Внеклассное мероприятие на родном (даргинском)языке "Х1ед-даршудеш ва гьалмагъдеш, Дагъистан"

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ ДАГЕСТАН

МУНИЦИПАЛЬНОЕ КАЗЕННОЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

«ДРУЖБИНСКАЯ СРЕДНЯЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА»

Внеклассное мероприятие

на родном (даргинском)языке

Подготовила: учитель родного языка

и литературы Бахмудова Патимат М.

Х1ед- даршудеш ва гьалмагъдеш, Дагъистан.

1 ведущий: Гьарил адамла, дубурла, х1ерк1ла, урхьула шила ва пачалихъла у бирар. Нушала улкала у пергерси ва хамси саби- Дагъистан! Илала мяг1на «дубуртар улка» ибси саби. Ил нушала узити халкьана тухумти мезаназиб дебали жагали ва уктемли зайбик1ар.

2 ведущий: Нушачиб ца айту лебси саби. Лех1дизирая, бурисну. Гьачам аркьули уили сай лебил дунъяла халкьанас мезани дурт1уси урчила мурда. Ил ваили сай нушала мер-мусаличи. Дубуртала кьакьати дукьбачиб бамсурси ва къардбик1уси урчиличибси мезана биц1ибси гавлаг къаркъала музурбачи суркбик1ули буили, илизи т1ярхъи бухъи саби, ва лерил мезани катх1ел х1ускадухъи т1инт1кадиубли сари.

1 ведущий: Илкьяйдали Дагъиста гьар шилисра-сера саби бег1ти мезани дикибти сари, бик1ар. Ил дахъал миллатунар улка саби. Г1ялимтани бурни х1ясибли, дагъиста уржибси хъалибарглизир 33 миллат лер, чузибра 2 миллион дарш азирцад адам х1ербирути. Лерил миллатуни ишар уржили х1ердиуб ва х1ердирули сари.

Ученик: Дубурла халкьани- узби ца нешла,

Дагъиста асилдеш черях1дирути,

Цадешлизиб саби талих1 узбала,

Цабалгундешлизиб-шалал челябкьла

Ученик: Дагъиста гьар миллат- чебях1си миллат,

Араг1еб Дагъистан жагабируси,

Цадешличил ц1акьси Дагъиста гьунар

Гьат1ира ахъбиру гьарил миллатли.

2 ведущий: Жяв замунтачибад Дагъистай сунечи урх1ла пикри бит1ик1усири. Гьачамцун ах1енри Тамерлан ва Надир-шагьгъунти дурала улкала гъармукабани ил чус мут1иг1барес, гъарали белт1ес кьасбарибсира. Амма дагъистанлантани илдас ч1умати къаршидеш дирутири. Илдала уржибдеш ва гьалмагъдеш луг1илашал бахъал Дагъиста душмантачилси дявилизир дебшладиубти сари.

Ученик: Бахъалри шагьанира

Шагьни дуцес гьалакти,

Дубуртазиб чус лугъри

Х1ебургни х1ебалути.

Ширван-шагь ва шагь-Г1яббас,

Надир- шагь ва Тамирлан…

Илди чумлис буцирив

Х1уни гьуни, дубурлан!

(«Хьаникъада» М Х1ямидов)

Ученик: «Нярт Муртазаг1яли»

Дубурла бек1личив Надир хамли сай.

Дурлама касили х1ерик1ули сай:

«Дагъистан ч1умаси хунк1лизи бурцис,

Дигалли ил исис, дигалли бирцис!»

Сугърат1лила къярдкад г1ях1гъубзни бак1иб,

К1аракъанти бак1иб, дарганти бак1иб

Кумекбарес чула булеги узбас

Табасарант бак1иб, лезгиби бак1иб

Ученик: Агь, х1у г1ямрули велкъ, Муртазг1яли,

Бак1иб чумра гъабза х1ела гъай аргъес:

«Дагъистан ца саби, нуша дахъалра

Цаладиках1елли-вирх1ейрар дяч1ес

Нушала хъали-ц1а ц1али дигубти

Саби ц1али бигес дурадулхъех1е,

Гьу, гьаладях1, узби! Яра улхех1е,

Яра дявлизир чедидиркех1е»

1 ведущий: Гьарил инсай сунела г1ямру царх1илтала ургар дурк1у, адам адамтала ургав х1ериэс ак1убси сай. Дарган мезлизиб адамдеш ибси дев адам ибсилизибад бетаурси саби. Адамдеш агарси адамлис адам сай вик1ес къиянни бирар. Дубурлантани адамлизир ахъли кьиматладиру г1ях1ялдешдирни, ламус, абад, сабур, инсапх1яя, сахаватдеш, барсур кумекбирни, бархьдеш ва царх1илти адамдешла къиликъуни.

Ученик: «Даширая нушачи» Г1 Г1ямаров

Иш нушала Дагъиста Дубурлантала даим

Дазу дагьес дигадли, Дях1-някъ шалати дирар,

Даширая нушачи, Шимазибти жагьтира

Дурашанти, г1ях1ладли Жан гес х1ядурти бирар

Дубурлантала даим Дубуртала даим

Унзурби гьаргли дирар, Шангра г1яваси бирар,

Гьарил шанна анкъилаб Шанг г1яваси мерличир

Ц1ара х1ебиши бирар Делхъ- далай камх1едирар

2 ведущий: Дагъистан бузери дигути г1ях1гъабза адамтала ват1ан саби. Нушани балутира, Дагъистан устнала улка биънира. Чили буру, Дагъистайзир халкьла сегъунти устадеш имц1али гьаладях1 ардякьунтил? Г1е, бархьси саби. Чили х1ебала Г1ярбук1ла мургьила устначила, Хъярбукла мегьла устначила, Унцукульла урцуйчи някьишдирантала пагьмуличила, табасарантала кьалтинти душантачила, булхъурла т1алх1яна дирантачила ва царх1илти халкьла пагьмуртачила?

Ученик: «Жагьти устнала далай» Мунги Г1ях1мад

Лебну кьасра, гъирара, Дарх касес хъуммартида

Устадешла пагьмура, Устала далга-ярагъ,

Дагъистайчила хабар Кадихьая хунжази

Т1инт1биаб дунъяличи Дарили лерти ваях1

Чедидирхъех1е улкни, Истамбуллис-кулухми,

Чебиэх1е устнира, Исфаганнис- т1улукми,

Чебиахъех1е халкьлис Парижлантас биалли-

Нушазибси пагьмура Мургьила гьалайхъанти

Ученик: «Г1яммузгала устни» Мунги Г1ях1мад

Г1ях1ладли гьаввак1ира Гьарахълибад бикьулри

Гьачам унра шантачи, Кьякьла т1ама зугьаси,

Шандан дебшлабирути Г1евдухьла чедиб гаври

Г1яммузгала устначи Лагьарангси, бемхурси

Мегьла устни бузулри,

Ахъили ханжултази,

Манзил саби, бик1улри,

Дураэс дергъла тази

«Далай: «Дагъистан» Р. Адамадзиев

Каспила дубличибад Ванза хала бег1тала,

Х1урхъла хъари бикайчи Ванза даим жагьтала,

К1ант1ити хъумала бег1 Шарабла г1инзурбала,

Ч1умати шурмала бег1 Сахаватти унхърала

Ламуслис асил Ват1ан, Берх1и ванаси Ват1ан,

Дила дару Дагъистан Дила дару Дагъистан

Хъярхъти делхъанала бег1,

Ахъти далуйтала бег1,

Вец1дех1 мезла халкь-ургар

Цадех1 гьалмагъдешла бег1,

Хьанц1а лагьнала Ват1ан,

Дила дару Дагъистан

Ученик: «Дила Ват1ан Дагъистан» М. Х1ямидов.

Ик1ар х1урхъи рурх1ули Итаб дубура саби

Сари х1яна бургачил, Бук1уй делхъли каили

Ихаб каспи к1айли саб Ишаб дянг авлахъ саби,

Къакъличир гамурбачил Дуб агу, дазу агу

Ил саби дила Ват1ан, Ил саби дила Ват1ан,

Дурхъал дила Дагъистан! Дурхъал дила Дагъистан!

Зайбулхъан узидешлис Дубурла бургачибад

Далай диркьаличибад Ил саб деза Дагъистайс,

Ил ахъбик1ар, г1ебалгьан Нушала г1язиз Ват1айс!

Далай: «Дагъистан» М. Мусаев

Вавни дахъ ахъ дубуртар, Дуклуми шанда арцан,

Шараб шинна г1инзурбар, Кавказла х1унт1ен лачин

Авадай дерхъиб унхърар, Валентин Эмировра

Дила дигул Дагъистан. Х1ела сайри, Дагъистан

Океанти умц1уси, Берхъиб хъучир буг1мицад

Гамурбала капитан Душманти къирбарибси

Мях1яммад Х1яжиевра Ханпаша Нурадилов

Х1ела сайри, Дагъистан Х1ела сайри, Дагъистан

Къапланна ниъ дерхъибти,

Ч1ич1а урк1би деркунти

Арсланти абикьурси,

Дила дигул Дагъистан

1ведущий: Чебях1си Ват1айчи, халаси улкаличи диги дех1дирхьути сари вег1 ак1убси анкъиличи, вег1ла гьалаб-гьалаб ганз кац1ибси мер-мусаличи, вег1 г1ямрулизи дураибси ванзаличи дигиличирад.

Ученик: «Дила Ват1ан» Т. Сяг1идов

«Дила Ват1ан» ибх1ели, Дубурти-Ват1ан сари,

Се саби гьанбиркуси? Чуни х1ура валути,

Нешла сипат-мурталра Хъуми-х1ела дудешли

Урк1илизиб бих1уси. Дуразличил далцути.

Кьяшла дякь-х1ела хъули Вера-бег1тала юртла

Даим верхьли викуси, Кьяп1иларад дашути.

Кьац1ла бут1а-унрачил Бек1ла чедир бац-берх1и-

Кайили барх букуси. Дунъя нушаб бих1ути

Нешла мез- урунж кьяйда Гардла далай- наб нешли

Лих1базир зайдик1ути, Усаахъес буч1уси

Хала бег1тала х1ябри- Ват1ан саби гьарил гьигь

Х1едра чузиб мер лебти Азадли абалтуси!

Ученик: «Сабри берх1и дях1чиси» С. Рабаданов.

Дургъбазир дарх карт1ибти Ил гьунарли гьав гибси,

Х1ила багьа-дурхъаси, Дагъистан, узби-халкьла

Х1иличил барх сархибси Уржибси кьукьялизиб

Гьунар-бебк1аагарси Сабри берх1и дях1чиси

2 ведущий: Мурталра зайдик1аб далуйти Дагъистайзир.

Адамти шадли бираб чула г1ямрулизиб-

Чедиулра делхъаназир ва далуйтазир

Халкьанала адаб-х1яя, инсап, пикруми.