Курсы повышения квалификации и переподготовки для учителей. Документы об окончании по почте БЕСПЛАТНО, комфортное обучение из дома.

СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Выбрать материалы

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Жеке оқушымен жұмыс: Дарынды оқушымен жұмыс жоспары мен дәптері

Категория: Литература

10.02.2017 19:19

Дарынды оқушылармен жұмыс жасау мәселесі қазіргі қоғам үшін өзекті болып отыр. Бүгінде мектепке жоғары талаптар қойылып жатыр. Сонда ата-аналар мен қоғам үшін «жақсы мектеп» дегеннің не маңызы бар?

– Бұл – барлық пән бойынша жақсы білім беретін, ал бітірген соң балалардың ЖОО-ға оңай түсуіне көмектесетін мектеп.

– Бұл мектепте жоғары санатты және білімді мұғалімдер сабақ беруі керек.

– Мектептің өзіндік дәстүрі болуы тиіс.

– Мектеп жаңашыл білім беруі қажет.

– Жақсы мектепте баланы жеке тұлға ретінде құрметтеп, олармен тек сабақ үстінде ғана емес, сонымен қатар қосымша айналысуы керек.

Просмотр содержимого документа
«Жеке оқушымен жұмыс: Дарынды оқушымен жұмыс жоспары мен дәптері»

Сүгірбекова Айман. №28 мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі. Тараз қаласы

5 сынып. Қазақ тілі

Дарынды оқушымен жұмыс жоспары

№	Мазмұны	Мерзімі
1	Сөз бен мағына	1
2	Сөз бен мағына	1
3	Сөздің тура және ауыспалы мағынасы	1
4	Сөздің тура және ауыспалы мағынасы	1
5	Көп мағыналы сөздер	1
6	Омоним	1
7	Синоним	1
8	Антоним	1
9	Табу	1
10	Эвфемизм мен дисфемизм	1
11	Эвфемизм мен дисфемизм	1
12	Тұрақты сөз тіркестері	1
13	Мақал-мәтелдер	1
14	Сөздік қор және сөздік құрам	1
15	Көнерген сөздер	1
16	Жаңа сөздер	1
17	Жалпылама лексика	1
18	Кірме сөздер. Диалект сөздер	1
19	Кәсіби сөздер	1
20	Термин сөздер	1
21	Тіл дыбыстары	1
22	Қазақ Әліпбиі	1
23	Дауысты дыбыстар	1
24	Дауысты дыбыстар	1
25	Буын	1
26	Тасымал	1
27	Үндестік заңы	1
28	Буын үндестігі	1
29	Дыбыс үндестігі	1
30	Орфография мен орфоэфия	1
31	Екпін және оның түрлері	1
32	Екпін және оның түрлері	1
33	Сө зжасам	1
34	Сө зжасам	1

1.СӨЗ БЕН МАҒЫНА

1.Берілген сөздерді мағыналық жақындығына қарай топтап жазып, мағынасын түсіндір.

Қарағай, қозы, шырша,дәптер, тоқты, қарындаш, қайың, саулық, қағаз.

2.Қартайып барып, қайта жасарған сөзді тауып, осы сөзге мәтін құра.

Әділдігі болмаса, әкім ит.

Ақылсыз болса әйел ит.

Аяңсыз болса атың ит.

(«Шешендік сөздер»)

3.Қазақ тілі туралы айтылған ғұламалардың пікірін жаз.

2.СӨЗ БЕН МАҒЫНА

1.Төмендегі сөздерге синоним сөздер жаз.

Бауыры, тәртіпті, зерек, сымбатты.

2. Төмендегі сөздер қандай мағына беріп тұр?

Түу! Ойбай-ай! Құдай-ай! Обал-ай!

(І.Жансүгіров)

3. «Гүл көктем» деген тақырыпқа өлең шығар.

3. СӨЗДІҢ ТУРА ЖӘНЕ АУЫСПАЛЫ МАҒЫНАСЫ

1.Төмендегі өлеңдегі ауыспалы мағынада тұрған сөздердің астын сыз.

Мен біткен ойпаң жерге алма ағаш

Емеспін жемісі көп толд

Қалғанша жарты жаңқам мен сенікі —

Пайдалан шаруаңа жараса, алаш!

Тамшылап көзден аққан бұл суық жас,

Балқытып қашан ерітер жүректі тас?

Қаламнан жылап аққан қара бояу,

Жазылып қағазға, сен жұртқа қыл паш.(М.Дулато

2. Сырым Үргеніштің ханына барып, жүз көріс қылған, хан Сырымның атағын сырттан: «Қазақтың өзі шешен кісісі» деп есітеді екен. Хан Үргеніш шешені мен Сырымды айтыстырыпты.

Үргеніш шешені:

Сөз анасы не?

Су анасы не?

Жол анасы не? - деп сұрайды.

(«Шешендік сөздер»)

Сырымның орнына жауап бер.

3. «Тапқырлық — шешеннің бағалы қасиеті» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

Кейбір ұл-қыздарымыздың ана тілін білмеуі не шала білуі мені қатты қынжылтады. Бұған ең алдымен ата-ана кінәлі. (Б.Момышұлы)

4. СӨЗДІҢ ТУРА ЖӘНЕ АУЫСПАЛЫ МАҒЫНАСЫ

1.Тура және ауыспалы мағынада тұрган мақал-мәтелдерден мысал келтір және олардың мағыналарын түсіндір.

2. Мына тіркестердің тура жгне ауыспалы мағыналарын тауып жаз.

Суық су, суық жер, суық жел, суық адам, суық торғай, суық хабар. Алтын жүзік, алтын қыз, а ақша, алтын күз, алтын бесік. Таза үй, таза жер, таза бала, таза жүрек, таза еңбек, таза салмақ.

________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Жұмбақтың шешуін тап. Шешуінің тура және ауыспалы мағынасына байланысты мәтін құра.

Біз, біз едік, біз едік,

Біз жылтыраған қыз едік,

Таң атқанша жайылдық,

Таң атқан соң жойылдық.

________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. КӨПМАҒЫНАЛЫ СӨЗДЕР

1.Мақалдан көп мағыналы сөздерді тап және мағыналарын түсіндір.

Отбасы толған жансың,

Бір-біріңе мейман жансың.

2. Сөз тіркестерін тура, ауыспалы, көп мағыналарына қарай ажырат.

Аттан түс, түс кезі, түскі ас, түс көрді, таудан түсті, жайлаудан түсті, оқуға түсті, түсі бұзылды, ақ түсті, түсі өзгерді, ойына түсті, түсі жылы, түстен кейін, түс ауа.

3. «Туған жер» атты тақырыпқа мәтін құра және туған жерге байланысты өлеңдерден мысал келтіре отырып жаз. Ішіндегі көп мағыналы сөздердің астын сыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. ОМОНИМ

1.Омоним болатын сөздері бар өлең шумақтарын жаз.

2. Қазақстанда омоним болатын қандай қаланың атын білесің? Мысалмен дәлелде.

3. Төмендегі сөздерден омоним болатын сөздерді тап және сол сөздерге мәтін құра.

Кілем, газет, жылқы, шұбат, айт.

7. СИНОНИМ

1.Көп нүктенің орнына синоним болатын сөздерді қой.

Жанбосын екеуміз өш, ______________ едік.

(Б. Соқпақбаев)

Орта бойлы, орта жасқа келген, семіздеу, қызыл шырайлы бәйбіше, қаһарлы, __________________ түрмен өзен жаққақарап тұр.

(Б.Майлин)

Айбарлы, _________________ сұлу сымбатты, тосын көзді өзіне сұқтандыра түсті.

2 Төмендегі сөздерге синоним және омоним болатын сөйлемдер құра.

Жастық, ат, қою, жеңіл, бас.

3.Синонимдерді қатыстыра отырып, «Егеменді Казақстан» атты ойтолғау жаз.

8. АНТОНИМ

1.Мақал-мәтелдердің антоним болатын жалғасын тап.

а) Жылай-жылай арық қазсаң,

..................................................

ә)Дос жылатып айтады,

...................................................

б) Ұсталы ел озар,

...................................................

2. Өлеңдегі антонимсөздерді тауып, осы сөздерді тақырып етіп, ойтолғау жаз.

Аласаны атқа санама,

Жақсыны жатқа санама.

Бір сынаған жаманды

Екіншілей сынама.

(Ақтайлақ шешен)

________________________________________________________________________________________________________________________________________\

3. Мәтіндегі сөздерден синоним, омоним, антонимдерге мысалдар жаз.

Қазақ тілі еш уақытта өзімен көршілес халықтың тілдерінен сорлы болып, қатардан қалып өмір сүрмегендігі, өз сыбағасын ешкімге жібермегендігі мыңдаған жыл тарихында айкындалған. Кейбір ұл-қыздарымыздың ана тілін білмеуі, не шала білуі мені қатты қынжылтады. Бұған ең алдымен, ата-ана кінәлі. (Б.Момышұлы)

9. ТАБУ

1.Табу сөзі бар ауыз әдебиеші жырларынан мысал жаз және неге солай атағанын айт.

2.Сөйлемнен табу сөздерін тап және олардың кімге, неге айтылғанына талдау жаса.

Сылдыраманың ар жағында, сарқыраманың бер жағында, маңыраманы ұлыма жеп жатыр екен, білемені жанымаға білеп-білеп, бауыздап келдім.

3.Мәтін қай ертегіден үзінді? Ішінен табу сөзін тауып, өзің ертегі құрап жаз.

- Бикеш-ау, күйеу таңдаймын деп, сен де жұртты басындырып болдың-ау! Адам көргісіз бір жаман кісі сенде жұмысым бар дейді. Сенен ол дәме етіп келген білем! - деп қалжыңдады.

10.ЭВФЕМИЗМ МЕН ДИСФЕМИЗМ

1.Ауыз әдебиетінен табу, эвфемизм, дисфемизмге мысал келтір.

2.Өлеңнен дисфемизмді тауып, дисфемизмді эвфемизмге айналдырып жаз.

Шіркіннің сөйлер сөзге тасуын-ай,

Аруағы алдиярдың басуын-ай!

Ханымның мұрны кейкі, бойы аласа,

Келбеті мегежіннің кашырындай.

Көк иттей күшіктеген құнжың қағып,

Жататын шығар тыр-тыр қасынып-ай.

Тұрпаты ит, шошқадан былай емес,

Байеке, көргенімді жасырдым ба-ай!?

(Шернияз Жарылғасұлы)

3. « Тіл - халықтың жаны, кескін-келбеті» атты тақырыпта ойтолғау жаз.

11. ЭВФЕМИЗМ МЕН ДИСФЕМИЗМ

1.Дисфемизмге сөз тіркестерінен мысалдар жаз.

Үлгі: албасты басты, ант ұрған.

2.Антонимнен эвфемизм мен дисфемизмнің айырмашылығы неде? Мысалдар келтір.

3. «Өнер алды – қызыл тіл» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

12. ТҰРАҚТЫ СӨЗ ТІРКЕСТЕРІ

1.Төмендегі тіркестерге антоним болатын тіркестер тауып жаз.

Мұрнын көкке көтерді, қырық пышақ болды, жер-көкті басына көтерді, жер-көкке сыйғызбады, жұмған аузын ашпады.

2. Ішінде мына сөздер бар тұрақты тіркестерді жаз.

Көз, қол, жер, ит, ауыз, тістеді, шаш.

Үл г і: ашық ауыз.

3. Өлеңдегі тұрақты тіркестерді тауып, мағыналарын түсіндір. Өлең кімдікі? Тұрақты тіркестерді қатыстыра авторы туралы жаз.

Қырық пышақпен қыржаңдап тұрған түлкі,

О да осал жау емес қыран паңға.

13. МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР

1.Бір-біріне антоним болатын мақал-мәтелдер жаз.

2.Төмендегі сөздер бар мақал-мәтелдер тауып жаз.

Жақсымен, асың, жылы, корқытады, көл, бөрік, екі, дос.

Үл г і: Естіген екі сөз де жетіп жатыр.

3.Кері тәрбие беретін мақал-мәтел бар ма? Болса тауып жаз және осы туралы пікіріңді айт.

14. СӨЗДІК ҚОР ЖӘНЕ СӨЗДІК Қ¥РАМ

1.Мәтінде сөздік қор көп пе, сөздік құрам көп пе? Мәнісін түсіндір.

Мағжанды сүйемін. Еуропалығын, жарқыраған әшекейін сүйемін. Қазақ ақындарының қара қордалы ауылында туып, Еуропадағы мәдениет пен сұлулық арасына барып, жайлауы жарасқан арқа қызын көріп сезгендей боламын.

(М. Әуезов)

2. Абайдың «Ғылым таппай мақтанба» өлеңіндегі сөздік қорды теріп жаз, сөздік қордың сөздік құраммен байланысын және айырмашылығын осы өлеңдегі сөздер арқылы дәлелде.

3.«Қазақстанның рәміздері» атты тақырыпта мәтін құра. Мәтіндегі сөздерді сөздік құрамныц түрлеріне қарай бөліп жаз(термин, диалог, кәсіби сөз, кірме сөз, жаңа сөз).

15. КӨНЕРГЕН СӨЗДЕР

1.Көнерген сөздері бар мақал-мәтелдер жаз және көнерген сөздің қай түрі екенін ажырат.

2.Көнеріп барып қайта жаңарған сөздерді жаз. Жаңару себебін түсіндір.

3.«Әкім» сөзі көнерген сөздің қайсысына жатады? «Әкім» сөзіне байланысты мәтін құра.

16. ЖАҢА СӨЗДЕР

1.Көнерген сөздің негізінен қайта тіріліп, жаңарған сөздерді ата.

Үлгі: төре – төреші

2. Жаңа сөздер қанша түрлі жолмен пайда болады? Мысалдармен дәлелдеп жаз.

3.Жаңа сөздерді қатыстыра отырып, «Қазақтың тұңғыш ғарышкері» туралы мәтін құра. Ішіндегі жаңа сөздердің астын сыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________

17. ЖАЛПЫЛАМА ЛЕКСИКА.

1.Абай өлеңдеріндегі кірме сөздерді тауып жаз, қай тілден кіргенін айт және олардың синонимдерін тап.

2.Төмендегі сөздерден кірме сөзді бөлек, диалект сөзді бөлек, жалпылама лексиканы бөлек жаз.

Зор, үшек, жозы, мырыш, екі, он, жаз, шалбар, бөтелке, қамыт, агроном, бөшке, кір әтешкер, бігіз.

3.«Менің сүйікті жазушым» атты тақырыпқа мәтін құра. Ішінен жалпылама лексиканың астын сыз.

____________________________________________________________________

18.КІРМЕ СӨЗДЕР. ДИАЛЕКТ СӨЗДЕР

1.Ішінде кірме сөздері бар мақал-мәтелдер жаз және мақал-мәтелде не себептен кездесетінін түсіндір.

Үлгі: Адам бақыттын қонғанын білмейді, ұшқанын біледі.

2. Фонетикалық ерекшеліктері бар диалект сөздерді жаз.

Ү л г і: бұяқ-бұлжақ, маңлай-маңдай.

3. «Ырыс алды - ынтымақ» деген тақырыпқа мәтін құра.

____________________________________________________________________

19. КӘСІБИ СӨЗДЕР

1.Қолөнершілікке және ауыл шаруашылыгына байланысты кәсіби сөздер жаз.

2. Кәсіби сөздер жаз және кәсіби сөздерге байланысты жұмбақ шығарып көр.

3.«Біздің Байқоңыр» атты тақырыпқа ойтолғау жаз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________

20.ТЕРМИН СӨЗДЕР

1.Мәтіндегі терминдерді тап және терминдердің жасалу жолдарын түсіндір.

Жезқазған аймағының экологиялық ахуалы мәз емес. Екі бүйірден Байқоңыр ғарыш аймағы мен Семей полигоны қыспаққа алып тұр. Ғарыш кемелерінің техникалық бөліктері мен атом қалдықтары - тептил көктен түсіп, жерді уландырып, ластап жатыр. Семей полигоны радиактивтік заттарды төңірекке сіңірді.

(Ф.Темереева)

2.Мәтіннен термин сөздерді тап және аталған жерлер туралы білгеніңді жаз.

Қолдан тоқылған жүн орамалға қанша оранса да, дірдектеп тоңып тұрған. Іңкамал апай географиясабағында Индия жағалауларына жақын жердегі ғажайып Цейлон аралы туралы әңгіме айтып тұр.Мектеп картасында Цейлон құрлықтың емшегінен шалқар мұхитқа абайсыз тамып кеткен бір тамшы ғана сияқты. (Ш. Айтматов)

3.Термин сөздерді қатыстыра отырып, «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты шағын шығарма жаз және терминдерді жазылу түріне қарай ажырат.

21. ТІЛ ДЫБЫСТАРЫ

1.Төмендегі сөздерге тиісіпі дыбысты қой және сол сөздерге синоним сөздер жаз.

Үл...ілі, е...еу, қай...р, пә...ер, қор...ақ, жо...ары, мейірі...сіз, м...йдан.

2. Мәтіндегі сөздерді әліпби тәртібімен жаз және үш, бес санына арналған асыл сөздер жаз.

Үш жамандық:

1. Нақақ қан төгу

2. Кісі малын нақақ алу

3. Ата-бабадан калған ескі жұртты бұзу.

3.Қазақ әліпбиінің авторы туралы мәтін құра.

22.ҚАЗАҚ ӘЛІПБИІ

1.Тіл туралы мақал-мәтелдер жазып, қанша дыбыс, қанша әріп барын айт.

2.Қазақтың төл сөзінде кездеспейтін дыбыстарды және қазақ тіліне тән дыбыстарды жаз. Оларды мысалмен дәлелде.

3. «Желтоқсан желі» деген тақырыпқа шығарма жаз.

23. ДАУЫСТЫ ДЫБЫСТАР

1.Екі шумақ өлең жазып, ішіндегі еріндік дауыстылардың астын бір, езулік дауыстылардың астын екі сыз.

2. Дауысты дыбыстарға жұмбақшығар.

Үлгі:Көкте бар,

Жерде жоқ.

Көзде бар,

Қолда жоқ. [Ө]

3. «Жеті жарғы» ережесі туралы не білесің?

24. ДАУЫССЫЗ ДЫБЫСТАР

1.Тұрақты тіркестерді жазып, мағынасын түсіндір және қатаң дауыссыздардың астын бір, үнді дауыссыздардың астын екі, ұяң дауыссыздардың астын ирек сызықпен сыз.

2.Бірде дауысты, бірде дауыссыз болатын дыбыстарды жаз және мысалдармен дәлелде.

3. «Алматы - алманың атасы» деген тақырыпқа шағын шығарма жаз.

____________________________________________________________________

25. БУЫН. ТАСЫМАЛ

1.Тек бітеу және ашық буыннан тұратын сөздерді жаз.

Үлгі: бар, тоқ, дала, ана.

2.Мәтіндегі сөздерді буын түрлеріне қарай талда.

Өзінің жазба сөзін саналы түрде және еркін пайдалану үшін, алдымен басқалардың жазба сөзіне түсіне білу өте қажет. Баланың сөз қоры жеткілікті болғанда ғана, өз пікірін айтып, басқалардың сөздерін дұрыс ұға алады.

(Т.Тәжібаев)

3. «Егеменді Казақстан» атты тақырыпқа шағын шығарма жаз.

____________________________________________________________________

26.ТАСЫМАЛ

2.Төмендегі сөздерді тасымалдауға бола ма? Тасымалданса қалай тасымалдайсың?

Электр, станция, ансамбль, вольт.

2.Тасымалдауға болмайтын сөз түрлерінің барлығын жаз.

3. «Менің қалам» деген тақырыпқа мәтін құра. Мәтіндегі сөздерден тұйық буынды және тасымалдауға болмайтын сөздерді тап.

27. ҮНДЕСТІК ЗАҢЫ

1.Жуан буынды сөзді бір бөлек, жіңішке буынды сөзді бір бөлек, аралас буынды сөзді бір бөлек жаз және мысал келтір.

Аймақ, жұмыс, Кішітау, бүйір, Жезқазған, геометриялық, қазіргі, сал-сері, географияда, оңтүстік, кездесулер, қыз-келіншек.

Жуан буынды сөз	Жіңішке буынды сөз	Аралас буынды сөз

2.Төмендегі сөздерге қосымша жалғап жаз.

Фильм, руль, альбом, киоск, повесть, грамм, конспект, табель, банк.

3.«Мұсылманның бес парызы» деген тақырыпқамәтін құрап, ішінен басқа тілден енген сөздерді тауып, оның буынүндестігіне байланысты ерекшелігін түсіндір.

28.БУЫН ҮНДЕСТІГІ

1.Отан туралы мақал-мәтелдер жаз және олардың мағынасын түсіндір.

Жуан дауысты сөздерді бір бөлек, жіңішке дауысты сөздерді бір бөлек жаз.

2.Төмендегі сөздерден буын үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды тап.

Мектептің, жүрекпен, түнімен, асхана, бейнет, сіңілімдікі, бикеш, арызқой, жалақор.

3.«Жазғы кеш» деген тақырыпқа шағын мәтін құра.

29. ДЫБЫС ҮНДЕСТІГІ

1.Түбір мен қосымша, біріккен сөз, сөз тіркестері аралығындагы ілгерінді ықпалға мысалдар жаз.

2. Ана туралы бір шумақ өлең шыарып, оны буын үндестігіне қарай талда.

3. Киелі сандар туралы асыл сөздерді жаз.

30.ОРФОГРАФИЯ МЕН ОРФОЭПИЯ

1.Сөз тіркестерінің аралығындагы ілгерінді және кейінді ықпалды тап.

Атың кім? ақ лақ, әкеп бер, сақ бол, көк аспан, көз сал, он бес, төрт қанат.

2. Мәтінді буын және дыбыс үндестігіне қарай талдап шық.

Дене шынықтыру жаттығуларымен шұғылдансаң, дәріге пысқырып та қарамайсың. Дене шынықтыру жаттығулары әр адамның жасына, әл-қуатына сәйкес әрқилы болу қажет. Орта жастағыларға салт атпен қыдыру тиімді болса, күш-қуаты кеміген кекселерге жаяу жүргені пайдалы. Сондай-ақ бозбалаға қолайлы тағам қарттарға зиянды болуы ықтимал. (Ибн Сина)

3.Жұмбақтың шешуін тап және шешуінің атына байланысты шағын мәтін жаз.

Тігуге де ыңғайлы,

Жығуға да ыңғайлы.

Көп қанатты мекен-жай.

31. ЕКПІН ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

1.Мақал-мәтелден мысал жазып, мағынасына байланысты түсінік бер және ішіндегі тірек екпінінің атын жаз.

2.Мәтіндегі сөздерді барлық екпін түрлеріне қарай талда және мәтіндегі пікірге өз көзқарасың туралы жаз.

Біреудің жақсы ісін көрсең, оны ардақтай біл, күнәліні кешіре біл... Өзің де, өзгеге де жақсылық тіле... Адамгершілік кімде болса, соны ер деп есепте.

(Ахмед Йүгінеки)

3.Өлең кімдікі және не туралы жазылған? «Қызыл кітапқа» енген аң-құстар туралы шағын шығарма жаз.

Кей қазақ әдет қылған киік атып,

Мүйізін пайда қылып, шетке сатып,

Сандалған бір киікке ұшырастым,

Бір жылы Бетпақ шөлде келе жатып.

32. ЕКПІН ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

1.Төмендегі мәтінді екпін түрлеріне талда.

Ел ішіндегі ауыр хал мен өкілдерінің озбырлығын айтып, Жетек шешен Әбілқайыр ханға бір рет барды. Бірақ хан сөзге құлақ аспай елдің тұрмысын жеңілдету қамын ойламады. Осыған ренжіген Жетес рулы елімен бергі көп момынға қарай көшіп кетеді.

Әйтседе көш кеш шығып қалып, мөлшерлі жерге, көп момынға жете алмай, қыс түсіп кетіп, жолда қыстап қалады.

(«Шешендік сөздер»)

____________________________________________________________________

2. Мөңке би Сырымға үш сұрақ қойыпты, сұраққа жауап беріп көр.

Таудан биік не бар?

Судан терең не бар?

Оттан өткір не бар?

(«Шешендік сөздер»)

3. Отан туралы екі шумақ өлең шығар.

____________________________________________________________________

33. СӨЗЖАСАМ

1.Күрделі сөзден тұрақты тіркестердің айырмашылығын айт және мысал келтір.

Үлгі: Ала қарға, көк бауыр. (Күрделі сөз)

Көзі ашылды, жүрек жұтқан (Тұрақты тіркес)

2. Әз Жәнібек ханға жауап бер.

Ноғайлының ханы Әз Жәнібек халықты жинап:

- Үш арсыз, үш ғайып, үш жетім болады, соны кім табады? - депті.

(«Шешендік сөздер»)

3. «Менің анам» деген тақырыпта ойтолғау жаз.

____________________________________________________________________

34. СӨЗЖАСАМ

1.Тұрақты тіркестер жаз және оның мағынасын түсіндір.

2.Мәтінді сөздің жасалуына қарай талда.

Көшпелі сахаралықтың ішіп-жері де, киінері де малмен табылады, жанның тыныштығынан гөрі оған мал қымбат... Оның малды қалай қастерлейтінін, бала-шағадан бұрын осы мал амандығын сұрауының өзі-ақ парақ-парақ қып жазған түсіндірмелерден де артық дәлелдейді... Сәлемдесу дәстүрі халықтың сипатының бір белгісі сияқты. (Ш.Уәлиханов)

3.Жемқорлыққа байланысты не айтар едіц? «Есебін тапқан екі асайды» деген тақырыпқа ойтолғау жаз.