш қоңырау соққан, мектеп ашқан кім?
Ә) «Қазақтың даласына білім келді» дегенді қалай түсінесің?
Б) Ы. Алтынсариннің қандай әңгіме, өлең білесің?
III. Оқушы білімін тексеру.
Тест 1. Абылайдың шын аты.
А) Сабалақ
В) Әбілмансұр +
С) Бөгенбай.
3. Батырлар туралы өлең жазған жырау.
А) Бұқар +
В) Ақтанберді
4. «Көксерек әңгімесінің авторы.
А) М.Әуезов
В) М.Дулатов
С) Ж.Жабаев
5. Қазақ ханы.
А) Қабанбай
В) Бөгенбай
С) Абылай +
IV. Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.
2 топқа бөліну. Сөзжұмбақ шешу.
1. Дөңгеленіп өседі желмен бірге өседі (Қаңбақ)
2. Аяғы жоқ алыстан келеді, Өзіңе сәлем береді. (Хат)
3. Бұлаңдаған құйрығы Бір айлалаы қылығы (түлкі)
4. Қыста ғана болады, Ұстасаң қолың тонады. (қар)
5. Шымшып алады қолсыз Сырғанақ жоқ онсыз (аяз)
6. Сырты қатты, Іші тәтті (қарбыз)
7. Қарап тұрсаң өзіңе,
Сурет түсер өзіңе,
Сол сурет ұқсайды,
Дәл қазіргі өзіңе. (айна)
8. Орақ болып тұрады,
Табақ болып тұрады
Көк аспан оның тұрағы (ай)
V. Жаңа сабақ:
1. М.Әуезов жайлы мағлұмат алу «Ой қозғау» стратегиясы.
Мұхтар: жазушы, семей өңірі, туған жылы, көксерек, атасы Әуез, жазушы.
2. Кіріспе әңгіме.
М. Әуезов қазақтың ұлы жазушысы. Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Семей өңіріндегі Абай ауылында туған. Жас кезінде ұлы Абады көріп, бата алған. Атасы Әуез бен әжесі Дінәсілдің тәрбиесінде болады. Алдымен молдадан хат танып, кейін Семей, Ташкент, Санкт-Петербург қалаларында оқиды. Ол балаларға арнап көптеген әңгімелері мен осы бастауыш мектепте таныстыңдар.
3. Мазмұнымен таныстыру.
4. Мәтінді кезекпен жалғастыра оқу.
5. Мәтінді үш бөлікке бөліп, әр бөлікке ат қою.
6. Сөздік жұмыс жүргізу «елтіп тыңдады» тіркесінің мағынасын түсіндіру.
VІ . Жаңа сабақты түсінгенін тексеру.
1. Абай неге үйден көп шықпайтын болды?
2. Абайға кімдер әңгіме айтатын?
3. Абайдың үйіне кімдер келді?
4. Барлас ақын Абайға неліктен ұнады?
5. Қонақтарды Абай неліктен жібергісі келмеді?
6. Барлас ақын Абайдың зеректігін қалай бағалады?
VІІ. Жаңа сабақты қорытындылау.
1. Сонымен, балалар, бүгін кім жайлы оқып білдік?
2. Бұл әңгімені жазған кім?
3.Қ.Р.Президенті Н.Ә. Назарбаев «Абайды тану арқылы Біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз. Абай әрқашан біздің ұлттық ұрнымыз болуы тиіс» деген екен.
4. Бала Абайға мінездеме берейік.
Бала Абай- жасы 13-те, денесі бір аралық кейіпте, зерек, атқа мінуге, әңгімешіл, ойлы, бойы өскен, ұғымтал, қол-аяғы ұзарған.
VІІІ. Үйге тапсырма: М. Әуезовтың «Бала Абай» әңгімесін оқу. Мазмұнын айтуға дайындалып келу.
/17.ppt\
М.Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы. 24.11.2009, 07:42
Сабақтың тақырыбы: М.Мақатаев: «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы.
Сабақтың мақсаты:
1. Ақынның өміріне қысқаша шолу, поэмасына талдау жасай отырып, ақын өлеңінің идеясын, мақсатын ұғындыру.
2. Ақиық ақынның жырларымен таныстырып, оқушылардың поэзиясынан ойлау қабілеттерін дамыту.
3. Оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға, адамгершілік пен мейірімділік қасиеттеріне тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: оқулық, ақынның суреті, үлестірмелі перфокарталар, ақынның өлеңдер жинағы, үнтаспа.
Сабақтың түрі: қайталау.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, салыстыру, ой жинақтау, пікір талас.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
А) Оқушылармен амандасып, жоқ баланы белгілеу, сабаққа дайындықтарын шолып шығу.
В) Оқушыларды үш топқа бөлу, атын тағайындау.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
1. Ақиық ақынның өмірі мен шығармашылығы
2. Қосымша оқулықтан тыс мәлімет. (Шығармашылықпен айналысатын оқушылар). Проблемаға шығу. - Ақынның поэмасына арқау болған тақырып?
Тақырып: Сұлулық , Махаббат, Зұлымдық.
Тақырыпты ашу мақсатында зерттеу жұмысын жүргізейік.
«Аққу» тобына
1. Аққудың рең әсемділігін білдіретін сөз.
2. Поэмадан аққудың жарасымды әрекетін табыңдар. 3. Оқ тиген аққудың мүшкіл халін өрнектеген детальды табыңдар.
«Табиғат» тобына
1. Поэмада Жетікөл сұлулығы қалай суреттеледі?
2. Су тазалығын ашатын деталь көріністі тап.
3. Табиғаттағы тыныштық салтанатын тағы қай көріністен байқаймыз?
«Ана» тобына
1. Ана аққуды неге атпақ болды?
2. Аққуды ату кезіндегі ана әрекетіне баға беріңдер.
3. Құсты құлатқаннан кейінгі ана өкініші.
4. Бала өлімін көрген ана қасіреті қалай көрсетілген?
Тест сұрақтарына жауап алу.
Пікірталас – дебат
- аққуды атуға болмайды.
- Ана махаббаты құдіретті. (Табиғат тобы екі топқа баға береді)
Мәнерлеп оқу.
Поэмадан оқушылар үзінді оқиды. (Жай дауыспен күй ойналады.)
Сатылай талдау. Оқиға, байланыс, оқиғаның дамуы, шарықтау шегі, шешімі (1 мин)
Сурет сөз.
І топ: «Аққу қандай құс?»
ІІ топ: киелі тағы қандай құстарды білесің?
ІІІ топ: М.Мақатаев қандай ақын?
Шығармашылық тапсырма.
515
97 228 
