МБОУ СОШ с.Урметово
Общешкольное мероприятие «День птиц»
2012г. Шайдуллина Л.Р.
I.Песня «Хэйерле кон» Камалова Ирина 3кл.
II.Вед.
1.«Весна идет!
Рассеялись туманы -
Кто знает, где теперь их пелена
И вновь видны луга, поля, поляны.
Весна идет!
В наш край идет весна!
Весна идет!
Уже расцвел подснежник -
Зовет весь мир очнуться ото сна
Снимают горы белые одежды.
Весна идет!
В наш край идет весна.
2Калкыулыктар карзан арындылар.
Язғы һыузар шаулап актылар.
Акрын ғына дымһыу елдәр исте.
Күтәрелде ерзән ак томан.
Кояш нурын һипте ер йөзөнә
Исте йомшак йылы елдәре
Коштар кайта :һағындырған
Тыуған-үскән ерзәре.
Көндәрен юлда үткәреп,
Кыуанышып осалар,
Канаттарына күтәреп,
Яз килтерә бит улар.
3.Здравствуйте, дорогие учителя, ученики!
4.Хәйерле кис, кәзерле укыусылар, укытыусылар, килгән кунактар!
Без бөгөн беззнең кескәй дустарыбыз – коштар көнөнә бағышланған кисәгә йыйылдык.
(Песня »Скворушка» 5класс.)
5.В любое время ты чаруешь глаз то пестрыми красками леса или золотой осени, то сказочной красотой зимы или буйным цветением весны. Но любой самый красивый уголок природы остается мертвым, если его не оживляют птицы. В период ранней весны в природе происходит заметное оживление.
6.Йәмле яз башланды. Иң беренсе булып яз хәбәрсеһе-кара карғалар осоп кайта.Беләһегезме,улар беззең яктарға кайтканда тәүлегенә 50сакырым самаһы юл үтәләр.Кара карғалар за кешеләргә файза килтерә.Йәйен бер кара карға сама менән 8000гә якын бөжәк ашай.
7. Первыми приближение весны чувствуют наши пернатые друзья. Воробьи, галки, синички в марте заводят «шумные разговоры». Галки собираются в небольшие стайки и начинают перекликаться, стараясь перекричать друг друга. Воробьи затевают игры в воздухе. Громко барабанят в лесной чаще дятлы.
8. Иртә язза басыу һәм далалар өстөндә –бейектә бер кош оса.Ул ниндәй кош икән?Ул-турғай.Турғай канат каға –каға өззөрөп һайрауы менән һәр кемде таңға калдыра,шулай итеп,ул игенсене кырға сакыра.
-Ә хәзер мин һезгә “Төлкө менән Турғай “әкиәтен һөйләп ишеттермәксемен.
(«Тургай» бейеуе)
9.Гостеприимно встретить наших пернатых друзей – задача всех школьников. Издавна существует старый русский обычай – встречать птиц новыми домиками. Они привлекают причудливым оперением, пением, движениями, полётом, и, конечно, загадочным образом жизни. Птицы украшают нашу жизнь. Они- лучшее украшение парков, садов, своими яркими красками, звучной песней они делают природу радостной и приятной. Поэтому поэты всех времен и народов посвятили соловью и другим прекрасным певцам лучшие свои строки
Характерное свойство подавляющего большинства птиц - способность летать. Птицы летают превосходно благодаря особенностям перьев.
10.Мәгълүм булганса, коштар-ер йөзөндә иң күп таралған тереклек эйәһе. Ер шарында 9000 гә якын кош йәшәй, Рәсәйзә – 700 ләп, ә беззең республикабызза – йәй көндәрендә 200 зән артығырак була, ә кыш көндәрендә 40 лап кошто осратырға була. Мәсәлән, сәпсек, тумыртка, беcнәк, көртлөк, күгәрсен, һайыскан, ала карга, кызыл түш, сәүкә һ.б. беззең яктарза кышлайзар.
( Шаехова З. Песня)
11.Порой почти одновременно со скворцами прилетают звонкие голосистые жаворонки. Найдет жаворонок ямку где-нибудь в поле, поросшем реденькой травой, - вот и гнездо. Такие же гнезда-ямки у перепелки среди лугов и у серой куропатки в полях. Но среди птиц много и искусных строителей. В нашей стране на побережьях озер и рек обитает маленькая птичка обыкновенный ремез. Гнездо строят совместно самец и самка из пуха растений. Ремез подвешивает гнезд гнедо при помощи крепких волокон крапивы, конопли. А все дятлы - настоящие плотники, они выдалбливают свои дупла изнутри древесных стволов.
(«Птички прилетели»- в исп.уч-ся 3-4кл.)
12.Коштар тәбиғәткә бик күп файза килтерәләр. Улар агастарға, үсемлекләргә зыян килтереүселәрзе күпләп юк итә. Мәсәлән, сыерсык бер тәүлектә 200 ләп зарарлы бөжәк, карлугас 10-ар мең себен-серәкәйзе юк итә, кәкүктәр сәғәтенә 100 әр бөжәк ашай, беcнәк – көнөнә 500-600, а кара карға йәйенә 8000 гә якын бөжәк ашай икән. Шулай ук, коштар үсемлек орлоктарын тараталар, сәскәләрзе һеркәләндерәләр
13.К встрече желанных гостей надо хорошо подготовиться. День прилёта птиц - весенний праздник школьников. Его называют День птиц. А знаете ли вы, ребята, какую пользу приносят птицы человеку? Домашние птицы поставляют вкусное мясо, яйца, пух. Птичий помет – ценное органическое удобрение.
(Хасанов Руслан .Стих-е)
14.Коштар һауала осарға яйлашкандар. Шуға күрә улар кеше аяғы басмаған урындарза ла йәшәйзәр. Таузар, урмандар, диңгеззәр аша осыу коштар өсөн бик үк ауыр түгел. Мәсәлән, Европа өлөшөндә йәшәүсе ауыл һәм кала карлығастарының Африканың көньяғында осоп китеүе, уларзың Һиндстанда кышлаузары билгеле булды. Яз еткәс улар тыуған яктарына кире әйләнеп кайталар.
(Кадраева Г. 1класс. «Ауылым»)
15.Дятлы, скворцы, синицы истребляют огромное количество насекомых. Синица за сутки съедает столько насекомых, сколько весит сама.
16.Ҡоштар төрлө ҙурлыҡта була. Шулай уҡ ғүмер оҙонлоҡтары ла төрлөсә турғайҙар – 13 йыл самаһы, ә бөркөттәр – 150 йылдан да артыҡ йәшәйҙәр.
17.Ушастая сова способна съесть за день до 10 полёвок, пустельга за месяц только для птенцов приносит в гнездо около 200 сусликов и 100 мышевидных грызунов. Кроме того, многие птицы - овсянки, зеленушки, жаворонки, щеглы - склевывают семена и плоды сорняков, снижая засоренность полей. (Ф.Регина.Песня)
Бөгөнгө кисәлә 2 команда көс һынаша. Ярыш “Беҙ коштар тураһында нимә беләбеҙ?” – тип атала. Рәхим итегеҙ, командалар !(командалар керә). Шулай уҡ беҙгә жюри ла кәрәк буласаҡ.Беҙ ………… тәҡъдим итәр инек.
Иң башта командалар үҙҙәре менән таныштырып үтәр.(исем,девиз, йыр, эмблема).
Беҙ ярышты өй эшен тикшереүҙән башлайбыҙ.Командаларға коштар тураһында табышмаҡтар һәм һынамыштар әҙерләргә ҡушылған ине.Әйҙәгеҙ ,табышмаҡтарҙы тыңлап ҡарайыҡ.
(1 Команда әйтә, икенсеһе яуап бирә).
2.Табышмаҡтар бөткәс, һынамыштар.
Һүҙ -……. Командаһына.Кем күберәк әйтә.
3.Өсөнсө ярыш- Телдән “портрет”тың хужаһын тап
1ком. Шул сәпсек ҡәҙәрле генә ҡошҡа ҡарайһың да .шаҡ ҡатаһың-йә. нимәһе бар инде ошо ҡоштоң? Күҙгә лә күренмәй.шыҡһыҙ ғына, һоро төҫтә .ҡойроғо ғына бер аҙ ерәнерәк.
Ә кисен йә төнлә… Уның йырын ишетәһең дә.ҡаҙаҡланған кеүек туҡталып ҡалаһың.(һандуғас).
2 командаға.
Ә быныһын инде бер ҡош менән дә бутап булмай.УЛ ГЕЛ ҺЕЛКЕНГӘЛӘЙ,БОТАҠТАН БОТАҠҠА КҮСӘ.КЕМДЕ ЛӘ БУЛҺА күрһә,тауыш күтәрә,ҡойроғон һикертә.Уны һәр ваҡыт йыраҡтан күреп була.Осҡан саҡта уның ҡаралы-аҡлы ҡанаттары һелкенә,ултырып торғанда ап-аҡ түше балҡый. (һайыҫҡан).
4. 4-се ярыш.Буталған хәрефтәрҙән ҡош исеме төҙөргә.
1 команда 2 команда
С Л ҠА Ы А Ғ Р Ҡ У Ҙ ШЫ Т Ы Л
5. Командаларға-һорауҙар.Беренсе команда белмәһә.икенсеһе ҡул күтәрә.
1.ниндәй ҡоштар көнъяҡтан беренсе булып ҡайта?(ҡара ҡарға).
2. ҡайһы ҡош оя ҡормай ? (кәкүк)
3.Беҙҙең ҡарлуғастар ояны нимәнән яһай ?(балсыҡ һәм һеләгәй).
4. Оялағы ватыҡ йоморҡа ҡабыҡтары ҡайҙа китә ? (ҡоштар томшоҡтары менән сығарып ташлай).
5. Сыйырсыҡтар .сыйырсыҡ ояһынан башҡа тағын ҡайҙа йәшәйҙәр? (ағас ҡыуышлығында).
6.Өкөләр ниндәй файҙа килтерә?(сысҡан,эре бөжәк,май ҡоңғоҙҙары м-н туҡлана.Йылына 1000 гә яҡын ҡыр сысҡаны ашап,1 т икмәкте һаҡлап ҡала).
7.Тумыртҡаны ни өсөн Урман докторы тиҙәр? (ағастарҙы ҡоротҡостарҙан ҡотҡара).
8. Иң кескенә ҡошто әйтегеҙ?
(урман турғайы-королек беҙҙең илдә ,доньяла-кәрлә турғай –колибри, 2 г ауырлыҡта).
9.Иң ҙур ҡошто әйтегеҙ?
(Африка страусы-90 кг ауырлыҡта ,осмай,йүгерә генә, еңел машиналар менән ярыша,аяғы менән баҫып кеше үлтерә ала).
Ошонда уҡ кроссворд.
Командалар кроссворд сискәндә.залда ултырыусыларға һорауҙар:
Нимә эшләй?
Коштарҙың тауыш сығарыуын әйтеү:
Әтәс-……. (ҡысҡыра).
Өйрәк-….(баҡылдай)
Сәпсек-…(сырҡылдай)
Һандуғас-…(һайрай)
Күгәрсен-…(гөрләй)
Тумыртҡа- (туҡылдай)
Күркә-…(гөлдөрәй)
6.Музыкаль пауза.
Ҡоштар тураһында йыр йәки шиғыр(1 купл.)Болельщиктар ярҙам итә ала.
7. Мин барын да хәтерләйем.
Ике уйынсы кәрәк буласаҡ.(Һәр бер команданан).
ҡош исемдәрен әйтешәләр.Иптәше әйткәнде лә әйтә.үҙе лә өҫтәй.Кем ялғышмай –еңеүсе була.(еңеүсене билгеләгәс)
Тағы ла ике кеше сығып,алмашлап кош исеме әйтә. Кем күберәк әйтә-еңеүсе.
8.Хаталар тап.
Экологик әкиәттән хаталар табыу.(таратып биреу).
Шул уҡ ваҡытта болельщиктарға һорауҙар.
Экологик әкиәт.
Ҡышҡы урман.Ҡышҡы көндәрҙең береһендә беҙ урманға барырға уйланыҡ.Саңғыларҙы тағып юлға сыҡтыҡ.
Ҡышҡы урман тып-тын. Һирәк-мирәк кенә беcнәктәр.сыйырсыҡтар тауышы ишетелә. Яңыраҡ ҡына ҡар төшкәнлектән,ҡар өҫтөндә эҙҙәр яҡшы күренә.
-Бына ҡуян үтеп киткән.Ә быныһы нимә эҙҙәре һуң?Был бит терпе эҙҙәре-тине Ранис.
Беҙ аланлыҡҡа килеп сыҡтыҡ.Унда ҡарағай үҫеп ултыра.Уның ылыҫтары ҡар аҫтынан аҙ ғына күренә.
Ағас төбөндә ял итеп алырға уйланыҡ.
-Ни эшләптер тейендәр күренмәй,-тине Ләйсән.Гөлнур уға:”Тейендәр ҡышын йоҡлай бит”,-тип яуап бирҙе.
Бер ни ҡәҙәр ваҡыт үткәс беҙ ҡайтыр юлға сыҡтыҡ.Ҡырҙа бик күп эҙҙәр ярылып ята.Рифат ҡарап торҙо ла : “Монда бүре сысҡан тотҡандыр инде”.-тип әйтеп ҡуйҙы.
Хаталар:
1)Ҡышын сыйырсыҡтар йылы яҡтарҙа була.
2)терпеләр йоҡлай.
3)ҡарағайҙың ылыҫтары көҙөн ҡойола.
4) Ҡыш көнө тейендәр йоҡламай.
5)Сысҡанды бүреләр тотмай,ә төлкөләр тота.
Жюриға һүҙ.
Болельщиктарға һорауҙар.
1).Йорт ҡошо .ҡанаты бар,аяғы бар.үҙе йөҙә белмәй.(тауыҡ).
2).Бороно оҙон,бото оҙон,ҡамышлыҡта көн оҙон.
Һаҙлыҡ ерҙәрҙә йөрөй, татыу торайыҡ,-тип һөйләй.
3).Һыуҙа йөҙә,күктә оса,ерҙә йөрөй,ит менән һыйлай.(ҡаҙ,өйрәк).
4).Ағас башында йорто,эсендә йәшәй йырсы.(сыйырсыҡ).
5).Килдем ,килдем,осоп йыраҡ ерҙән
Ҡурыҡмайса әсе,һалҡын елдән,
Яҙ хәбәрен һеҙгә килтерҙем мин
Ғәфү. Дуҫтым,оҙаҡ көттөрҙөм мин.(ҡара ҡарға).
6).Иң яҡшы йырсы ҡош….(һандуғас).
7).Иң яҡшы йөҙөүсе….(аҡ ҡош).
8).Иң яҡшы төҙөүсе ҡош…..(ҡарлуғас).
9).Иң яҡшы осоусы ҡош…(Яр ҡарлуғасы).
10).Иң дуҫ, татыу ҡоштар…(Сыйырсыҡ).
11).Беҙ ҡоштарға ниндәй ярҙам күрһәтә алабыҙ? (яуаптар).
Птицы дороги нам не только приносимой ими большой пользой, но и как украшение нашей чудесной Родины. Нужно охранять их. Охранять и преумножать богатства всей природы, чтобы вся наша планета была красивым, огромным садом.
Муз пауза.Гильмуханов Л.
Вопросы викторины.
-.Какая птица своей простой песенкой раньше других пернатых предвещает скорый приход весны? (серая ворона)
-.Какая птица прилетает в наши края первая? (грач)
- Какие птицы летают быстрее других? (стриж, 144 км/ч)-
. Простая буква я, ну что же?
-Коль сорок раз меня повторишь,
Так сразу птицей стану я,
Всем вам известную, друзья
(Сорок - А)
-. С буквой "С" живу в пруду,
Все рыболовы меня знают.
С буквой "ф" за красоту
Меня жар-птицей называют.
(Сазан-фазан)
- Днем спит, а ночью летает, прохожих пугает.
(Сова)
- Не человек, не зверь, а по-человечьи умеет говорить. (Попугай)
- Что за птица:
Спереди - шильце,
Сзади - вильце,
Сверху синенькое суконце,
Снизу белое полотенце.
(Ласточка)
- Мать- отца не знаю, но часто называю,
Детей знать не буду, чужим буду.
(Кукушка)
- Щиплет за пятки - беги без оглядки.
(Гусь)
- Не воин, а со шпорами, не караульщик, а кричит.
(Петух)
-.Когда птица поёт громче - в полёте или сидя на ветке? (в полёте)
-Какая птица выше всех летает? (орел)
-Какая птица в нашей стране самая маленькая?9 королек)
Итог.Слово жюри.Награждение победителей.
Приложение.
Загадки о птицах.
Он серенький на вид, но пеньем знаменит. (соловей)
2.Днем слепа, ночью зряча, мышей ловит, а не кот. (сова)
3.Маленький мальчишка
В сером ярмечишке.
По дворам шныряет,
Крохи собирает,
В полях ночует, коноплю ворует. ( воробей).
4.В воде купался, сухим остался. (гусь)
5.Посередь деревьев
Кузнецы куют.(дятел)
6.Я весь день ловлю жуков,
Уплетаю червяков.
В теплый край не улетаю,
Не робей, я бывалый….(воробей).
6.На ветвях, украшенных
Снежной бахромой, яблоки румяные
Выросли зимой. (снегирь)
198
163 634 
