Жусуп Абдрахманов коомдук-саясий ишмер.

Ош Гуманитардык Педагогикалык Институту Гуманитардык факультетти.

Тема: Жусуп Абдрахманов мамлекеттик саясий ишмер. Жетекчи: Казакбаев Канатбек. Аткарган: Советбек кызы Бүниса.

Абдрахманов Жусуп (Юсуп) (1901, Күнгөй-Аксуу болушу, Чиркей кыштоосу, азыркы Ысыккөл району, Жаркымбаев айылы — 1938, Бишкек, сөөгү 1991 Ата-бейит көрүстөнүнө коюлган) — советтик жана кыргыз мамлекеттик ишмери, Кыргыз АССРинин Эл Комиссарлар Советинини биринчи Председатели(1927—1933), РСФСР ВЦИКтин мүчөсү, СССР ЦИК Президиумунун мүчөлүгүнө кандидат, ВКП(б)БКнын Орто Азия бюросунун мүчөлүгүнө кандидат, эл тарыхын объективдүү изилдөөчү.

Көрүнүктүү мамлекеттик жана коомдук ишмер Жусуп Абдрахманов 1901-жылдын 28-декабрында Каракол уездинин Күңгөй-Аксуу болуштугундагы Чиркей айылында төрөлгөн. Атасы - Абдрахман Балапанов - манап, бий жана 3 жыл болуш болуп, 1916-жылдагы көтөрүлүшкө катышкан, ошол жылы келтеден өлгөн.

Энеси жана 7 бир тууганы Нарында казак-орустар тарабынан көтөрүлүштү басууда өлтүрүлгөн. Жусуп иниси Токо экөө томолой жетим калышкан.

1912-15-жылдарда Сазановка кыштагында орус-тузем мектебин окуп бүтүрөт, андан кийин Каракол шаардык жогорку-башталгыч окуу жайынан окуйт. 1916-жылы эл менен бирге Кытайга качып барып келүүгө аргасыз болот. Кайра келгенден кийин орусча билген 16 жашар тири карак өспүрүм Каракол гарнизонунда атбагар болот. 1918-жылдан баштап коомдук ишке аралашат. Кызыл Армияга жазылып, бир жылга жетпеген убакта катардагы жоокерден эскадрондун командирлигине чейи көтөрүлөт.

Жусуп Абдрахманов коомдук-саясий ишмер.

1.Коомдук-саясий ишмер.

4.Алгачкы комсомол.

2.Мамлекеттин түптөлүшүнө салым кошкон.

2.Кыргыздан чыккан биринчи дипломат.

3.Биринчи Өкмөт башчысы.

3.Борбордук бийликке баш ийбеген саясатчы.

4.В.И.Ленин менен жолуккан.

4.Кыргызды жана казактарды ачарчылыктан сактаган.

5.И.В.Сталинге кат жазып сындап турган.

Совет бийлиги орногондон кийин партиялык курулушка баш-оту менен киришкен Абдрахманов алгачкылардан болуп комсомолдун катарына өтүп, 1920-жылы Россия комсомолдорунун 3-курултайына өкүл катары катышат. Курултайда советтик бийликтин жол башчысы Владимир Ильич Ленин менен жолугуп, экөө узак убакыт аңгемелешет.

Эгемен өлкө түзүүгө болгон аракет

Жусуп Абдрахманов 1924-жылга чейин Жети-Суу аймагында жооптуу партиялык-советтик кызматтарда иштеп турат. Ошол жылдары санаалаштары менен жаңы, жаш мамлекетти бутуна тургузуп, цивилизацияга кошуу иштерине киришет. Абдрахманов Кыргызстандын азыркы чектерин аныктап, ал гана эмес өлкө аянтын дагы да кеңейтүүнү максат кылган.

• Өз элинин тарыхын изилдөөчү катары Республиканын тарых илиминин өнүгүшүнүн башатында турат. Анын республиканын тарыхы боюнча алгачкы эмгеги 1928-жылы «Кыргызстан» деген ат менен жарык көргөн. Анын 1916-жылкы көтөрүлүш жөнүндө чындык жана акыйкат өңүтүнөн жазылган китеби (аны кийин өтө омоктуу эмгекке айлантып иштеп чыгууну ойлогон), «Күндөлүгүндөгү» арымдуу ойлору эми гана элге белгилүү болуп отурат. Ал эми Кыргызстандагы Февраль революциясынын тарыхы жана Тоолуу облусту түзүү аракеттери боюнча эмгектери окурмандарга али жете элек.

Сталинге кат жазып, Москваны сындап турган

• Колхоздошуу башталганда чоңдордун каршылыгына карабастан кооперация идеясын көтөрүп, көчмөн калкты жапырт отурукташтырууга макул болбой, жергиликтүү шартты билбеген москвалык кызматкерлерди катуу сындап, кыргыз тилинин ролун жогорулатуу, улуттук кадрларды даярдоо жана кызматка коюу маселелерин ар дайым көтөргөн. Ал турсун Сталинге эки жолу кат жөнөтүп, Москванын туура эмес саясаттарын белгилеген.

Кыргыздан чыккан алгачкы дипломат

Жусуп Абдрахманов 1925-жылы Москвага кызматка чакырылып, Бүткүл союздук коммунисттер партиясынын Борбордук Комитетинде жооптуу инструктор болуп иштейт. Ошол эле жылы кыргыздан чыккан алгачкы дипломат катары Иран өлкөсүнө эки тараптын мамилесин чыңдоо үчүн жөнөтүлөт. Ал Москвада иштеп турганда чыгармачыл чөйрө менен жакын мамиледе болуп, жазуучулар, акындар, артисттер менен тез-тез жолугуп, театр жана музейлерге байма-бай барып турган.

Кыргызды ачкачылыктан сактап калган

• 1930-жылдары айтылуу ачкачылык башталып, Украина, Казакстанда миллиондогон адам кырылганда Абдрахманов бул көрүнүштү алдын ала сезип, Кыргызстанда жыйналган данды жогору жактын каршы чыкканына карабастан Москвага жөнөтпөй койгон. Ошентип канчалаган кыргызды ачарчылыктан сактап калган. Бирок так ушул жагдай кийин анын “улутчул” деп күнөөлөнүшүнө себепкер болгон. Абдрахманов 1933-жылы сентябрда “Компартияга каршы аракеттенген” деген жалаа менен ишинен бошотулуп, партиянын катарынан чыгарылган.

Жусуп Абдрахманов ички сезимдеринен баштап ошол кездеги СССРдин жалпы саясий абалын “Күндөлүгүнө” эч төкпөй-чачпай, жасалмалуулуктан алыс болуп жазып турган. Алгачкы жазуу 1928-жылы августта жазылса, акыркысы 1932-жылы ноябрда кагазга түшүрүлгөн.

• Жусуп Абдрахманов 1937-жылы камакка алынып, ага антисоветтик террорист, Социал-Туран партиясынын түзүүчүсү деген жалган күнөөлөр коюлат. Кыргызстанда совет бийлигин кулатып, өзүнчө мамлекет түзмөкчү болгон деген айып тагылат. Бирок түрмөдөгү адам чыдагыс кыйноолорго карабай күнөөлөрдү мойнуна алган эмес. Бийликти аеосуз сындаса да, советтик түзүлүштүн активдүү жарчысы жана куруучусу болуп, ар дайым Лениндин идеяларын колдоп келген.
• Жусуп Абдрахманов 1938-жылдын 5-ноябрда өлтүрүлгөн. Ошол күнү аны тергөөчү бөлмөсүнө чакырат. Абдрахманов суракка алып жаткан тергөөчүнү отургуч менен башка урат. Ызы-чууга чуркап келген сакчылар аны атып салат. Абдрахманов 1958-жылы гана толугу менен акталган.

Көңүл бурганыңыздарга чоң рахмат☺️☺️☺️