Реактивті ?оз?алыс

Саба? та?ырыбы: Реактивті ?оз?алыс. Саба?ты? ма?саты: О?ушылар?а реактивті ?оз?алыс ж?не ?арыш саласында?ы со??ы жа?алы?тармен хабардар ету. Т?рбиелілік: О?ушыларды т?рбиелілікке, ??ыптытылы??а, тияна?тылы??а ?йрету. Дамытушылы??а: О?ушыларды? ойлау ?абілетін,логикалы?-абстракциясын дамыту. Саба?ты? т?рі: Аралас саба? Саба? ?дісі: Мысал ар?ылы т?сіндірмелі баяндау Саба? типі: Жа?а білімді ме?герту саба?ы. Саба? барысы: ?йымдастыру кезе?і ?й тапсырмасын тексеру Жа?а саба? т?сіндіру Жа?а саба?ты бекітуге практикалы? ж?мыс орындау. ?йге тапсырма Саба?ты ?орытындылау ?й тапсырмасын бекіту с?ра?тары: Т?йы? ж?йе деп ?андай ж?йені айтамыз? Импульсті? са?талу за?ын т?жырымда?дар. Дене импульсі дегеніміз не? К?ш импульсі дегеніміз не? К?ш импульсі мен дене импульсіні? арасында ?андай байланыс бар? Жа?а саба?. Денені? бір б?лігі одан ?андайда бір жылдамды?пен б?лінген кездегі ?оз?алысын реактивті ?оз?алыс деп атайды. Реактивті ?оз?алыс принципі са?атына бірнеше мы?да?ан километр жылдамды?пен ?оз?алатын ?ша?тарды, жерді? жасанды серіктерін, планетааралы? саяхат жасайтын ?арыш зымырандарын жасау?а м?мкіндік ту?ызды. ?арыш?а ал?аш?ы ?адам жасау белгілі ?алым К.Э.Циолковскийден басталады десек болады.циолковскийді? илеялары оны? 1903 жыл?ы шы??ан «?лемдік ке?істікті реактивті ??ралдармен зерттеу» е?бегінде к?рініс тапты. ?арапайым зымыран жану камерасы бар отын толтырыл?ан камерадан т?рады. Отынны? жануы кезінде жо?ары температура?а дейін ?ыз?ан жо?ары ?ысымда?ы газ сопло деп аталатын ерекше пішіні бар камерадан ?лкен жылдамды?пен ат?ылап шы?ады. М?ре алдында?ы зымыранны? сырт?ы ?абы?ымен ж?не отынымен ?оса есептегендегі массасы М болсын. Онда газ сырт?а ат?ылап шы??аннан кейінде денелер ж?йесіні? ?орыт?ы импульсі ?згермейді. Массасы М-m болатын зымыран ?абы?ы модулі бойынша те?, біра? газ импульсі ба?ытына ?арама – карсы ба?ыттал?ан (М-m)v2 импульс алады, v2 зымыран ?абы?ыны? жылдамды?ы. Сонда mv1=-(M-m)v2 болады. Ал б?дан, Осы к?нгі зымырандар к?п сатылы болып жасалады, я?ни оны? ?р сатысыны? отын ?оры, тоты?тандыр?ышы ж?не реактивті ?оз?алт?ышы бар болады. Бірінші сатыда?ы отынны? барлы? ?оры т?гел жанып біткенде, ол б?лініп ?алады. Осыдан кейін екінші ж?не ?шінші саты массаларыны? ?осындысына те? зымыран б?лігі ?оз?алады. Массаны? азаюы екінші, одан кейін ?шінші сатыда?ы отынды ?немдеуге ж?не зымыранны? жылдамды?ын одан ?рі ?арай арттыру?а себептеседі. Егер зымыранны? ?айтып жерге оралуы жоспарлан?ан болса, онда ?шінші саты ?осылдарды? алдында ?арыш кемесі 1800 – ?а б?рылады. ?шінші сатыда?ы жану ?німдері зымыранны? ?оз?алыс ба?ытына ?арама – ?арсы ба?ыттал?ан импульс береді, ал б?л оны? жылдамды?ыны? азаюына, я?ни тежелуіне ?келеді. Ба?ылау с?ра?тары: Зымыран ?алай ?оз?алады? Реактивті ?оз?алыс дегеніміз не? ?андай ма?сатпен зымырандар к?псатылы болып жасалады? Реактивті ?оз?алыс жылдамды?ы ?андай шамалар?а байланысты? ?арышты зерттеудегі ?андай жетістіктерді білесі?дер? Есептер шы?ару кезе?дері: Зарядымен ?оса есептегенде массасы 250гр болатын кішкене зымыранша вертикаль жо?ары ?арай 150м биіктікке к?теріледі. Заряд лезде жанады деп есептеп, зымыранны? б?лініп шы?атын газ жылдамды?ын аны?та?дар. Зарядты? массасы 50гр. Массасы 20 кг тынышты?та?ы арбада массасы 60кг адам т?р. Адам арбамен салыстыр?анда 1 м/с жылдамды?пен ?оз?алса, арбаны? Жермен салыстыр?анда?ы жылдамды?ы ?андай? Ба?алау. ?йге тапсырма: §21 18 – жатты?у