Y.GAYDN XAYRLASHUV SIMFONOYASI слайд 2020

O’ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ANDIJON DAVLAT UNIVЕRSITЕTI SAN’ATSHUNOSLIK FAKULTETI MUSIQA TA’LIMI KAFEDRASI  

3- bosqich 301-gurux talabasi

ANVAROVA MOHINURXONNING

MUSIQA TARIXI FANIDAN

« MAVZU: FRANS YOZEF GAYDNNING

“ XAYRLASHUV SIMFONIYASI”

»

KURS ISHI

Rahbar: ______ X.Botirova

ANDIJON – 2020

YOZEF GAYDN

1732-1809

• MAVZU: FRANS YOZEF GAYDNNING
• “ XAYRLASHUV SIMFONIYASI”
•  
• Rеja:
• Kirish
• I. Asosiy qism
• 1.Gaydn ijodini davrlashtirish
• 2. Gaydn ijodida sonata simfonik uslibining rivoji
• 3.Frans Yozef Gaydnning “Xayrlashuv simfoniyasi”
• Xulosa
• Foydalanilgan adabiyotlar
• Ilovalar

•  
• Kirish
• Bilamizki, cholg’u musiqa, opera, oratoriya, vocal musiqaning barcha janrlarida chindan ham ulkan yutuqlarni ko’lga kiritgan. Musiqa san’atini vujudga kelishida va rivojlanishiga buyuk kompozitorlargina emas, balki musiqa madaniyatining turli soxalarida uncha dong chiqarmay ishlagan arboblar ham qatnashganlar. Biroq san’at sozasidagi ajoyib yutuqlar, oldingi zamonlardagi kabi ijodiy yo’lalishlarning keskin kurashi vaziyatida ko’lga kiritilgan.

• 1.Gaydn ijodini davrlashtirish
• Frans Yozef Gaydnni tor ma'noda simfoniya va kvartet janrining otasi, klassik cholg'u musiqasining buyuk asoschisi zamonaviy orkestrning birinchi tashqilotchisi deb hisoblaydilar.
• Frans Yozef Gaydn 1732-yil 31-martda Kuyi Avstriyaning Vengriya bilan chegaradosh bo'lgan Rorau qishlog'ida tug'ildi.Gaydnning ajdodlari avstro-nemis hunarmand-dehqonlaridan bo'lganlar.Kompozitorning otasi Matias kareta (faytun-arava) ustasi bo'lgan.Onasi-kizlik ismi Anna Mariya Roller oshpaz bo'lib xizmat qilgan.

• 2 .Gaydn ijodida sonata simfonik uslibining rivoji
• Gaydn simfonikijodining tavsifi Gaydn ijodiga janr ko'p kirraliligi xosdir. U yuzdan ortik simfoniyalar, ko'p sonli kamer ansambllar (kvartetlar, triolar), klavir uchun asarlar (sonatala|, variatsiyalar, rondolar), operalar (yigirma to'rtta), turli cholg'ular uchuri ko'plab konsertlar yozdi. O'zining simfoniyalarini Gaydn 50-yiIIar oxiridan 90-yiliarning o'rtalarigacha yaratdi. Birinchi simfoniyalar Yevropa simfonizmining shakllanish davriga to'g'ri keladt va uiar Vena maktabi yetuk simfonizmining uslubiy asoslarini shakllanishida muhim bosqich bo'ldi. Keyingi simfoniyalar Motsartning barcha simfoniyalari yaratib bo'lingan va yosh Bctxoven fortepiano sonatalari va kamer ansambllarida o'z simfonik tafakkuri tamoyillarini shaqilantirayotgan vaqtda yozildi. Gaydnning so'nggi simfoniyalari yetuk klassik simfonizmni namoyish etadi.

• 3. Frans Yozef Gaydnning “Xayrlashuv simfoniyasi”
• Gаydnning «Хаyrlаshuv simfoniya»si Motsаrtning 25- g-moll Simfoniyasi bilаn dеyarli bir vаqtdа yozilgаn (1773). Bu ikkаlа simfoniya musiqasining tаbiаtаn bir-birigа judа yaqinligi, mi­nor tonаlligi, drаmаtik tа’sirchаnligining zo’rligi mаnа shulаrning hаmmаsi o’sha zаmon simfonik musiqasidа odаtdаn tаshqari bo’lib хisoblаngаn shu хildаgi аsаrlаrning yarаtilishidа shахsiy motivlаrdаn tаshqаri ijtimoiy motivlаr ham rol o’ynаgаn dеgаn хаyolgа olib borаdi. Bu «Bo’ron vа хujum» h а rаkаti boshlаngаn dаvr bo’lib, shu dаvr sаn’аtidа insonning mа’nаviy hаyoti, mustаbidgа qаrshi, ruhiy istibdodgа qаrshi noroziligi bi­rinchi o’ringа qo’yilаr edi.

YOZEF GAYDN

1732-1809

VENA KLASSIK MAKTABI NAMAYONDALARI

• Y.GAYDN V.MOTSART L.BETXOVEN

“ Mening otam… arfada sevib chalardi, notani bilmasa ham. 5 yoshli bola asarlarni mutlaq tog’ri chalardi”.

• Yozef Gaydn – buyuk avstriyalik kompozitor. U Vena klassik maktabi namoyonlaridan biri. Gaydn juda katta, mashaqqatli ijod yo’lini bosib o’tdi va juda ko’p asarlar muallifi sifatida tanildi. U simfoniya va kvartet janrining asoschisi deb hisoblaydilar. Bunday asarlar Gaydngacha ham ko’plab yozilgan. Lekin aynan Gaydn ijodida bular klassik (namunali) janrlarga aylandi. O’z asarlarida kompozitor xalq kuylaridan keng foydalandi. Ularga yorqinlik, hayotga muhabbat kabi xarakterli xos. Ularning shakli ham mukkamaldir. Shu xususiyatlar Gayn musiqasini klassik musiqa (namunali) deb atalishiga huquq beradi. O’z asarlarida kompozitor o’sha davr kishilarning his tuyg’ulari, uy-fikrlari va kayfiyatini ko’rsatib berdi. Bizning davrimizda ham kompozitor asarlari nihoyatda katta qiziqish va tinglanadi.

Yozef Gaydn 1732 –yilning 31 – martida Quyi Avstriya va Vengriya bilan chegaradosh bo’lgan Rorau qishlog’ida aravasoz oilasida tug’ildi. Dastlabki savodini uyida o’rgandi, chunki ota-onasi musiqa san’atidan bohabar kishilar bo’lishgan. Gaydn juda yoshligidan boshlab xalq kuylari va xilma-xil qo’shiqlar ta’sirida tarbiyalandi. Bu narsa keyinchalik uning ijodini turli xalqlar musiqasi bilan bog’liqligini belgiladi. Bolalik chog’larida Gaydn Venadagi muqaddas Stefan cherkovi xorida kuyladi, musiqadan darslar oldi, skripka va fortepiano chalishni o’rgandi. Ammo 13 yoshida ovozi yo’gonlashib buzila boshlagach, cherkov xoridan chiqarildi. Gayn Vena ko’chalarida uysiz, joysiz og’ir hayot kechirishga majbur bo’ldi.

• Ko’chalarda skripka chaldi, arzimagan haq evaziga musiqa darslar berdi.Bu qiyinchilarga qaramay tinimsiz o’qib o’rgandi va o’z mahoratini oshirdi, mashhur kompozitorlar asarlarini tahlil qilib o’rgandi. Vena ko’chalarida kezib yurib vender, chex, xorvat, ukrain va boshqa xalqlarni yozib oldi va o’rgandi. Shuning uchun Gayn asarlarida bu quvnoq va hayotga muhabbat ruhi bilan sug’orilgan qo’shiqlarga xos xususiyatlarlarning sezilib turishi bejiz emas.

• 1761-yilda yosh ammo taniqli kompozitorga aylangan Gaydnni boy knyaz Estergazi o’z xizmatiga taklif qildi. Gaydn kapelmestr (dirijyor) bo’lib ishlashi, orkestr va xonandalarga rahbarlik qilishi, knyaz talabi bo’yicha opera, kvartet, simfoniya va boshqa asarlar yozishi kerak edi. O’jar knyaz ertanggi kunga yanggi asar yozib tayyor qilishni buyurar edi. Shunda o’tkir qobilyat va mehnatsevarlik Gaynga yordam berdi. Shu taxlitda kompozitor 30 yil xizmat qildi. Gaydn mahorati shu yillar mobaynida yetuklikka erishdi. Kompozitor nomi butun Yevropa mamlakatlariga tanildi va mashhur bo’ldi. Ammo Gaydnga ozodlik yetishmasdi va knyazga tobe edi. 1791-yilda knyaz vafot etdi. Uning vorisi orkestrni tarqatib yubordi, ammo 60 yoshli Gaydnga pensiya (nafaqa) tayinladi. Chunki taniqli kompozitor uning ixtiyor bo’lishini xoxlardi. Bu Yevropaga bu holat kompozitorga ozodlik berdi va u konsert faoliyatini boshladi. Butun Yevropa mamlakatlari bo’ylab dirijyor sofatida konsertlar berdi. Ingliz qirolichasi uni Angliyaga taklif qildi va kompozitor Angliyaga borib katta muvaffaqiyatlar bilan konsertlar berdi.

• Shu davrda yozilgan 12 simfoniya “London simfoniyalari” deb nom olgan. Venaga qaytayotib Gayn yosh Betxoven bilan uchrashadi va muloqotda bo’ldi. Keyinchalik unga Venada kompozitsiyadan darslar berdi. Hayotining so’nggi yillarida Gaydn oratoriya janrida ijod qildi va ”Yil fasllari” va “Olamning yaratilishi” nomli 2 ta oratoriya yozdi. “London simfoniyalari” va oratoriyalar Gayn ijodining cho’qqisi hisoblanadi. Kompozitor 1809 –yilda Venada vafot etdi. Gaydn ijodiy merosi juda keng. U barcha mavjud janrlar va shakllarda asaralar yozgan. Uning o’lmas, umrboqiy asarlari hozirgi kunda ham o’z qimmatini yo’qotgan emas. Ular ko’pchilik musiqa ijrochilari repertuarlaridan va millionlab musiqa ixlosmandlarining qalbidan munosb joy egallagan. Gaydn ijodi o’zidan keyingi ijodkor avlodi uchun mahorat maktabi bo’lib qoldi.

Gaydnning Rorau qishlog’idagi uy – muzeyi.

Gaydnning asosiy asarlari ro'yxati Simfoniyalar

Jami 104 simfoniya

"Xayrlashuv"(1772)

Oltita "Parij" simfoniyalari (1786)

O'n ikkita "London" simfoniyalari (1791-1795)

Oksford simfoniyasi

Konsertlar

ASOSIY ASARLARI RO’YHATI

"Dunyoning yaratilishi" (1798) "Yilfasllari"(1800)

14 ta messalar, shu jumladan admiral Nelson sha'niga messa Operalar

"Asmodey yoki Yangi maymok jin" (1751)

"Aptekachi"(1768)

"Kutilmaganda uchrashuv" (1775)

"Asl doimiylik" (1776)

"Oydunyosi"(1777)

"Orfey va Evridika" (1791)

Jami 24 ta opera

ASOSIY ASARLARI RO’YHATI

Diniy asarlar Messalar Oratoriyalar Motetlar

Diniy kantatalar (199)

Matfeydan, Ioanndan, Lukadan, Markdan iztiroblar

Gaydnning cholg'u ijodi. re major sonatasi

Gaydnning kamer-cholg'u musiqa merosi torli kvartetlar (saksondan ortik), o'nlab kamer ansambHari (trio, skripka sonatalari), bir necha o'nlab klavir uchun yozilgan sonatalari va boshqa asarlar(variatsiyalar, rondolar)dan tashqil topgan .

• Cholg’u musiqa
• Simfоniyalаr „Хаyrlаshuv simfоniyasi" (1772)
• Pаrij simfоniyasi (1786) Оksfоrd simfоniyasi (1788) 12 tа Lоndоn simfоniyasi (1791 —1795) Хаmmаsi bo’lib 104* tа simfоniya 66 tа divеrtismеnt vа kаssаtsiyalаr

• Kоntsеrtlаr Fоrtеpiаnо vа оrkеstr uchun 20 tа kоntsеrt Skripkа vа оrkеstr uchun 9 tа kоntsеrt Viоlоnchеl zа оrkеstr uchun 6 tа kоntsеrt
• Bоshqа cholg’u аsbоblаr (jumlаdаn, kоntrаbаs, bаritоn, flеytа, vоltоrnа) uchun 16 tа kоntsеrt.

• Kаmеr аnsаmbllаri
• 77 tа tоrli kvаrtеt
• Fоrtеpiаnо, skripkа vа viоlоnchеl uchun 35 tа triо Tоrli cholg’u аsbоblаr uchun 30 tа triо Skripkа vа fоrtеpiаnо uchun 12 tа sоnаtа Skripkа vа аlt uchun 6 tа duэt.
• Fоrtеpiаnо аsаrlаri Fоrtеpiаnо uchun 33 tа sоnаtа Vаriаtsiyalаr, fаntаziyalаr
• Vоkаl musiqa Оrаtоr iyalаr
• „ Оlаmning yarаtilishi" (1798) ,,Yil fаsllаri" (1800)
• 14 tа mеssа (jumlаdаn, аdmirаl Nеlsоn shаrаfigа yozilgаn mеssа.)

• Оpеrаlаr „Аsmоdеy, yoхud yang оk.sоk iblis" (1751) „ Dоriхоnаchi" (1768) „Kutilmаgаn uchrаshuv" (1775) „Аsl vаfоdоrlik" (1776)
•   Gaydn ijodining asosiy obrazi xaqchillik.
•   Gaydnning 104 ga yaqin simfoniyalari.
• Xayrlashuv simfoniyasi.1772
• London simfoniyasi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!