Жыраулар поэзиясы. Шалкиіз жырау

Пәні: 9 сынып

Сыныбы: қазақ әдебиеті

Сабақтың тақырыбы: Шалкиіз жырау

Сабақтың мақсаты:

1.Жырау шығармашылығымен танысу, туындыларындағы бірлік пен ерлік, ынтымақ пен батырлықты беру шеберлігін талдау,қазақ әдебиетіндегі орнын ұәындыру.

2.Шығармаларына шолу жасау арқылы автордың өзіндік бейнелеу,суреттеу тәсілін, жырларындағы реалистік сарынды тани білу арқылы саралай білуге дағдыландыру.

3. Жырдағы бірлік пен ынтымақ, адалдық пен адамгершілікті тану арқылы адами қасиеттілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: ізденіс сабағы.

Сабақ типі: білім-білік,дағдыны арттыру.

Сабақ барысы:

І.ұйымдастыру кезеңі.

1.Оқушыларды түгендеу.

2.үй тапсырмасын тексеру, өткен сабақты пысықтау арқылы жаңа сабаққа бағыттау.

ІІ.Жаңа сабақ.

1. Шалкиіз жырау өмірі,қазақ әдебиетіндегі орны, жырларының тақырыбы мен идеясына тоқталу, жалпы шолу.

2. «Еділ бол да,Жайық бол» өлеңімен танысу,талдау.

Бірлік пен ынтымақ

Биік адамгершілік

3. Бекіту кезеңі. ¤лең мазмұнына сай кестені толтыру:

ІІІ.Қорытынды.

1.Жыраулар жырларында қандай мәселелерді қозғаған, дұрыс шешім тапты ма?

2. Жыраулар шығармашылығын қазақ әдебиеті асыл мұрасы дей аламыз ба?

3. Жыраулар тақырыбының негізгі өзгеі не еді?

1. Ақын шығармаларында бірлік пен ынтымақ , адамгершілік қандай сөздермен уағыздалады?

2. Көркемдік ерекшелігінде қандай өзгешелік байқалады?

3. Жырау жырларынан қандай әсер алдың?

ІҮ. үйге тапсырма.

1.«Көлде жүрген қоңыр қаз» өлеңін жаттау

2.Өлеңге бағыттық талдау жасау.

Бағалау.

Мерзімі: 12.12.2017ж.

Пәні: Қазақ тілі

Сыныбы: 9 сынып

Сабақтың тақырыбы: Шығарма «Жыраулар шығармаларындағы ақыл-өсиет, нақыл

толғаныстары»

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларғақазақ тілінің стилдері тақырыбынан алған білімдерін, практикада қолдана білуге дағдыландыру. Оқушылардың өз ойларын нақты, дәл жеткізе білуге баулу. Сөдің қорын байыту. Оқушылардың өз туған жеріне, леіне деген сүйіспеншіліктерін арттыру.

Сабақтың түрі: Шығармашылық жұмыс

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, талдау

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

- оқушылармен амандасу;

- сыныпты түгендеу;

- сабаққа даярлығын тексеру.

ІІ. Өткен тақырыпты қайталау.

Бұқар жыраудың өмірі мен шығармашылық жолына шолу жасау.

ІІІ. Шығармашылық жұмыс.

Ордада ханның қасында әр уақытта ақылшы жыраулар болған. Жыраулар - халық поэзиясын жасаған ақылғөй даналар. Олар заманының өздері куә болған елеулі уақиғаларын, тарихи кезеңдерді жырға қосқан...

Жыраулар поэзиясына дейінгі әдебиет халык жасаған ауыз әдебиеті деп аталды. Жыраулар поэзиясы Қазақ хандығы құрылғаннан бастап (XV ғасыр) өріс алды. XV ғасырда Асан Қайғы, Казтуған жыраулар өмір сүрді.

Жырауларды халык, қадір тұтқан. Ел толқыған кезде, бүліншілік шыққанда немесе ел шетіне жау келғен кездерде ақыл, кеңес сұрайтын болған. Мұндай кезде жырау жұртшылықты абыржымауға шақырып, оларға күш-қуат беріп (дем беріп), істің немен тынатыны жайлы болжамдар айтып отырған. Жыраулар поэзиясы ХV-ХVII ғасырлар аралығын қамтиды.

Жырау деген атау "жыр" сөзінен шыққан. Жыршы деп көптеген эпостық жырларды жатқа білетін, дайын репертуары бар айтқыштарды таныған.

Жыраулар өз шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан. Олардың толғауларының негізгі тақырыптары - туған жерді, елді сүю, Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру, адамгершілік қасиетті насихаттау.

Жыраулар поэзиясының біраз үлгілері осы тарауда ұсынылып отыр. Соларды оқып-үйрену барысында халқымыздың атадан мирас болып қалған сөз маржандарына қанығасыңдар, халқымыздың басынан кешірген тарихи кезеңдермен таныс боласыңдар, оның қадір-қасиетін білесіңдер, тәлімдік, танымдық, тағылымдық терең ой дүниесіне енесіңдер. Әдебиет тарихы ел тарихы, халық тарихы екеніне көз жеткізесіңдер.

Жыраулар поэзиясы – Абылайдың жанындағы уәзірі, заман күйін сынға салып, қорытынды айтып, бет нұсқайтын кемел ақылшысы. Абылайдай ханмен бірге қалың елге өсиет айтады. Айтатын сөзінің барлығы да күнде қазақ елінің басына келіп тұрған саяси хал, тарихи дәуірге арналады. М. Әуезов

Шығарманы тақырыбын ашып, талдау.

ІҮ. Бекіту кезеңі.

Шығарманы қорытындылап, дәптерлерді жинап алу.

Ү. Үй тапсырмасы: үйге стильдер тақырыбын қайталау.