Внеклассное мероприятие "Овеянные славою флаг наш и герб"

Республиканский творческий конкурс

«Овеянные славою флаг наш и герб».

Номинация

«Лучшая разработка внеклассного мероприятия»

Кашиева Жанна Нальбиевна

Учитель адыгейского языка

и литературы

МБОУ СОШ №5 а. Блечепсин

РА, Кошехабльский район

а. Блечепсин, ул. Пушкина 17

тел: 8-918-228-04-22

2012

Темэр: Адыгэ Республикэм икъэралыгъо тамыгъэхэр.

Мурадыр: 1. Адыгэ Республикэм икъэралыгъо тамыгъэхэмк1э ш1эныгъэу к1элэеджак1омэ я1эм хэгъэхъогъэныр;

2. Яхэгъэгу ш1у алъэгъоу егъэсэгъэнхэр, патриотическэ гъэсэгъэныр ахэлъхьагъэныр.

Нэрылъэгъу 1эпы1эгъухэр: Адыгэ Республикэм итамыгъэхэм ясурэт, Урысые Федерацием икъэралыгъохэм ясурэт, презентация «Адыгееу сигупсэу сик1ас», адыгэ орэдхэм ык1и къашъохэм ямэкъамэхэм яаудиозапись, мультимедиапроекторыр.

Пчыхьэзэхахэм ик1уак1:

(Пчыхьэзэхахьэр зыщек1ок1рэ залыр адыгэ хьак1эщым фэдэу гъэк1эрэк1агъ)

Зезыщэрэр: Шъуимафэ ш1ух, тихьак1э лъап1эхэр! Непэ тигуапэу тихьак1эщ шъукъетэгъэблагъэ.

(Орэдэу «Шъукъеблагъ» зыфи1орэр к1элэеджак1омэ къа1о)

Мы друзей в наш «хачещ» позовем,

И сердца для гостей распахнем.

Знают все: в Адыгее моей

Почитают и любят гостей.

Припев: Шъукъеблагъ!

Добро пожаловать!

В наш «хачещ»

Приглашаем друзей.

Вас порадуют песни свободные,

Танцы, игры джигитов задорные -

Все, чем гордится народ

Адыгеи моей.

Если чистое сердце в груди,

Смело в наш ты «хачещ» заходи.

Но мы дедовский помним завет:

Для бесчестных веселья здесь нет.

Зезыщэрэр: Непэрэ типчыхьэзэхахьэ зыфэгъэхьыгъэр ти Родинэ ц1ык1оу — Адыгэ Республикэр, ащ икъэралыгъо тамыгъэхэр арых. Адыгэ Республикэр къэралыгъо ныбжьык1, ау щытми ибыракъи, игерби, игимни, иконституции и1э хъугъэх. Адыгеир бай, к1оч1эшху. Ащ тызэрэщыпсэурэм лъэшэу тырэгушхо.

(Орэдэу «Адыгееу сигупс» зыфи1орэр къео)

(Орэдыр къеофэ Адыгеим иприродэ дахэ зытет слайдхэр къегъэлъагъо)

Щы1эныгъэм итхыд, сидунай иорэд, -

Сыгу къэп1этэу, шъхьафитэу сыбгъас.

Сызып1угъэу сихэку, сянэ лъап1эм уфэд,

Адыгееу сигупсэу сик1ас.

О Россием инурэ тыгъэшхоу пшъхьащыт,

Уш1этэу жъогъо бынмэ уахэс.

Уипсыхъохэм афэдэ дунаим темыт,

Адыгееу сигупсэу сик1ас.

Дышъэ коцыр гъэбэжъоу губгъом щыолэжь, -

Жъогъо плъыжьыр егъаш1эм мык1уас.

Щы1эк1эш1у гъэпсыным и1оф удэлажь,

Адыгееу сигупсэу сик1ас.

Зезыщэрэр: Дунаим къэралыгъоу, республикэ зэфэшъхьафэу тетыр бэ. Зэк1эми ежь хахыгъэу герб, гимн, быракъ я1. Ахэмэ къэралыгъо тамыгъэк1э яджэх. Адыгэ Республикэм и Апшъэрэ Совет 1992-рэ илъэсым гъэтхапэм и 24-м ыштэгъэ тамыгъэхэр ищы1эныгъэ хэхьагъэх. Ахэр мамырым, 1офш1эным, лъэпкъ зэзэгъыныгъэм, зэкъошныгъэм яшыхьат хъугъэх.

(РА игерб зытет слайдыр къегъэлъагъо)

1 к1элэеджак1у: Адыгэ Республикэм игерб дахэу зэгъэфагъэ. Ащ хэхьэрэ пкъыгъо пэпчъ мэхьанэ гъэнэфагъэ и1. Герб хъураем ышъхьагък1э къыщежьэу къек1ок1ырэ лентэм зы бгъумк1э адыгабзэк1э «Адыгэ Республик», адрэбгъумк1э урысыбзэк1э «Республика Адыгея» тетхагъ. Ахэмэ азфагу, гербым ышъхьагъ, жъуагъо тет. А жъогъо къопитфэу тигерб итыр Адыгэ Республикэм зэк1э ис ц1ыфхэм лъэпкъ пстэоу дунаим щыпсэухэрэм гуфэбэныгъэ зэрафыря1эм ишыхьат.

Гербым ыбгъухэмк1э нахь лъхъанчэу коцышъхьэхэр, натрыфышъхьэхэр, чъыгаем, ланчъэм ятхьапэхэр дышъашъок1э теш1ыхьагъэх. Гербым ыч1эгъык1э, лентэр зыщызэол1эжьырэм дэжь, гущы1эхэу «Российскэ Федерациер» къызэрык1ырэ хьарыфхэу «РФ» тетхагъ.

Гербым ыгузэгу нарт эпосым ил1ыхъужъ ц1эры1оу Саусырыкъо Кавказ къушъхьэ шыгум итэу, мэш1отхъуабзэр зыпихырэ пхъэц1ак1эр къыхьыжьэу сурэт ит. А сурэтым адыгэ лъэпкъым ил1ыхъужъныгъи имамыр гупшысэхэми уащегъэгъуазэ. Быбырэм фэдэу, маш1ор къы1ук1эу чъэрэ шыум фегъадэ Адыгэ Республикэ ныбжьык1эу шъхьафит щы1эк1э-псэук1эм

зыфэзыкъудыигъэр.

Шыум ышъхьагъ тыгъэу къыкъок1ырэм инэбзыихэр зытыридзэрэ жъогъо пш1ык1ут1ур, къушъхьэхэр, ч1ыналъэр, хыр иолъагъох. Ахэмэ ач1эгъ мыхьамелэр зытелъ 1анэр ч1эт. Ар щыгъу-п1астэк1э адыгэ лъэпкъыр зэрэхьалэлым инэшан. Бжъэкъошхохэр зытет былымышъхьэу 1анэм тетым тилъэпкъ былымхъуным сыдигъуи зэрэпылъыр хегъэунэфык1ы. Гербым адыгэ шъолъырыр зэрэбаир, лъэпкъым культурэ гъэнэфагъэ и1эу къызэрихьыгъэр дэгъоу къыбгуригъа1оу гъэпсыгъэ.

Адыгэ Республикэм и Герб зыш1ыгъэр художник ц1эры1оу Мэрэтыкъо Долэт ары.

(Мэрэтыкъо Долэт ипортрет зытет слайдыр къегъэлъагъо)

( РА ибыракъ зытет слайдыр къегъэлъагъо)

2 к1элэеджак1у: Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо быракъ къопэзэнк1э пл1энэбзэу уцышъо зи1э шэк1ым хэш1ык1ыгъ. Ащ ик1ыхьагъэ сантиметри 180-рэ мэхъу, ишъомбгъуагъэ- сантиметрэ 90. Быракъым дышъашъо зи1э жъогъо пш1ык1ут1у тет. Ахэмэ ач1эгъ зэблэдзыгъэхэу щэбзащэу шы теш1ыхьагъ.

Адыгэмэ мамыр гухэлъ нэмык1 зэрямы1эр ащ къеушыхьаты. Адыгэ Республикэм и Быракъ къызыщы1этыгъэн фаем Урысые Федерацием и Быракъ къызыщы1этыгъэн фаем Урысые Федерацием и Быракъ к1ыгъоу къа1эты, агъа1э. Къэралыгъо быракъхэр зыпылъэгъэщт унэм ыгупэ елъытыгъэмэ, Адыгэ Республикэм и Быракъ джабгъумк1э щытэу Урысые Федерацием иер — сэмэгумк1э щытэу агъэуцух. Ар Урысыемрэ Адыгеимрэ язык1ыныгъэ ишыхьат.

(Урысые Федерацием ибыракърэ Адыгэ Республикэм ибыракърэ зытет слайдыр къегъэлъагъо)

3 к1элэеджак1у: Лазури ясной глубина

И солнца свет — горячий, нежный,

И чистота сугробов снежных

Слились в узоре полотна.

Три цвета — как судьба страны

Моей Отчизны необъятной:

И мирных дней и славы ратной,

Воспетых с древней старины.

Ты свят, как Родина Моя!

В тебе — надежда, вера, сила,

И возрождение России,

И радость завтрашнего дня!

(Адыгэ Республикэм и Гимн адыгабзэк1и урысыбзэк1и зытет слайдыр къегъэлъагъо)

4 к1элэеджак1у: Гъэтхапэм и 25-м 1992 илъэсым Адыгэ Республикэм и Апшъэрэ Совет унашъо ыш1ыгъ: Адыгэ Республикэм и Гимн ухэсыгъэнэу, гущы1эхэр И. Мэщбаш1эм, орэдышъор У. Тхьабысымэм яех.

(Мэщбэш1э Исхьакърэ Тхьабысымэ Умаррэ япортретхэр зытет слайдыр къегъэлъагъо)

Адыгэ Республикэм и Гимн

Гущы1эхэр Мэщбэш1э Исхьакъ Орэдышъор Тхьабысымэ Умар

Тихэгъэгу к1асэу тигупсэр

Адыгэ ч1ыгушъ, терэ1.

Зы бын — унагъоу лъэпкъыбэр

Щызэгуры1оу щэрэ1.

Жъыу: Ш1ум фак1у, лъык1уат,

Республикэу тиунэ дах.

Егъэхъу, зы1эт,

Республикэу тигугъэ лъаг -

Уилъэпкъи хъишъэр фэ1уат.

Дунаим ич1ып1э ш1агъор

Нахьыжъмэ тэ къытфыхах,

Ахэмэ ял1ыгъэ — ш1агъэ

Л1эш1эгъумэ къызэ1эпах.

Жъыу.

Хьазабмэ уахэмытыжьэу

Уитыгъэ нэфи пшъхьащыт.

Россием зык1э ущыщэу

Ащ гук1и ущышъхьафит.

Жъыу.

Тэ тыщэ1эфэ — егъаш1эм -

Тич1ыгоу тыгур щы1эщт,

Тиуашъуи, тыгъи бэгъаш1э

Тфэхъоу тик1асэу ти1эщт.

Жъыу.

Государственный гимн Республики Адыгея

музыка У.Х. Тхабисимова слова И.Ш. Машбаша

Славься, живи, Адыгея,

Милая сердцу страна,

Наши народы согрела

Добрым согласьем она.

Припев (после каждого куплета):

Солнечный край,

Республика — общий наш дом.

Крылья взметай,

Республика, крепни трудом, -

Светлая наша мечта.

Предками выбрано было

Дивное место для нас,

Мужество, мудрость и силу

Дал нам от дедов Кавказ.

Гордо, с душою свободной,

Вместе с Россией иди,

Солнце твое над тобою,

Бури невзгод позади.

Небо родное и нивы

Будут навеки в сердцах,

Будут для нас, пока живы,

В нашей судьбе и делах.

5 к1элэеджак1у: Адыгэ Республикэми и Гимн ц1ыф лъэпкъ пстэоу тиреспубликэ исхэм язэфэд, зэк1эми яхьыл1агъ. Ахэмэ зык1ыныгъэу, фитыныгъэу я1эр гимным къе1уатэ.

(Адыгэ Республикэм игимн къео)

Зезыщэрэр: Тиреспубликэ ис ц1ыфхэр зэк1э зыфаехэр псэунхэу, лэжьэнхэу, еджэнхэу, мамыр уашъом къыгъэгъунэнхэу, ясабыихэр ап1унхэу, гъогу тэрэз техьанэу амал я1э зэпытынэу ары.

Адыгеим фэгъэхьыгъэу, ис ц1ыфхэм яхьыл1агъэу титхак1охэмрэ тиусак1охэмрэ атхыгъэр бэ. Ахэмэ ащыщхэм тяжъугъэдэ1у.

6 к1элэеджак1у: Адыгэхэр. Мэщбэш1э Исхьакъ.

Щэпсэух дунаим адыгэ лъэпкъхэр,

Дахэшъы дахэ ягугъэ нэпкъхэр,

Тыгъэм к1эгуш1ух. Ощх дахи паплъэх,

Яхьэсэ ш1агъуи ч1ылъэм щэшъхьалъэ.

Ц1ыфыр къафэхъумэ, гуш1уагъом пае

Шхончык1э ошъогум — огум дэуаех.

Насып къежьап1эр чъыгк1э аублэ, -

Къыфэк1мэ, блэк1ырэм фэхъун жьауп1э.

Щэпсэух дунаим адыгэ лъэпкъхэр,

Дахэшъы дахэ ягугъэ нэпкъхэр.

7 к1элэеджак1у: Адыгэ быракъ. К1ыргъ Даур.

Жъогъо пш1ык1ут1ур огум щэш1эты,

Адыгэ быракъыр сыгум щэнэфы.

Быракъы шхъуант1эр жьым пэбыбатэ,

Уцышъо дахэу нэм къыпэтаджэ.

Жъогъо пш1ык1ут1ур къызэпэджэжьы,

Зым зыр ылъытэу зэхэуцожьы.

Зычы-зыпчэгъоу ахэр зэготых.

Хэт сыд ыш1агъэк1и зэш1омык1одых.

Л1эш1эгъу пчъагъэмэ ар къахэк1ыгъ,

Адыгэ лъэпкъыр ыуж итыгъ,

Гугъэп1э дахэ бэм аритыгъ,

Непэрэ мафэми къытлъы1эсыгъ.

Адыгэ быракъ, сыгу къэо1эт!

Тыдэ сыщы1эми сынэ ук1эт.

Адыгэ быракъ, сыгу уилъ зэпыт!

Сыкъэбгъэк1эжьэу сашъхьагъы уит.

Угу умыгъэк1од! Адыгэ быракъыр уапэ ит.

Угу умыгъэк1од! Адыгэ быракъым лъагэу зе1эт.

Угу умыгъэк1од! Адыгэ быракъыр ташъхьагъ итыщт.

Угу умыгъэк1од! Зэфагъэм занк1эу ащ тыщифэщт.

Зезыщэрэр: Гъогунэкъо Заремэ къытфеджэщт ежь ыусыгъэ усэм.

Адыгэ быракъымрэ гербымрэ.

Адыгэ Республикэр — дунай джэнэт -

Зы къэралыгъоу Россием хэт.

Ащ ибыракъы губгъо шхъонт1абз,

Гъэбэжъур, хахъор хэкум изыбз.

Жъогъо пш1ык1ут1ур — лъэпкъы пш1ык1ут1ур -

Зэшы пш1ык1ут1оу пытэу зэкъот.

Мамыр щы1эк1эр лъэпкъым хихыгъэшъ,

Щэбзащэу щылъхэр ащ ишыхьат.

Нарт Саусэрыкъо имэш1о тыгъэ

Адыгэ ч1ыгум исаугъэт.

Адыгэ 1анэу 1анэ лъэкъуищыр

Тэрк1э сыдигъуи лъэпкъы тамыгъ.

Фэдэ щымы1эу адыгэ хабзэр

Тятэжъмэ к1энэу къытфыщанагъ.

Ш1угъоу тэ ти1эр сурэты жабзэм

Адыгэ гербым къыщи1отагъ.

9 к1элэеджак1у: Тыадыг. Хъурэтэ Къэплъан.

К1эмгуий, бжъэдыгъуи,

Бэслъынэий — тыадыг,

Абдзахи, шапсыгъи,

Къэбэртаий — тызычъыг.

Тыпш1ык1ут1уми тызылъэпкъышъ,

Адыгабзэр т1улъ, тымакъ.

Лъэпкъ зэкъошым тыфэшъыпкъэшъ,

Зэдэт1ыгъыр зы быракъ.

(«Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд» зыфи1орэ орэдыр къа1о к1элэеджак1омэ)

Сыдигъок1и жъыгъэр тэгъэлъап1,

Ащ къыти1орэм тынчэу тедэ1у,

Тыфэтэджышъ ич1ып1э етэт,

Ащ ц1ыфыгъэ дызетхьэу тэлъыт.

Тибзылъфыгъэ шъхьак1афэ фэтэш1,

Иш1уш1агъэ дунаим зэлъе1,

Тиорэд зерэ1эт,

Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд.

Хьак1эр къихьэмэ тыфэнэгуш1у,

Анахьыш1ур ащ тэ етэпэс:

Зэтэгъафэ ащ пае 1энэш1ур -

Чэтлыбжъэм щыгъу-п1астэр игъус.

Сэнэпс 1эш1ур хьазырэу лъэхэт,

Ащ зыфаер бысымэу огъот.

Тиорэд зерэ1эт,

Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд.

Унэ ш1ыгъом ш1ыхьафым тэ тек1у

Зэрэчылэу иш1уагъэ къегъак1у.

О уизакъомэ пкъэур онтэгъу,

Узэде1эмэ — къэ1этыгъош1у,

Узэгъусэмэ 1офыр чэфыгъу,

Зэде1эжьыр тэ шэнэу тфэхъугъ.

Тиорэд зерэ1эт,

Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд.

Сабый уи1эмэ ар боу гухахъу,

Кушъэ лъапэм орэдыр щаус,

1офш1эныр ик1асэу агъас,

Тиорэд зерэ1эт,

Хэбзэ дахэу тэ ти1эр джащ фэд.

Зезыщэрэр: Гуш1уагъэу Адыгеим щырек1ок1рэр зэк1э къашъок1э къаухы. «Удж» зыфи1орэ къашъом тыкъежъугъаш1.

(Мэкъамэу «Удж» зыфи1орэр къео)