Жаныбарлар жонундо жалпы маалымат

Жаныбарлар жөнүндө жалпы маалымат

Зоология

Зоология – жаныбарлар жөнүндө илим.

Зоология - жаныбарлардын дүйнөсүнүн көп түрдүүлүгүн , түзүлүшүн, жашоо тиричилигин, байыр алуу чөйрөлөрү менен болгон байланыштарын окуп үйрөнүүчү илим.

Кызыктар дүйнөсү

Ири сүт эмүүчүлөр классына кирүүчү жаныбарлар бийиктиги 4 – 5 метр, салмагы 5 тоннага жакын.

Дүйнөдөгү абдан чоң жаныбар – көк кит . Узундугу – 33 метр, салмагы 150 тоннага жакын.

Жаныбарлардын жана өсүмдүктөдүн окшоштуктары

Жаныбарлар жана өсүмдүктөр органикалык дүйнөнүн негизин түзгөн, келип чыгышы бири – бирине жакын организмдер.

• - клеткалык түзүлүштө
• денелери татаал органикалык заттардан турушат (белок, май, углевод ж.б. ).
• Азыктанууга жөндөмдүү
• Дем алышат
• Көбөйүүгө жөндөмдүү

Жаныбарлардын жана өсүмдүктөдүн айырмачылыктары

• Зат алмашуусу
• Азыктанышы боюнча ( гетеротрофтуу, афтотрофтуу)
• Фотосинтез процесси
• Кыймылы боюнча
• Сытркы чел кабыктарынан ( жаныбарларда – жука, ийилгич чел кабык, өсүмдүктөрдө - целлюлоза).
• Клетканын ички түзүлүшү боюнча ж.б.

Жаныбарлардын жашоо – тиричилик чөйрөлөрү жана байырлоочу жерлери

Жаныбарлардын жаратылыштагы өз ара байланыштары

Жаратылыш шарттарында жаныбарлардын ортосунда абдан татаал, жана ар түрдүү өз ара байланыштар орун алган. Алардын баардыгы бул же тигил территориялык жана азыктык мамилелерден ачык көрүнөт.

Жаныбарлардын ортосундагы өз ара катнаштар негизинен төмөнкүлөр:

2. Жырткычтык

1. Симбиоз же бирге жашоочулук

3. Квартирачылдык

4. Митечилик

5. Конкуренция ( эрегештик )

Биологиялык биргелештиктер (биоценоздор) азыктык байланыштар

Белгилүү территорияны ээлеп, бири- бири менен тыгыз байланышкан өсүмдүктөр менен жаныбарлардын ж.б. Организмдердин тобу биоценозду же биргелештикти түзүшөт. Биоценоздун өлчөмү, деңгээли ар түрдүү болот.

Азык чынжыры

Жаныбарлардын классификациясы

Азыркы убакта жаныбарлардын млн го жакын түрү белгилүү. Илимдин өнүгүшү менен көп түрлөрү ачылып изилденүүдө. Ошол жаныбарларды топ – тобу менен ирээтүү жайгаштырылып жазылбаса, аларды үйрөнү кыйын.

Жаныбарларды жана өсүмдүктөр дүйнөсүн системага келтирүү аракети грекцияда башталган.

Аристотель 500 жакын жаныбарлардын түрүн жазып калтырган. « Түр » , «Тукум » деген түшүнүктөр киргизилген. К. Линнейдин да эмгеги зор. Ал түргө мүнөздөөмө берген.

Биологиялык классификация

- Дүйнө - Дүйнөчө - тип -класс -түркүм - уруу - тукум - түр

Түрдүн негизги критерийлери

Морфологиялык

Генетикалык

Экологиялык – географиялык