Сабақтың тақырыбы: Жолдық шамалармен жұмыс
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларды жолдық шамалармен орындалатын амалдар таныстыру. Жолдық мәліметтерді енгізу, шығару ерекшеліктерін түсіндіре отырып, программа құруға дағдыландыру;
Дамытушылығы: Жолдық мәліметтерді Паскаль тілінде программалау арқылы өңдеу тәсілдерін жүзеге асырып, оқушылардың логикалық ой- өрістерін дамыту;
Тәрбиелік: Оқушыларды тиянақтылыққа, ұқыптылыққа, жауапкершілдікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: теориялық сабағы
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Өткен материалды қайталау сұрақтары
3. Үй тапсырмасын жан-жақты тексеру /Тест /
3. Жаңа сабақты түсіндіру
4. Сабақты бекіту /Компьютермен жұмыс/
5. Сабақты қорыту /рефлексия/
6. Үйге тапсырма
Өткен материалдарды қайталау сұрақтары
1.Символдық шама дегеніміз не?
2. Қандай символдық шамаларды білесіндер?
3. Символдық шамалардың жазылу пішімі?
4. Символдық мәліметтерді қалай енгізуге болады?
Тест
1. «Алгоритм» атауы қайдан шыққан?
А) Мұхаммед әл-Хорезми атының латынша айтылуынан Б) Латынның algoritm сөзінен
Ә)Мұхаммед әл-Хорезми атының арабша айтылуынан В)әл-Фараби атының латынша айтылуынан
2.Алгоритмнің жазылу түрлерін көрсет
А) алгоритмдік тілде, блок-схема түрінде, программалау тілінде
Ә) алгоритмдік тілде, программалау тілінде, Паскаль тілінде, математикалық тілде
Б) блок-схема түрінде, графикалық түрде, программалау тілінде
В) программалау тілінде, математика тілінде, графикалық түрде, блок-схема түрінде
3. Алгоритмнің түрлерін көрсет
А) сызықтық, тармақталу, көрсеткіштік Ә) тармақталу, қайталану, шарттық
Б) сызықтық, тармақталу, циклдік В) циклдік, қайтьалану, шарттық, сызықтық
4. Паскаль тілі қай жылдары жасалды?
А) 1970 жылы пайда болып, 1979 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты
Ә) 1968-1971 жылдары
Б) 1980 жылдардың ортасында
В) 1963 жылы пайда болып, 1966 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты
5. 14 DIV 5 – функциясының мәні неге тең?
А) 2,8 Ә) 2 Б) 5 В) 11
6. Түбір астындағы Х-ті Паскаль тілінде қалай жазуға болады?
А) SQR (X) Ә) SQRT (X) Б) ABS (X) В) MOD (X)
7. Паскаль тіліндегі нәтиже алу операторын көрсет
А) PRINT Ә) WRITE Б) OUTPUT B) READ
8. Паскаль тіліндегі енгізу операторын
А) PRINT Ә) WRITE Б) OUTPUT B) READ
9. Паскаль тіліндегі тұрақтыларды сипаттау операторын көрсет
А) VAR Ә) WRITE Б) CONST B) READ
10. Паскаль тіліндегі айнымалыларды сипаттау операторын көрсет.
А) VAR Ә) WRITE Б) CONST В) READ
11. := қандай белгі?
А) теңдік Ә) айнымалыларды салыстыру Б) меншіктеу В) бөлу.
Жаңа сабақты түсіндіру
Апострофқа алып жазылатын, бір жолда орналасқан ASCII тобына жататын символдар тізбегі – символдар жолы деп аталады. Символдар жолы string қызметші сөзімен белгіленеді. Компьютерде жолдың әр символы 1 байт орын алады. Бір символдан тұратын жол – символдық тұрақты болады.
Жолдық шаманың айнымалылар бөлімінде сипатталу түрі:
: string[жол ұзындығы]
Жолдық шамаларға біріктіру және салыстыру амалдары қолданылады.
Біріктіру амалын конкатенация деп атайды, ол «+» белгісімен белгіленеді.
Мысалы: ‘8’+’сынып’= ‘8-cынып’
Салыстыру амалдарына , =, , = белгілері жатады. Жолдық шамалардың салыстыру амалдарының нәтижесі логикалық шама. Мысалы: ‘CCC’ ‘CC’ TRUE ‘Bol_’ ‘Bol’ TRUE ‘red’TRUE ‘100’ ‘101’ FALSE ‘MAN1’ ‘MAN2’ FALSE.
Жолдық типтегі шамалар үшін келесі стандартты функциялар қолданылады
Сабақтың тақырыбы: Жолдық шамалармен жұмыс
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларды жолдық шамалармен орындалатын амалдар таныстыру. Жолдық мәліметтерді енгізу, шығару ерекшеліктерін түсіндіре отырып, программа құруға дағдыландыру;
Дамытушылығы: Жолдық мәліметтерді Паскаль тілінде программалау арқылы өңдеу тәсілдерін жүзеге асырып, оқушылардың логикалық ой- өрістерін дамыту;
Тәрбиелік: Оқушыларды тиянақтылыққа, ұқыптылыққа, жауапкершілдікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: теориялық сабағы
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Өткен материалды қайталау сұрақтары
3. Үй тапсырмасын жан-жақты тексеру /Тест /
3. Жаңа сабақты түсіндіру
4. Сабақты бекіту /Компьютермен жұмыс/
5. Сабақты қорыту /рефлексия/
6. Үйге тапсырма
Өткен материалдарды қайталау сұрақтары
1.Символдық шама дегеніміз не?
2. Қандай символдық шамаларды білесіндер?
3. Символдық шамалардың жазылу пішімі?
4. Символдық мәліметтерді қалай енгізуге болады?
Тест
1. «Алгоритм» атауы қайдан шыққан?
А) Мұхаммед әл-Хорезми атының латынша айтылуынан Б) Латынның algoritm сөзінен
Ә)Мұхаммед әл-Хорезми атының арабша айтылуынан В)әл-Фараби атының латынша айтылуынан
2.Алгоритмнің жазылу түрлерін көрсет
А) алгоритмдік тілде, блок-схема түрінде, программалау тілінде
Ә) алгоритмдік тілде, программалау тілінде, Паскаль тілінде, математикалық тілде
Б) блок-схема түрінде, графикалық түрде, программалау тілінде
В) программалау тілінде, математика тілінде, графикалық түрде, блок-схема түрінде
3. Алгоритмнің түрлерін көрсет
А) сызықтық, тармақталу, көрсеткіштік Ә) тармақталу, қайталану, шарттық
Б) сызықтық, тармақталу, циклдік В) циклдік, қайтьалану, шарттық, сызықтық
4. Паскаль тілі қай жылдары жасалды?
А) 1970 жылы пайда болып, 1979 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты
Ә) 1968-1971 жылдары
Б) 1980 жылдардың ортасында
В) 1963 жылы пайда болып, 1966 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты
5. 14 DIV 5 – функциясының мәні неге тең?
А) 2,8 Ә) 2 Б) 5 В) 11
6. Түбір астындағы Х-ті Паскаль тілінде қалай жазуға болады?
А) SQR (X) Ә) SQRT (X) Б) ABS (X) В) MOD (X)
7. Паскаль тіліндегі нәтиже алу операторын көрсет
А) PRINT Ә) WRITE Б) OUTPUT B) READ
8. Паскаль тіліндегі енгізу операторын
А) PRINT Ә) WRITE Б) OUTPUT B) READ
9. Паскаль тіліндегі тұрақтыларды сипаттау операторын көрсет
А) VAR Ә) WRITE Б) CONST B) READ
10. Паскаль тіліндегі айнымалыларды сипаттау операторын көрсет.
А) VAR Ә) WRITE Б) CONST В) READ
11. := қандай белгі?
А) теңдік Ә) айнымалыларды салыстыру Б) меншіктеу В) бөлу.
Жаңа сабақты түсіндіру
Апострофқа алып жазылатын, бір жолда орналасқан ASCII тобына жататын символдар тізбегі – символдар жолы деп аталады. Символдар жолы string қызметші сөзімен белгіленеді. Компьютерде жолдың әр символы 1 байт орын алады. Бір символдан тұратын жол – символдық тұрақты болады.
Жолдық шаманың айнымалылар бөлімінде сипатталу түрі:
: string[жол ұзындығы]
Жолдық шамаларға біріктіру және салыстыру амалдары қолданылады.
Біріктіру амалын конкатенация деп атайды, ол «+» белгісімен белгіленеді.
Мысалы: ‘8’+’сынып’= ‘8-cынып’
Салыстыру амалдарына , =, , = белгілері жатады. Жолдық шамалардың салыстыру амалдарының нәтижесі логикалық шама. Мысалы: ‘CCC’ ‘CC’ TRUE ‘Bol_’ ‘Bol’ TRUE ‘red’TRUE ‘100’ ‘101’ FALSE ‘MAN1’ ‘MAN2’ FALSE.
Жолдық типтегі шамалар үшін келесі стандартты функциялар қолданылады
Просмотр содержимого документа
«Жолдық шамалармен жұмыс»
Сабақтың тақырыбы: Жолдық шамалармен жұмыс
Сабақтың мақсаты:
Білімділігі: Оқушыларды жолдық шамалармен орындалатын амалдар таныстыру. Жолдық мәліметтерді енгізу, шығару ерекшеліктерін түсіндіре отырып, программа құруға дағдыландыру;
Дамытушылығы: Жолдық мәліметтерді Паскаль тілінде программалау арқылы өңдеу тәсілдерін жүзеге асырып, оқушылардың логикалық ой- өрістерін дамыту;
Тәрбиелік: Оқушыларды тиянақтылыққа, ұқыптылыққа, жауапкершілдікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: теориялық сабағы
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Өткен материалды қайталау сұрақтары
3. Үй тапсырмасын жан-жақты тексеру /Тест /
3. Жаңа сабақты түсіндіру
4. Сабақты бекіту /Компьютермен жұмыс/
5. Сабақты қорыту /рефлексия/
6. Үйге тапсырма
Өткен материалдарды қайталау сұрақтары
1.Символдық шама дегеніміз не?
2. Қандай символдық шамаларды білесіндер?
3. Символдық шамалардың жазылу пішімі?
4. Символдық мәліметтерді қалай енгізуге болады?
Тест
1. «Алгоритм» атауы қайдан шыққан?
А) Мұхаммед әл-Хорезми атының латынша айтылуынан Б) Латынның algoritm сөзінен
Ә)Мұхаммед әл-Хорезми атының арабша айтылуынан В)әл-Фараби атының латынша айтылуынан
2.Алгоритмнің жазылу түрлерін көрсет
А) алгоритмдік тілде, блок-схема түрінде, программалау тілінде
Ә) алгоритмдік тілде, программалау тілінде, Паскаль тілінде, математикалық тілде
Б) блок-схема түрінде, графикалық түрде, программалау тілінде
В) программалау тілінде, математика тілінде, графикалық түрде, блок-схема түрінде
3. Алгоритмнің түрлерін көрсет
А) сызықтық, тармақталу, көрсеткіштік Ә) тармақталу, қайталану, шарттық
Б) сызықтық, тармақталу, циклдік В) циклдік, қайтьалану, шарттық, сызықтық
4. Паскаль тілі қай жылдары жасалды?
А) 1970 жылы пайда болып, 1979 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты
Ә) 1968-1971 жылдары
Б) 1980 жылдардың ортасында
В) 1963 жылы пайда болып, 1966 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты
5. 14 DIV 5 – функциясының мәні неге тең?
А) 2,8 Ә) 2 Б) 5 В) 11
6. Түбір астындағы Х-ті Паскаль тілінде қалай жазуға болады?
А) SQR (X) Ә) SQRT (X) Б) ABS (X) В) MOD (X)
7. Паскаль тіліндегі нәтиже алу операторын көрсет
А) PRINT Ә) WRITE Б) OUTPUT B) READ
8. Паскаль тіліндегі енгізу операторын
А) PRINT Ә) WRITE Б) OUTPUT B) READ
9. Паскаль тіліндегі тұрақтыларды сипаттау операторын көрсет
А) VAR Ә) WRITE Б) CONST B) READ
10. Паскаль тіліндегі айнымалыларды сипаттау операторын көрсет.
А) VAR Ә) WRITE Б) CONST В) READ
11. := қандай белгі?
А) теңдік Ә) айнымалыларды салыстыру Б) меншіктеу В) бөлу.
Жаңа сабақты түсіндіру
Апострофқа алып жазылатын, бір жолда орналасқан ASCII тобына жататын символдар тізбегі – символдар жолы деп аталады. Символдар жолы string қызметші сөзімен белгіленеді. Компьютерде жолдың әр символы 1 байт орын алады. Бір символдан тұратын жол – символдық тұрақты болады.
Жолдық шаманың айнымалылар бөлімінде сипатталу түрі:
: string[жол ұзындығы]
Жолдық шамаларға біріктіру және салыстыру амалдары қолданылады.
Біріктіру амалын конкатенация деп атайды, ол «+» белгісімен белгіленеді.
Мысалы: ‘8’+’сынып’= ‘8-cынып’
Салыстыру амалдарына , =, , = белгілері жатады. Жолдық шамалардың салыстыру амалдарының нәтижесі логикалық шама. Мысалы: ‘CCC’ ‘CC’ TRUE ‘Bol_’ ‘Bol’ TRUE ‘red’TRUE ‘100’ ‘101’ FALSE ‘MAN1’ ‘MAN2’ FALSE.
Жолдық типтегі шамалар үшін келесі стандартты функциялар қолданылады
| Атауы | Типі | Әрекеті |
|
|
|
|
|
|
| Length (s) | s-string | s-жолдың ұзындығын анықтайды. (Қанша символ бар екенін) Length (‘a+b’)=3 Length (‘a c d’)=5; т.с.с |
| Copy (s, p, n) | s-string p, n-integer | s-сөзінің p нөмірінен бастап, қатар тұрған n-символды көшіріп алады |
| Delete (s, p, n) | | s-сөзінің p нөмірінен бастап, қатар тұрған n-символды өшіреді |
| Concat (S1, S2, …, SN) | s1, s2,- string | s1, s2, …, sn айнымалылар мәндерін тұрған орындары бойынша біріктіреді. |
| Insert (s1, s2, n) | s1, s2, -string, n-integer | s1 сөзін s2 сөзіне n –нөмірінен бастап тіркеп жазады. |
| Pos(s1, s2) | s1, s2- string | s1 кіші сөзі s2 ұзын сөздің ішінде бар ма/жоқ па, соны анықтайды (егер жоқ болса нәтиже 0) |
| Str(i, s) | s-string, i-integer, | i санын символ типіне өңдеп, нәтижесін s мәні ретінде жазады. |
| Val(s, I, code) | s-string, i-integer, real code-integer | Сөз ретінде берілген s санын бүтін немесе нақты санға ауыстырып, нәтижені i-дің мәні ретінде жазады. Қате жоқ болса code=0 |
| UpCase(c) | c-char | Кіші латын және орыс әріптерін бас әріпке ауыстырады. |
| Chr(i) | i-integer | i санына сәйкес символды (әріпті ASC-код) береді. |
| Ord(s) | s-chr | |
Сабақты бекіту
Компьютермен жұмыс
Есеп: «Кітапхана» сөзінен: ана, кітап, танк, апа, хан сөздерін құрастырып, сөздің ұзындығын табатын программа құр.
Program e1;
const a='кітапхана';
var t: string [100];
l: integer;
begin
t:=copy(a,3,2)+copy(a,8,1)+copy(a,1,1);
l:=length(t);
writeln(' t:=', t);
writeln(' l:=', l);
Қорыту: Рефлексия:
Үйге тапсырма:
1. Жолдық шамалармен жұмыс.
2.Оқулықтан 102 беттегі Практикалық жұмыс №16 /1, 2 тапсырма/
3.Тақырыпқа байланысты 10 сұрақтан тұратын тест құрастырып келу.
131
174 373 
