Жоголуу коркунучунда турган өсүмдүктөр.

ЖОГОЛУУ КОРКУНУЧУНДА ТУРГАН ӨСҮМДҮКТӨР.

Аткарган: Игамкулов Байболду

Молдошев Меридан

Группа: ТОР9-3-20

Жетекчи: Тынышова Айнура Медеркуловна

Биздин планетанын ѳсүмд ү ктѳр гана кѳрк жана багбанчылык катары кызмат кылып жаткан жокпуз.Алардын баары дем жандыктардын ѳмүрүн сактоо үчүн маанилуу болуп саналат. Мындан тышкары, ѳсүмдүк сигналдарды берүү жана мал дүйнѳ менен байланыша алат. Ошондуктан, бул ѳсүмдүктор турмушунан маалымат жана кызыктуу маалыматтарды билүү акылдуулукка жатат.

Кыргыз ССРинин Кызыл китебинин

биринчи басылышы 1985-жылы болуп,

анда өсүмдүктөрдүн 75 түрү катталган.

Ал эми экинчи Кыргыз Республикасынын

кызыл китебинин басып чыгарылышы 2007

жылы болгон, анда 83 түрү катталган.

ЖОГОЛУУ КОРКУНУЧУНДА ТУРГАН ӨСҮМДҮКТӨР

Айгүл гүлү

Айгүл, Эдуард чаар гүлү Пияз түбү жумуру-шар сымал, 4–9 см калыңдыкта (өстүрүүдө салмагы 1 кг га чейин жетет). Сабагы тик, бороздуу, түксүз, бийиктиги 37–95 (150 ге чейин) см, сабактагы жалбырактары ачык-жашыл, созулуңку-ланцеттей, сабагынын жарымын курчаган, учтугуй, төмөнкү жалбырактарынын узундугу 10–15 см (22,5 см ге чейин), туурасы 5–12 см. Гүл тобунда 15-ке чейин (көбүнчө 4–5) гүл болот . Гүл коргону ачык-кызыл (кара-кочкул-кызыл тарамышчалуу), жазы коңгуроодой, узундугу 4,5–6,5 см. Мөмөсү – кургак кутуча, узундугу 6–7 см, уругу майда, күрөң сымал.

Шалба

Балким, саз аймакка аз көк коӊгуроо, пушистый жана толугу менен жакшы түктөр менен оролгон жолугушту. Бул айкаш шалбаа болуп саналат. Бул жылдын аягында апрель-май айынын башында гүлдөйт. Беларустун Кызыл китеби эки санда түрлөрү lumbago шалбаалар түзөт. Азыр калктын саны кескин анткени көлмөлөргө массалык дренаждык азайтылат

Зинаида чырышы

Лилия гулдуулор тукуму. Оскон жери Чуй ороону, Кант менен Ысык-атанын ортосу. М ѳм ѳ с у тоголок. Май айында гулдойт бышат. Чала саванналарды мекендейт. Алай- пиязы. Алай-гулчодон Гулчо суусунун боюнан алынган. Пияз тубунун диаметри 1-1,5 см. Сабагынын бийиктиги 30-70см, гул чатырчасы сейрек, ажайып кооз.Май айында гулдойт, Июнь-июлдарда жетилет. Чала саванналарда 1200-2000 м бийиктикте осо алат. Ото сейрек учурайт. Кургак пестроцветтерден да кездешет.

Жазы аталыктуу мандалак

Пияз түптүү, көп жылдык, кыска вегетациялуу, чөп өсүмдүк, геофит, ксеромезофит. Пияз түбү жумуртка сымал, диаметри 2 см ге чейин жетет, кызгылтым-күрөң ички кабыктуу, учунда жана түбүндө нык жапырылган түктүү. Сабагынын гүл сабы менен кошо бийиктиги 17 см, түксүз. Жалбырактары 4 даана, түксүз, бириккен эмес, төмөнкүлөрү имерилген; эң төмөнкүсү сызгычтай-ланцеттүү, туурасы 2 см. Гүлү 2, гүл коргонунун желекчелери сары, узуну 4 см, учу томолок, сырткыларынын жону сыя темгилдүү, сүйрү ромбдой, ичкилери тескери карай сүйрү. Аталыгы гүл коргонунан 2,5 эсе кыска; аталык жипчеси түксүз, ортосунан жогорураак кеңейген, эки учуна ичкерээк, чаңдыгы сары, жипчесинен бир аз узун. Энелиги аталыгынан 2 эсе кыска, отурган чаңалгычтуу.

Christmas

Бул өсүмдүк да Christmas деген ат менен белгилүү. сине-кызгылт кичинекей кызгылт сары борбору менен. бир бутактары бир бадалдын өсүп түгөйсүз көп болушу мүмкүн. Астра талаа - да Poland Кызыл китебине киргизилген бир мүмкүн болгон коркунучка түрлөрү. эл биринчи суукка чейин гүлдөйт жүзүндө белгилүү. Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби улам жер кыртышынын Aster өлүп кадимки катар химиялык курамынын өзгөрүшүнө, көптөгөн өсүмдүктөрдү, ошондой эле жүйөлүү себептер боюнча бул алардын арасында айтылган камтыйт.

Жоголуу коркунучунда турган ѳсүмдүктѳр Кыргызстандын флорасында азыркы учурда 140 түрү каралган, анын ичинен 86ден 33 уруусу бекитилген. Эндемиктер -5; Субэндемиктер-41. Сакталуучу (Кыргызстан кызыл китебинде): 16 т үрү Эндемиктер -3; Субэндемиктер-13.

IUCN (МСОП) КР Кызыл китебинин классификациясына ылайык жаратылыш абалы

1

критикалык абалдагылар

2

3

2

жоголуу коркунучунда

4

аялуу

4

9

белгисиз

1

Жашоо формалары менен

1

бактуу жана теректүү

2

5

3

чөптүү

11 (пияздуу 10)

тамырлуу

1

К ѳ н ү л бурганыныздарга

чоң рахмат!