?аза?стан Республикасы ?здіксіз білім беру ж?йесіндегі т?рбие т?жырымдамасы Концепция воспитания в системе непрерывного образования Республики Казахстан

КІРІСПЕ

Жас ?рпа?ты? азамат болып ?алыптасуы, оны? шы?армашылы?пен дамуыны? т?п тамыры т?рбиеден бастау алып ол ?аза?станны? ерте?і  мен  елімізді? ?лтты? ?ауіпсіздігі, ?о?амны? ??ндылы? ба?дарлары жайлы с?з ?оз?а?анда т?рбие     проблемалары ерекше назар аударуды ?ажет етеді.

?аза?стан Республикасыны? білім беру ж?йесінде т?рбиені дамыту со??ы жылдары ?аза?стан Республикасы Білім ж?не ?ылым министрлігіні?, субъектілерге білім беретін бас?ару органдарыны?, білім беру мекемелеріні? барлы? типтері мен т?рлеріні?   за?ды басым ба?ыттарыны? бірі болып отыр.

 Мемлекетті? білімді, адамгершілікті, тап?ыр, кез-келген жа?дайда   дербес шешім жасай       алатын, ынтыма?тасу?а ж?не   ?зара іс-?имыл?а ?абілетті,  ел та?дыры ?шін  жауапкершілік сезіміне ие адам т?рбиелеу м?селесі ж?ніндегі ?леуметтік с?ранысына  жыл сайын?ы Республика Президентіні? ?аза?стан хал?ына Жолдауынан, ?аза?стан Республикасы   азаматтарын патриотты??а т?рбиелеу Мемлекеттік  ба?дарламасынан  ж?не т.б. аса ма?ызды ??жаттардан орын алуда. Т?рбие ?дерісіне тікелей ?атысты негізгі ???ы?тар ?аза?стан Республикасыны?  Конституциясында бекітілген.

?аза?стан Республикасыны?  Конституциясында (12, 27, 28, 29, 30 - баптарда),  «?аза?стан Республикасында?ы бала  ???ы?тары туралы», «Білім туралы», «Діни сенім бостанды?ы ж?не діни бірлестіктер туралы», «Неке ж?не отбасы туралы», «К?мелетке толма?андар арасында?ы ???ы? б?зушылы?тарды? алдын алу мен балаларды? ?ада?алаусыз ж?не панасыз ?алуыны? алдын алу туралы», «Отбасы ?лгісіндегі балалар ауылы ж?не жас?спірімдер ?йлері туралы», «Азаматтарды? денсаулы?ын са?тау туралы», «Ж?ТБ ауруыны? алдын алу туралы», «Темекі шегушілікті? алдын алу ж?не оны шектеу туралы» ?аза?стан Республикасыны?   За?дарында ж?не т.б. ма?ызды ??жаттарда жеке т?л?аны? ?лтты? ж?не жалпы адамзатты? ??ндылы?тар негізінде  ?алыптасуы  мен дамуы ж?не оны? к?сіби жетілуі ?шін ?ажетті жа?дайлар жасау; баланы? т?рбиелену, білім алу ж?не жан-жа?ты ?алыптасу, ана тілін, ?лтты? салт   д?ст?рлерді са?тау, а?параттану, ден-саулы?ын ны?айту  сия?ты ???ы?тарын іске асыру – білім беру ж?йесіні? басты міндеттері болып табылады.    

?аза?стан Республикасыны? азаматы ретінде білім алушыны т?рбилеуді? т?тасты?ы ж?ніндегі мемлекет саясатыны? ба?ыты ?аза?стан Республикасында этном?дени білім беру т?жырымдамасында, ?аза?стан Республикасында о?ушылар?а   ???ы?ты? білім беру  т?жырымдамасында, ?аза?стан Республикасында білім беру саласында?ы мемлекеттік жастар саясаты т?жырымдамасында, ?аза?стан Республика-сында адамгершілік-жынысты? т?рбие беру   т?жырымдамасында, ?аза?стан Республика-сында гуманитарлы? білім беру т?жырымдамасында, ?аза?стан Республикасыны? білім беру ?йымдарында?ы т?рбиені? кешенді ба?дарламасында, ?Р азаматтарын патриотизмге т?рбиелеу ба?дарламасында атап к?рсетілген.

Нормативті-???ы?ты? база?а жасал?ан талдау «жеке т?л?аны? еркін дамуы», «адам ???ы»,  «жеке т?л?аны? м?ддесі»  ж?не т.б. ??ымдарды? жан-жа?ты ?олданылатынды?ын к?рсетті. Осылайша т?жырымдап айту алдымен білім беру ?йымдарыны? бастап?ы де?гейін  демократия-ландыру?а м?мкіндік береді.  Басым ??ндылы?тар ретінде дербес даму, ?зін-?зі табысты к?рсету ж?не ?зін-?зі аны?тау ерекшеленеді.

 Білім берудегі жа?а парадигма іскерлік сипатта бай?алып, ?з бетінше ?здіксіз білім алу?а ?мтылуды ?алыптастыру?а ж?не шы?армашыы? ?абілетті дамыту?а ба?ыттал?ан. Соны? негізінде  балаларды ж?не жастарды мектеп жасына дейінгі,   орта білім беретін, орта к?сіби, жо?ары к?сіби білім, ?осымша білім беруді?  т?рлі де?гейлерін ?амтитын т?рбие  ж?йесі ??рылуда. Т?рбие  ?дерісі ?ылыми-?дістемелермен ?амтамасыз етіліп, ?аза?стан Республикасыны? білім беру ?йымдарында 2006-2011жылдар?а арнал?ан республикалы? т?рбиені? кешенді ба?дарламасы, сондай-а?, білім беру ?йымдарыны? айма?ты? де?гейінде т?рбие беру ба?дарламасы жасалып, енгізілді; авторлы? ба?дарламалар дайындалуда;  т?рбие ?дерісіні? тиімділігін ба?алу мен  жеке т?л?аны? т?рбиелік де?гейіні? ?лшемдері жасалды.

 Т?рбие ?дерісін кадрлармен ?амтамасыз ету ж?ніндегі ж?мыс ж?ргізіліп келеді. Директорды? т?рбие ж?мысы ж?ніндегі орынбасарлары, сынып жетекшілері, педагогтар-?йымдастырушылар, а?а вожатыйлар, ?леуметтік педагогтар, педагог-психологтар, е?бек а?ылы сынып т?рбиешілері, ?осымша білім беру педагогтары мен ?діскерлер штат  бірліктеріне енгізілді. 

?аза?стан Республикасыны? бір?атар білім беру ?йымдарында   на?ты ?леуметтік-педагогикалы? жа?дайларды ескеретін  педагогтар мен ата-аналарды?, о?ушыларды? с?рыныстарына ба?ыттал?ан т?рбие беру ж?йесі ??рылды ж?не ол табысты ?ызмет к?рсетіп келеді. Соны? н?тижесінде жеке т?л?а?а т?рбиелік ы?пал жасауды? диапозоны ке?ейді.

 Алайда, Республика айма?тарында т?рбие беру ісінде шешімі табылма?ан к?птеген проблемалар бар, оларды? бірінші тобына мыналар кіреді:

? Т?рбиені?   ма?сатын ж?не басым ба?ыттарын белгілеуге м?мкіндік беретін на?ты идеологиялы? ба?дар толы? жасалмауы.

? ?лтты? ??ндылы?  ба?дарларыны? жо?алуы. Педагогтарды? жалпы адамзатты? ж?не жалпы мемлекеттік ??ндылы?тар?а жауапкершілікпен ?арауды ?алып?а келтіру ?рекеттері ?немі тиімді бола бермеуі.

? ?мірлік ??ндылы?тарды? шынайы патриотты? сезімді мойындамау?а жетелейтін тар прагматикалы? к?з?арастармен ауыстырылуы.

?  ?о?амны? ?леуметтік жіктелуі, ?о?амны? кірістер бойынша к?рт ?арама-?айшылануы; халы?ты? кейбір б?лігіні? е?бек етпей табыл?ан  молшылы?ты д?ріптеуі зиянды?, ?леуметтік ?ділеттікке сенбеушілік сезімдерін тудыруы, за??а ден ?оюшылы?ты ?алыптастыру?а м?мкіндік бермеуі.

? ?лтты? м?дени   ?абаттарды? б?зылуы. Адамзатты? м?ндай жалпы проблемасы бізді? елімізде де т?ра?сызды?, белгісіздік жа?дайларды? шиеленісуіне ж?не халы?ты? кейбір б?ліктері    негізгі к?шін ?мір с?руге ?ажетті  ?арапайым амалдарды жасау?а ба?ыттауы. Б?л сия?ты теріс ??ым бой алуы д?ст?рді?, ?лтты? м?дени к?зіні? жойылуына, білім алушыларды? басым б?лігіні? д?баралануына алып келуі.

? ?леуметтік институт ретінде отбасыны? т?рбиелік р?ліні? ?лсіреуі.

? Адам ?мірін аса ма?ызды ??ндылы? ретінде  ба?аламау, салауатты ?мір салтын  елемеушілікті? басым  болуы.

? Б??аралы? а?параттар ??ралдарыны? жеке т?л?аны ?алыптастыруда?ы теріс ы?пал етуі.

Білім беру ж?йесіні? ішкі себептерінен туындайтын т?рбие проблемалары екінші тобын жататындар:

? Т?рбиені? жа?а парадигмасыны? ?ылыми-?дістемелермен жеткіліксіз ?амтамасыз етілуі. Тіпті, олар т?жырымдамалы? м?нде на?ты белгіленгенні? ?зінде т?рбие ?дерісін дамыту ба?ытында мазм?нды? ж?не осы ?дерісті жергілікті орындарда ?йымдастыруды? проблемалары.

? Педагогтарды? т?рбие технологияларын жеткіліксіз ме?геруі.

? Балалар ?о?амды? ?йымдарыны? т?рбиелік потенциалы тиімділігіні? т?мендігі.

? Балалар ж?не жастар ?о?амды? ?йымдарыны? ?ызметін ?йымдастыруда біры??ай ?станымны? болмауы.

? Е?бек т?рбиесі мен к?сіби ба?дар беру ж?йесіні? жо?алуы.

? Мектептерде ж?не мектептен тыс ?йымдарында ?йірмелер мен спортты? секциялар саныны? жеткіліксіздігі.

Жо?арыда к?рсетілген проблемалар?а с?йеніп, жас жеткіншектер т?рбиесі еліміз ?ауіпсіздігіні? негізін ??райтын басты стратегиялы? міндеттер ретінде ?аралуы тиіс. Т?уелсіз ?аза?станны? білім беру ?йымдарында?ы т?рбие ж?мысын реттейтін бірінші т?жырымдамалы? ??жат 1995 жылы ?абылдан?ан «Мектеп жасына дейінгі ж?не мектеп жасында?ы балаларды т?рбиелеу т?жырымдамасы» болды. Онда т?рбие ж?мыстарыны? ма?саты, ?станымы, мазм?ны мен т?сілдері ?арастырылып,  отбасыны? т?рбиелік потен-циалы мен мектепті? т?рбие ж?йесіне аса м?нді к??іл б?лінді.  Б?л ??жат б?гінгі к?ні ?зіні? миссиясын орындады деп айта аламыз.  Жо?арыда айт?анымыз?а орай  ?здіксіз білім беру ж?йесінде т?рбие м?селесіні? б?гінгі жа?дайына сай келетін білім алушыларды т?рбиелеуді? жа?а т?жырымдамасын жасау  ?ажеттілігі туып отыр.

 Т?жырымдама ??рылымы:

1.  Кіріспе.

2. Т?рбие ??ндылы?тары.

3.  Т?жырымдаманы? ма?саты мен міндеттері.

     4. Т?рбие ?дерісін ?йымдастыру ?станымдары ж?не методологиялы?      негізі

5. Т?рбиені? ма?саты, міндеттері, мазм?ны.

6. Т?жырымдаманы іске асыру шарттары.

7. К?тілетін н?тижелер.

8. С?здік.