Урок родного языка "предложенин коьрта меженаш"

Нохчийн мотт

Тема : « Предложенин коьрта меженаш»

1алашо: предложенин коьрта меженаш йовзийтар. Коьрта меженийн маь1на , хаттарш довзийтар.

Билгалбаьхна кхиамаш :берашна евзар ю предложенин коьрта меженаш йовзийтар, 1емар ду уьш предложенахь йовза , царна хаттарш дала, билгалъяха. Берашна 1емар ду учебникаца болх бан , оьшу материал лаха цунах пайдаэца.

Урок д1аяхьар.

1. Ц1ера болх таллар.

Шардар № 115, аг1о 59.

-Д1аеша предложенеш. Муьлха предложенеш ю аша язйинарш?

Ч1ЕГ1АРДИГАШ дош муьлхачу бакъонна т1едоьг1на яздина? (Доца шеконан мукъа аьзнаш И,А,У хезаш хилча Г-ний, К-ний хьалха элп И яздо)

ОЛХАЗАРШНА дош муьлхачу бакъонна т1едоьг1на яздина? (Доца шеконан мукъа аьзнаш И,А,У хезаш хилча хьалха элп а яздо)

ТАЙНИГ дош муьлхачу бакъонна т1едоьг1на яздина? (АЗ И деха хезаш хилча , цунна т1ехьа элп Й яздо)

1. 1алашо йовзийтар. Дешаре шовкъ кхоллар.

Уьн т1е д1аяздо.

-Предложенина т1етоха оьшу дош дар билгалдеш долу.

Хьехархочо (Х1ун до? ) ….. дешархошна.

Яздархочо книгаш (Х1ун до? )….

-Стенах лаьцна дуь1цур дув ай тахана? Д1аеша урокан ц1е.

-Вайна евзвр ю предложенин коьрта меженаш, 1емар ду царна хаттарш дала , предложенехь уьш йовза билгалъяха.

3. Керла тема хьехар.

Суьртех лаьцна предложенеш х1иттош коьрта меженийн тидам бар.

-Х1ара мила ю ? (Аминат)

-Х1ун до Амината? (Аминат книга йоьшу)

-Х1ара х1ун ю ? (Борз)

-Барзо х1ун до? (Борз ч1ога уг1у)

-Д1аязъе предложенеш.

-Хьанах лаьцна дуьйцу хьалхарчу предложенехь? (Аминатах)

-Хаттар ло цунна? (Йоьшу хьан? Амината)

-Муьлхачу хаттарна жоп ло АМИНАТА дашо? (Хьан?)

-Иза предложенин коьрта меже ю . Цунах подлежащи олу.

-Амината деш дерг муьлхачу дашо билгалдо? (Йоьшу)

-Цо муьлхачу хаттарна жоп ло? (Амината х1ун до? йоьшу)

-Иза коьрта меже ю. Цунах сказуеми олу.

-Д1аеша шолг1а предложении. Кара е коьрта меженаш. сиз хьакха, сказуемина буха ши сиз хьакха.

-Билгалъяха коьрта меженаш. Подлежащина буха цхьа

аь) Бакъо таллар.

-Д1аеша бакъо.

-Муьлханаш ю предложенин коьрта меженаш?

-Х1ун гойту подлежащино? Цо муьлхачу хаттаршна жоьпаш ло?

-Х1ун гойту сказуемино? Цо муьлхачу хаттаршна жоьпаш ло?

б) Предложенин коьртачу меженин тидам бар.

Шардар № 118, аг1о 59.

-Д1аеша хьалхара предложении. Хьанах лаьцна дуьйцу цу т1ехь? (Берах)

-Хаттар ло цунна? (Муьлш? )

-И муьлха меже ю ? (Подлежащи)

-Цунна буха муьлха сиз хьокху вай?

-Бераша деш дерг муьлхачу дашо гойту? (Ловзу)

-Хаттар ло цу дашана? (Х1ун до?)

-И муьлха меже ю? (Сказуеми)

-Цунна буха муьлха сиз хьокху вай?

(Иштта толу важа предложенаш)

б) Берашка шайга болх байтар.

Шардар № 119 , аг1о 60.

4.Сада1аран миноташ.

Дог1а

Мохо мархаш лоьхку, лоьхку,

Мархаш йоьлху, йоьлху.

Надамаш лаьтта 1ена, 1ена, -

Мала хи, к1а, мала.

К1ено охьатаь1ий:

Молу, молу, молу.

Мела дог1а, ца соцуш,

Дог1у дог1у, дог1у.

(Бераша куьйгаш хьалха охьа а дохуьйтий, байтан хьалхара

мог1а бешча, парг1ат лестош, куьйгаш дегадо. Цул т1аьхьа,

куьйгаш лесточуьра саца а деш, цкъа хьалха керан юкъ хьа-

лаерзайо, т1аккха охьаерзайо)

5. Керла тема кхин д1а а хьехар.

а) Суьртех лаьцна предложенеш х1иттор , уьш таллар.

Шардар № 122, аг1о 61.

-Х1ун хийцамаш хуьлу 1ай пхьагалан? (Пхьагало 1ай бос хуьйцу)

-Стенах лаьцна ю предложении? (Пхьагалах)

-Хаттар ло цунна? (Хуьйцу СТЕН? пхьагало)

-Иза муьлха меже ю? (Подлежащи)

-Х1ун гойту подлежащино? (Предложенехь хьанах , я стенах лаьцна дуьйцу гойтучух подлежащи олу)

-Пхьагало деш дерг муьлхачу дашо гойту? (Хуьйцу)

-Цо муьлхачу хаттарна жоп ло? (Х1ун до? хуьйцу)

-Иза муьлха меже ю? (Сказуеми)

-Цо х1ун гойту? (Подлежащинах лаьцна х1ун олу гойту сказуемино)

(Иштта толу важа предложенеш)

6. Рефлекси.

-Х1ун кхиамаш бехи аша?

Подлежащих лаьцна дуьйцу

Коьрта меже ма ю со.

Х1ун до ? дина? Я дийр ду?

Хаттаршна ас жоьпаш ло…СКАЗУЕМИ

Сказуемино сайх лаьцна дуьйцу

Мила? х1ун? Я хьанна? Стенна?

Хаттаршна со жоп луш ду.

Хьан? Я стен? Я хьаьнга? Стенга?

Боху хаттарш а диц ца ло…ПОДЛЕЖАЩИ

-Сказуемин муьлха билгалонаш ялийна стих т1ехь?

Подлежащин муьлха билгалонаш ялийна стих т1ехь?

7. Жам1 дар.

-Предложенин муьлха коьрта меженаш евза шуна?

-Стенах олу подлежащи? Цо муьлхачу хаттаршна жоп ло?

-Стенах олу сказуеми? Цо муьлхачу хаттаршна жоьпаш ло?

8. Ц1ахь бан болх балар.

Шардар № 121 , аг1о 60 . Бакъо.