Жинояи хукуки асослари

JINOYAT HUQUQI ASOSLARI

REJA:

• Jin о yat huquqining tushunchasi, vazifasi, usuli va

tam о yillari.

2. Jin о yatning tarkibiy elementlari.

3. Jin о iy javobgarlik va jin о iy jaz о .

4. Jin о yatda ishtir о kchilik tushunchasi va uning turlari .

5. Qilmishning jin о iyligini istisn о qiladigan h о latlar.

TAYANCH ATAMALAR

Jinоiy javоbgarlik, jinоiy jazо, jinоyat tartibi, jinоyat оb ’ ekti, jinоyat subekti, jinоyatda ishtirоkchilik, bajaruvchi, tashkilоtchi, yordamchi, jinоiy huquqbuzarlik.

www.arxiv.uz

Jinoyat huquqi mamlakatimiz huquq tizimining bir tarmog'i bo'lib, u — qonun bilan qo'riqlanadigan munosabatlarga tajovuz qiluvchi qilmishlarning ijtimoiy xavfli va jinoyat ekanligini aniqlovchi, uni sodir etganlik uchun jazo turi va miqdorini belgilovchi, jazo choralari ni tayinlash shartlari, jinoiy javobgarlikdan va jazodan ozod qilishni belgilovchi huquqiy normalar majmuidan iborat.

.

www.arxiv.uz

Jinoyat huquqining vazifalari :

O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining

2-moddasida belgilangan vazifalardan kelib chiqib, shaxsni, uning huquq va erkinliklarini, jamiyat va davlat manfaatlarini, mulkni, tabiiy muhitni, tinchlikni, insoniyat xavfsizligini jinoiy tajovuzlardan qo'riqlash, shuningdek, jinoyat-larning oldini olish, fuqarolarni respublika Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya qilish ruhida tarbiyalashdan iboratdir .

www.arxiv.uz

J inoyat huquqining prinsiplari Jinoyat kodeksining 3-10-moddalarida o'z aksini topgan :

• qonuniylik;
• fuqarolarning qonun va sud oldida tengligi;
• demokratizm;
• insonparvarlik;
• odillik;
• ayb uchun javobgarlik;
• javobgarlikning muqarrarligi.

www.arxiv.uz

• Jinoyat — sodir etilishi jinoyat kodeksida jazo qo'llash tahdidi bilan taqiqlangan aybli ijtimoiy xavfli qilmish (harakat yoki harakatsizlik).
• Ijtimoiy xavfli qilmish deganda, Jinoyat kodeksi bilan qo'riqlanadigan obyektlarga zarar keltiradigan yoki shunday zarar keltirish real xavfini keltirib chiqaradigan qilmish tushuniladi. Jinoyat kodeksi bilan qo'riqlanadigan obyektlar deganda, shaxs, uning huquqlari, jamiyat va davlat manfaatlari, mulk, tabiiy muhit, tinchlik, insoniyat xavfsizligi tushuniladi. Masalan, biror-bir shaxsni urib, unga tan jarohati yetkazish inson sog'ligiga qarshi jinoyat hisoblanadi.

www.arxiv.uz

Jinoyat qonunida jinoyatning to'rtta belgisi ajratilgan:

• ijtimoiy xavflilik;
• g'ayriqonuniylik;
• ayblilik;
• jazoga loyiqlilik.

www.arxiv.uz

Jinoyatlar o'z xususiyati va ijtimoiy xavflilik darajasiga ko'ra jinoyatlar to'rt toifaga bo'lingan:

• ijtimoiy xavfi katta bo'lmagan jinoyatlar;
• uncha og'ir bo'lmagan jinoyatlar;
• og'ir jinoyatlar;
• o'ta og'ir jinoyatlar.

www.arxiv.uz

Jinoyat kodeksi ikki qismga umumiy va maxsus qismlarga bo'linadi. Umumiy qismda jinoyat qonunchiligining vazifalari, uning amalda bo'lish doirasi, prinsiplari, javobgarlik va jazoning umumiy asoslari ifodalangan bo'lib, u:

• «umumiy qoidalar»;
• «javobgarlik asoslari»;
• «qilmishning jinoiyligini istisno qiladigan holatlar»;
• «jazo va uni tayinlash»;
• «javobgarlikdan va jazodan ozod qilish»;
• «voyaga yetmaganlar javobgarligining xususiyatlari»;
• «tibbiy yo'sindagi majburlov choralari» deb nomlangan 7 bo'limdan tashkil topgan.

Umumiy qism 1-97-moddalarni o'z ichiga qamrab oladi.

www.arxiv.uz

Maxsus qismda esa muayyan jinoyatlar va ular uchun javobgarlik ko'zda tutilgan.

• shaxsga qarshi jinoyatlar (1-7-bob 97-149-moddalar);
• tinchlik va xavfsizlikka qarshi jinoyatlar (8-9-bob 150-163-moddalar);
• iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar (10-13-bob 164-192-moddalar);
• ekologiya sohasidagi jinoyatlar (14-bob 193-204-moddalar);
• hokimiyat, boshqaruv va jamoat birlashmalari organlarining faoliyat tartibiga qarshi jinoyatlar (15-16-bob 205-241 -moddalar);
• -jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar (17-20-bob 242-278-moddalar);
• harbiy xizmatni o'tash tartibiga qarshi jinoyatlar (21-24-bob 279-302-moddalar);
• atamalarning huquqiy ma'nosi.

www.arxiv.uz

Yuridik javobgarlikning eng og'ir turi bo’lgan jinoiy javobgarlik jinoyat qonuni normalari bilan qo'riqlanadigan ijtimoiy munosabatlarga zarar yetkazgan yoki zarar yetkazish xavfi bo’lgan tajovuzlar qilinganida vujudga kelib, jinoiy javobgarlik jinoyat sodir etishning huquqiy oqibatidir. O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 16-moddasida jinoyat uchun javobgarlik va uning asoslari belgilangan bo’lib, unga ko'ra jinoyat uchun javobgarlik-jinoyat sodir etishda aybdor bo’lgan shaxsga nisbatan sud tomonidan hukm qilish, jazo yoki boshqa huquqiy ta'sir chorasi qo’llanilishida ifodalanadigan jinoyat sodir etishning huquqiy oqibatidir. Jinoiy javobgarlikning asosi bo'lib sodir etilgan qilmishda jinoyat tarkibining barcha alomatlari mavjudligi hisoblanadi.

www.arxiv.uz

Jazo tizimi (JK-43 modda)

• Jarima
• Muayyan huquqdan mahrumqilish
• Axloq tuzatish ishlari
• Xizmat bo’yicha cheklash
• Qamoq
• Intizomiy qismga jo’natish
• Ozodlikdan mahrum qilish
• Umrbod ozodlikdan mahrum qilish

www.arxiv.uz

• «Ikki yoki undan ortiq shaxsning qasddan jinoyat sodir etishda birgalashib qatnashishi ishtirokchilik deb topiladi»

Jinoyat ishtirokchilarining to'rt turi ko'rsatilgan:

• bajaruvchi
• tashkilotchi
• dalolatchi
• yordamchi.
• O 'zbekiston Respublikasi JKning 29-mockkisida ishtirokchilikning to'rt shakli ajratilgan:
• 1) oddiy ishtirokchilik.
• 2) murakkah ishtirokchilik
• 3) uyushgan guruh
• 4) jinoiy uyushma shaklida bo 'ladi.

www.arxiv.uz