Жактама ат атоочтун жөндөлүшү

Саламатсыңарбы?

Бүгүнкү күн жалаң жакшылыктарды алып келсин.

Жактама ат атоочтун жөндөлүшү.

Бул теманы түшүнүп кетесишиңерге ишенем.

Анда баарыңарга ийгилик!

Мен, сен, ал деген ат атоочтор иликте –ын(-ин), барыш жөндөмөсүндө –а, табышта –ы(-и) болуп жөндөлөт.

А.

1-жак -- мен

2-жак -- сен

И.

Мен

3-жак -- ал

Б.

Сен

Мен+ин

Т.

Ал

Сен+ин

Маг+а

Ж.

Мен+и

Саг+а

Ан+ын

Аг+а

Сен+и

Ч.

Мен+де

Ан+ы

Сен+де

Мен+ден

Ан+да

Сен+ден

Ан+дан

Үчүнчү жактын жекелик түрүндөгү ал деген ат атооч өзүнчө турганда жана атооч жөндөмөсүндө ал түрүндө колдонулат.Атооч менен барыштан башка жөндөмөлөрүндө жөндөмө мүчөлөр ан деген жөндөлүүчүү негизге уланат.

Жактама ат атоочтордун көптүк түрү да зат атоочтор сыяктуу өзгөрүүсүз жөндөлөт.

Мисалы:

Сиздер

Сиздердин

Сиздерге

Сиздерди

Сиздерде

Сиздерден

Биз

Биздин

Бизге

Бизди

Бизде

Бизден

Алар

Алардын

Аларга

Аларды

Аларда

Алардан

А.

И.

Б.

Т.

Ж.

Ч.

Мен, сен, ал деген жактама ат атоочтон кийин жалпы таандыктын –ныкы мүчөсү уланганда башкы н тыбышы түшүп калып, жөндөмө мүчөлөр –икин деген жөндөмөлүк негизге жалганат.

Ан+ыкы

Сен+ики

Мен+ики

А.

Мен+икин+ин

И.

Сен+икин+ин

Ан+ыкын+ын

Б.

Мен+икин+е

Ан+ыкын+а

Сен+икин+е

Т.

Ан+ыкын

Мен+икин

Сен+икин

Ан+ыкын+да

Мен+икин+де

Сен+икин+де

Ж.

Сен+икин+ен

Мен+икин+ен

Ч.

Ан+ыкын+ан

Төмөндөгү таблицаны иштегиле. Жагы жана саны боюнча дал келгендерин белгилегиле.

Көптүк

1-жак

Мен

2-жак

Жекелик

Жекелик

3-жак

Биз

Сиз

Алар

Мен

Көптүк

Силер

Сиздер

Сиз

Жекелик

Алар

Биз

Сен

Көптүк

Сиздер

Көптүк

Биз

Мен

Биз

Ал

Сиздер

Сен

Сиздер

Мен

Алар

Даярдаган:Т.Кулатов орто мектебинин кыргыз тили жана адабияты мугалими Жороева Жазгүл.

Саламатта болгула!

Күнүңөр көңүлдүу улансын!