Билиг бээр талазы
22.03 2017 чыл Среда
Харылзаалыг адыры (чечен-чогаал).
Тема: Мээн авам эртежи.
Сорулгазы: 1.Шулуктун утказын билиндирип ооредир.
2.Шулукту кичээнгейлиг дынаарынга кижизидер.
3.Шулукту доктааттырып ооредир, шын чугаалап билирин сайзырадыр.
Дерилгези : авалар дугайында чуруктар, ТСО.
Словарлыг ажыл: аштырыпкан, аскыыышта, шуглак, шымны бээр.
I.Чорудуу
-Б- Бо чуруктарже корунер,уруглар. Чурукта кымнар бар-дыр? Авалары кижилерни чырык черге чаяап торуп каар шээй,уруглар…(чурук-биле ажылды чорудар). Ам шулук ооренир бис, уруглар. Шулуктун ады: «Мээн авам эртежи». Автору Чооду Кара-Куске.
1.Мээн авам эртежи, 2.Авам эртен тургаш-ла,
Мени черле мурнаптар Ажыл-ишче шымны бээр
Ачам безин авамга Канчангаш-ла коорумге,
Аштырыпкан болгулаар Хамык чуве белен боор:
3.Аъш-чем-даа- столда, 4.Садикке база-ла,
Арыг хеп-даа- аскыышта, Авам мени чедирер
Сагган инээ -ховуда, Чааскаан-на бугу-ле
Чангыс мен-не -шуглакта Ажылынга четтигер.
Физ-ка: Куш ужар,
Балык эштиир,
Койгун шураар,
Кижи кылаштаар.
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Мээн авам ады болгаш ажылы.
III.Шимченгир оюн: Аваларга танцылап берээл.
Быжыглаашкын: Чуу-деп шулук оорендивис,уруглар? Шулукте кымнын дугайында чугаалап турар-дыр? Авалары кандыг болур-дур, уруглар? Авалары чуге силерни садикке эккеп турарыл? Садиктин ажыы чул,уруглар?Аваларынга ыеак болур ужурлуг бис. Аваларынга дузалажыыр, аваларын хундулээр,уруглар. Шулукту эки чугаалаан уругларны адаар,мактаар.
Билиг бээр талазы
23.03 2017 чыл Четверг
Уран-чогаадылга (чурулга).
Тема:Частын демдектери.
Сорулгазы: 1.Частын дужуп келгенин чуруп ооредир.
2.Краска -биле чараштыр чуруп, оннээринге чанчыктырып кижизидер.
3.Частын демдектерин чуруп коргузерин сайзырадыр.
Дерилгези : час дугайында чуруктар, ойнаарактар.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Бо чуруктарже корунер,уруглар. Чурукта кымнар бар-дыр? (чурук-биле ажылды чорудар). Ам мен силерге Час дугайында шулуктерден номчуп берейн, уруглар.
Ак хар эрээн, ак хар эрээн,
Аяс хуннер узай берген,
А, ол дээрге ёзулуг-ла
Аалчы частын келгени ол.
1.Час-даа бисче чанчыл-биле 2. Карандылаан шолде черлер
Ша-ла дурген доо ол кел чор Кайыын тура коступ чыдыр
Хортуктерни базарга-ла, Кандыг кончуг боду чылыг,
Кок суг болуп эрип чыдыр Кайгамчыктыг эки час боор.
Ам бистер частын дужуп келгенинин дугайында чуруктан чуруп корээлинер,уруглар. Ам агаар бойдус чылып эгелээн, хун бисти элээн чылыг кылдыр чылыдып,чырыдып турар апарган, харлар эрип эгелээн, оон куштар ужуп чанын кээп турар апарган.Кымнар билирил, чуу-деп куштар чанып кээрил уруглар…
Физ-ка: Куш ышкаш ужаал,
Балык ышкаш эштиил,
Койгун ышкаш шураал,
Кижилер дег кылаштаал.
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Чанып кээр куштар.
III.Шимченгир оюн:Кушкаштар болгаш дииспеек.
Быжыглаашкын: Чуруктарны самбырага делгеп азар. Чараш чуруктарны демдеглеп сайгарар. Эки ажылдаап, т.е чураан уругларны мактап адаар, чедир чуруваан уруглар-биле башкы тускай ажылды чорудар.
Билиг бээр талазы
31.03 2017 чыл Пятница
Уран-чогаадылга (дурзу-хевир тудары).
Тема:Уругларнын кузели-биле.
Сорулгазы: 1.Уругларнын кузелин тодарадыр, чуну чарашсынып, сонуургап турарын деткип ооредир.
2. Пластилин-биле арыг-силиг кылдыр ажылдап билиринге чанчыктырып кижизидер.
3.Бодунун кузээн чуулун чараштыр кылып, тудуп билирин сайзырадыр.
Дерилгези : чуруктар, ойнаарактар.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Уруглар силер чуну кылырынга ынак силер? Чуну эн-не чарашсынар, силер? Кандыг чуулдерни чарашсынар, силер? Азы чылдын кайы уези силерге эн эки, чаражыл?( уругларны харыыларын дынаар). Ам ындыг болза ол чарашсынган чуулдеринерни пластилин-биле чараштыр кылып алынар, уруглар.
Дурзу-хевир тудары (уругларнын кузели-биле).
Физ-ка: Куш ышкаш ужаал,
Балык ышкаш эштиил,
Койгун ышкаш шураал,
Кижилер дег кылаштаал.
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Чуну кылдын? Чуге?
III.Шимченгир оюн: Карусель.
Быжыглаашкын: Кылган чуулдерин делгеп салыр. Уруг бурузунун ажылын сайгарар. Эки ажылдаан, т.е эки кылган уругларны мактап адаар, чедир кылбаан уруглар-биле башкы тускай ажылды чорудар.
Билиг бээр талазы
06.04. 2017 чыл Четверг
Уран-чогаадылга (чурулга).
Тема:Час (коллективтиг ажыл).
Сорулгазы: 1.Час дугайында чуруп ооредир.
2.Краска -биле чараштыр чуруп, оннээринге чанчыктырып кижизидер.
3.Частын демдектерин чуруп коргузерин сайзырадыр.
Дерилгези : час дугайында чуруктар, ойнаарактар.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Частын бо каш дугаар айыл? Частын бо айынын адын чуу дээрил? Адаптаалыныар,че, уруглар (3катап ададыр: апрел). Бо чуруктарже корунер,уруглар. Чурукта кымнар бар-дыр? (чурук-биле ажылды чорудар). Ам мен силерге Час дугайында шулуктерден номчуп берейн, уруглар.
Час Ч.Кара-Куске Час Э.Кечил-оол
Ойу кээрге час-даа дужер Арга-ыяш ногаан хевин
Олугленген бойдус оттуур; Аяннандыр кеттинипкен
Чернин кыры ногаараарып, Донган хемнер чытса-чытса
Чечек чимис сагланнай бээр. Дош шывыын чара тепкен
Хорзун чарган тракторнун
Хоомейи хову сынмас
Чогум ындыг кайы уел?-
Солун чазым ол-дур, иййн
Ам бистер частын дужуп келгенинин дугайында шупту чангыс улуг саазынга чуруктан чуруп корээлинер,уруглар. Ам агаар бойдус чылыг апарган, хун бисти чылыг кылдыр чылыдып,чырыдып турар, харлар эрип калган, оон куштар ужуп чанын келгеннер.Кымнар билирил, чуу-деп куштар чанып кээрил уруглар, кымнар садикче кел чыткаш кушкаштар корду? Инчеш агаарлап тургаш база кушкаштарны хайгаарар бис…(чурулганы чорудар).
Физ-ка: Матпаадыр чаяннаар,
Бажы - Курлуг бажын борбаннадыр,
Ортаа -Мерген олутпай,
Уваа-Шээжек уйгужу,
Бичии-Боовей чиик-чиик шураар.
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Куштарны адаалы.
III.Шимченгир оюн:Кушкаштар болгаш дииспеек.
Быжыглаашкын: Чурукту самбырага азар, чураан чуруктарын демдеглеп сайгарар. Эки ажылдаан, т.е чураан уругларны мактап адаар, чедир чуруваан уруглар-биле башкы тускай ажылды чорудар.
Билиг бээр талазы.
07.04. 2017 чыл Пятница
Уран-чогаадылга (дурзу-хевир тудары).
Тема:Улитка.
Сорулгазы: 1.Уругларга улитканын дурзузун чараштыр кылдырып ооредир.
2. Пластилин-биле арыг-силиг кылдыр ажылдап билиринге чанчыктырып кижизидер.
3.Улитканын даштыкы хевирин чечелеп тудуп билирин сайзырадыр.
Дерилгези : чуруктар, ойнаарактар.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Уруглар чазын ам курт-кымыскаяктар аймаа база оттуп, коступ эгелээн,эле, уруглар. Курт-кымыскаяктар аймаан адап корунерем ( уругларны харыыларын дынаар). Ам курт-кымыскаяктар аймаанга хамааржыр улитканы кылыр бис, уруглар.Чурукта улитканы коруп алгаш кылынар,че,уруглар.
Дурзу-хевир тудары.
Физ-ка: Куш ышкаш ужаал,
Балык ышкаш эштиил,
Пага ышкаш шураал,
Улитка ышкаш соястаал.
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Адын ада.
III.Шимченгир оюн:Малекулалар.
Быжыглаашкын: Чуну кылдывыс, уруглар?Улитканын чулери-дир бо?(даштыкы хевирин ададыр).Курт-кымыскаяктарга чулер хамааржыырыл?..Уруг бурузунун кылган чуулун анализтеп коор.
Билиг бээр талазы.
11.04. 2017 чыл Вторник
Билип алыры (математиктиг бодуун билигни сайзырадыры).
Тема:Янзы-буру чуулдернин калбаан деннээри.
Сорулгазы: 1.Уругларга калбак-чинге деп чуулдерни ылгап ооредир.
2. Кичээлге сонуургалдыг болурунга чанчыктырып кижизидер.
3.Янзы-буру чуулдернин калбаан-чингезин ылгап чугаалап билирин сайзырадып ооредир.
Дерилгези : чуруктар, ойнаарактар,ленталар, карточкалар.
I.Чорудуу
-Б- Богун даштын агаар кандыг-дыр,уруглар?Бо частын каш дугаар айыл?Неделянын богун каш дугаар хунул?Чуге час деп билип алдывыс?(уругларнын харыылары). Ам бистер оюн ойнаар бис,уруглар. Шупту ийи уступ алыр бис. Чамдык уруглар машинага олуруп алгаш чоруур бис. А чамдык уруглар чадаг кылаштаар. Машинанын оруу бо(чугай-биле шыйып каан боор). А чадаг улустун оруу бо(база чугай-биле шыйып коргускен боор). Чадаг улустун оруу кандыг-дыр, калбак бе азы чинге бе? Чуге чинге дир? А машиналар халыыр орук калбак чуге уруглар?( уругларнын харыылары).Оюнну 2-3 катап ойнакчыларын солуп тургаш ойнадыр.
Ам чурук-биле ажылдаар бис ( картина:мы играем).
II. физ-ка: Билиривис саннар бо;
Бирээ,ийи, уш
Догерезин таныжаал,
Дорт, беш ,алды
Четтинчипкеш санаалы,
Чеди, сес, тос
Он деп сан оларнын эн улуу-дур.
Дидактиктиг оюн: Шын тыпкаш эккел (карточкалар биле ажылдаар калбаан, чингезин, онун ылгаар).
III.Шимченгир оюн:Сугжугаштар (ленталарны ажыр шурап ойнаар).
Быжыглаашкын: Бо кичээлде чуну оорендивис? Бо ленталарны корунер; бо лента кандыг дыр? (калбак), а бо лента кандыг дыр? (чинге). Чуруктан айтырыгларны салып быжыглаашкынны кылыр.
Билиг бээр талазы
12.04. 2017 чыл Среда
Харылзаалыг адыры(чечен-чолгаал)
Тема:Час (чурук-биле ажыл).
Сорулгазы: 1.Час дугайында чуруктары чарашсынып коорунге ооредир.
2.Чуруктарны кичээнгейлиг коорунге чанчыктырып кижизидер.
3.Частын чаражын эскерип билиринге ооредир, чылдын уелерин чуруктан тып адаарын сайзырадыр.
Дерилгези : час дугайында чуруктар, ойнаарактар.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Частын бо каш дугаар айыл? Частын бо айынын адын чуу дээрил? Адаптаалыныар,че, уруглар (3катап ададыр: апрел). Бо чуруктарже корунер,уруглар. Чурукта бо чылдын кайы уези-дир? Чурукта кымнар бар-дыр? (чурук-биле ажылды чорудар). Ам бистер чылдын уелеринин дугайында шулуктерден чугаалап катаптаалынар, уруглар.
Час Ч.Кара-Куске Час Э.Кечил-оол
Ойу кээрге час-даа дужер Арга-ыяш ногаан хевин
Олугленген бойдус оттуур; Аяннандыр кеттинипкен
Чернин кыры ногаараарып, Донган хемнер чытса-чытса
Чечек чимис сагланнай бээр. Дош шывыын чара тепкен
Хорзун чарган тракторнун
Хоомейи хову сынмас
Чогум ындыг кайы уел?-
Солун чазым ол-дур, иййн
Ч.Кара-Куске Кыш
Кылын харлыг «Шо-шо! Шо-шо,
Кыш-даа дужер- Соогун дижип,
Хар-даа,соок-даа Бажындыва
Хаарып келир. Базыптар бис.
Ч.Кара-Куске Чай Ч.Кара-Куске Кус
Чайнын изии чалынныг-ла: Сап-ла сарыг, кып-ла кызыл-
Чаглак чокта, чалар от-ла! Сара-ла он кусту нону.
Эштер херек- этиир херек. Ыяштарнын бурулери
Каан болза, каттаар херек. Ындыг чараш, корунер да
Физ-ка: Матпаадыр чаяннаар,
Бажы - Курлуг бажын борбаннадыр,
Ортаа -Мерген олутпай,
Уваа-Шээжек уйгужу,
Бичии-Боовей чиик-чиик шураар.
II. Дидактиктиг оюн: Чылдын кайы уезил? (пазлдар-биле ойнаар).
III.Шимченгир оюн:Чылдын уелери(чай дээрге халчып ойнаар, кыш дээрге туруптар, кус дээрге долганып ойнаар, час дээрге олуруптар).
Быжыглаашкын: Чылдын кайы уезин оорендивис? Чылдын кайы уези эн соогул? А кайы уе эн чылыгыл? Кым кайы уеге ынагыл? Чылдын уелеринге домактан чогаадып чугаалап корээлинерем…
Билиг бээр талазы.
13.04. 2017 чыл Четверг
Уран-чогаадылга (чурулга).
Тема:Ховаган.
Сорулгазы: 1.Уругларга ховаганнын дурзузун чараштыр чуруп ооредир.
2. Краска-биле арыг-силиг кылдыр ажылдап билиринге чанчыктырып уламчылаар.
3.Ховаганнын даштыкы хевирин чечелеп чуруп билирин сайзырадыр.
Дерилгези :ховаганнар чуруу.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Уруглар чазын ам курт-кымыскаяктар аймаа база оттуп, коступ эгелээн,эле, уруглар. Курт-кымыскаяктар аймаан адап корунерем ( уругларнын харыылары).Ам бо чурукче коруп корунерем чулер бар дыр? (чурук-биле ажылдаар). Чурукта чараш ховаганнарны чуруур бис.
Физ-ка: Хооп-хооп, хооп-хооп,
Ховаганнар хонар (олурар),
Хооп-хооп, хооп-хооп,
Ховаганнар ужар (холдарын чайы кылаштаар).
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Адын ада (курт-кымыскаяктарны шын ададыр).
III.Шимченгир оюн:Ховаганнар.
Быжыглаашкын: Чуну чурудувус уруглар?Ховаганнын чулери-дир бо?(даштыкы хевирин ададыр).Курт-кымыскаяктарга чулер хамааржыырыл?..Уруг бурузунун чураан чуруун самбырага азар анализтеп коор.
Билиг бээр талазы.
14.04. 2017 чыл Пятница
Уран-чогаадылга (чыпшырып кылыры).
Тема:Ховаган.
Сорулгазы: 1.Уругларга ховаганнын дурзузун чараштыр кылдырып ооредир.
2. Краска-биле арыг-силиг кылдыр ажылдап билиринге чанчыктырып уламчылаар.
3.Ховаганнын даштыкы хевирин чечелеп чыпшырып кылып билирин сайзырадыр.
Дерилгези :ховаганнар чуруу.
I.Чорудуу
-Б- Даштын чылдын кайы уезил? Час душкенин канчап билип алыр бис? Чуге час дужуп келген деп бодап тур, силер, уруглар? Уруглар чазын ам курт-кымыскаяктар аймаа база оттуп, коступ эгелээн,эле, уруглар. Курт-кымыскаяктар аймаан адап корунерем ( уругларнын харыылары).Ам бо чурукче коруп корунерем чулер бар дыр? (чурук-биле ажылдаар). Чурукта чараш ховаганнарны чараш кылдыр чечелеп кылыр бис.Ховаганнын чалгынын чыпшырып кылбас болзувусса ховаган ужуп шыдаар бе уруглар.
Физ-ка: Хооп-хооп, хооп-хооп,
Ховаганнар хонар (олурар),
Хооп-хооп, хооп-хооп,
Ховаганнар ужар (холдарын чайып кылаштаар).
II. Чугаа сайзырадыр оюн: Адын ада (курт-кымыскаяктарны шын ададыр).
III.Шимченгир оюн:Ховаганнар.
Быжыглаашкын: Чуну кылдывыс уруглар?Ховаганнын чулери-дир бо?(даштыкы хевирин ададыр).Курт-кымыскаяктарга чулер хамааржыырыл?..Уруг бурузунун кылган ховаганнарын самбырага азар анализтеп коор.
3 000
20 439 
