100-летие Республики Башкортостан!

Сәскә ат, Башҡортостаным!

1-се алып барыусы.  Хәйерле көн, ҡәҙерле дуҫтар!  Октябрь айы иҫтәлекле даталарға бай. Быйыл Башҡортостан Республикаһының төҙөлөүенә һәм Башҡортостандың халыҡ шағиры Мостай Кәримдең тыуыуына - 100 йыл тулыу айҡанлы матур байрамдар үтә. Бөгөнгө байрам кисәһе ошо матур юбилейҙарға арнала.

2-се алып барыусы: Добрый день, дорогие друзья!  Сегодня наше мероприятие посвящается знаменательной дате – 100-летию Республики Башкортостан и 100-летнему юбилею со дня рождения поэта, писателя, драматурга Мустая Карима.

(звучит гимн Башкортостана)

Стихотворения о Башкортостане – учащиеся 2-3 класса

(Рассказывают дикторы. Презентация)

1-се диктор. Күп милләтле Башҡортостан дәүләтенең республика булып ойошторолоу ваҡиғаһының башы илебеҙҙәге Граждандар һуғышының киҫкен мәлдәренә тап килә.

2-се диктор: Ровно сто лет назад, 20 марта 1919 года, впервые на государственном уровне образовалась автономная республика со столицей город Уфа. Начало этого исторического события совпадает со временем Гражданской войны в стране.

1-се диктор. 1919 йылдың 21 февралендә Темәс ауылында Ҡыҙыл армия яғына күскән башҡорт полктары вәкилдәре съезында Башҡортостан Ваҡытлы хөкүмәте – Хәрби ревком төҙөлә. Ревком председателе итеп Әхмәтзәки Вәли һайлана.

1919 йылдың 20 мартында Мәскәүҙә Үҙәк совет власы менән Башҡорт хөкүмәте араһында Башҡортостандың автономияһы хаҡында килешеү төҙөлә.

2-се диктор: 21 февраля 1919 года, в селе Темясово Верхнеуральского уезда Оренбургской губернии состоялся I Всебашкирский военный съезд при участии членов Башкирского областного шуро и правительства Башкортостана. Путем тайного голосования был избран Временный революционный комитет Башкирской Советской Республики (Башревком) в составе 12 членов и шести кандидатов. Председателем был избран Ахмет-Заки Валидов. 

В результате заключения Соглашения Российского рабоче-крестьянского Правительства с Башкирским Правительством о советской автономии Башкортостана историческим фактом стало оформление договорных отношений. Это событие стало судьбоносным для становления России как федеративного государства. Дата основания Башкирской АССР - 23 марта 1919 года.

1-се диктор. Ошо 100 йыл эсендә Башҡортостан алдынғы ауыл хужалығы һәм промышленность төбәгенә әйләнә. Колхоз, совхоздар үҫә, завод-фабрикалар кәрәкле тауарҙар етештереүҙә ҙур уңыштар яулай. Металлургия, машина эшләү, нефть табыу һәм нефть химияһы өлкәһендә Башҡорт АССР-ы СССР-ҙа алдынғы республикаларҙың береһенә әүерелә.

2-се диктор: Это край, где горные массивы чередуются с раздольем равнин, привольные степи – с лесными чащами. Очарование пейзажу придают узоры говорливых рек и многочисленных озёр. Разнообразна и богата кладовая недр. Железная руда, медь, марганец, золото, свинец - вот неполный перечень полезных ископаемых, добываемых в республике. Главным богатством является нефть. В масштабе России Уфа выделяется как центр нефтепереработки. Машиностроение города производит автомобильные моторы, кабель, электролампы, аппаратуру связи, оборудование и приборы для горной и нефтегазовой промышленности. Лес, поступающий по Уфе и Белой, превращаются здесь в фанеру и древесные плиты, в мебель и спички.

1-се диктор: БАССР–ҙа төҙөлөштәр гөрләп бара, мәҙәниәт, сәнғәт үҫешә. Республиканың ауыл – ҡалаларында театрҙар, мәҙәниәт һарайҙары ишектәрен аса, гәзит-журналдар баҫтырыу, китап нәшер итеү киң ҡолас йәйә.

2-се диктор: в БАССР во всю мощь развивается строительство, расцветает культура и искусство. В деревнях и городах республики открывают двери театры, дома культуры, выпускаются газеты и журналы, издаются книги.

1-се диктор. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ла республикабыҙ халҡы һынатмай. Фронтты ҡорал, аҙыҡ-түлек, кейем –һалым менән тәьмин итеүгә патриотик рухлы, еңеүгә ышанған Башҡортостан халҡы ҙур өлөш индерә.

 Республикабыҙҙа 112-се, 113-сө кавалерия дивизиялары ойошторолоу ғына ла үҙе бер ҡаҙаныш. Башҡортостандан һуғышҡа киткән 278 кешенең Советтар Союзы Геройы исемен алыуы, 35 кешенең Дан ордены кавалеры булыуы ла беҙҙең өсөн ғорурлыҡ.112-се атлылар дивизияһы командиры Миңлеғәле Шайморатовтың да тыуыуына быйыл 120 йыл булды.

2-се диктор: Во время Великой Отечественной войны Башкирская АССР внесла ощутимый вклад в обеспечение тыла и фронта продовольствием, вооружением, горючим. В годы войны в Башкирской АССР параллельно создавались национальные воинские части и соединения. Такими частями были 112-я и 113-я кавалерийские дивизии.  Мобилизованные жители республики воевали на всех фронтах Великой Отечественной войны. Наиболее отличившиеся 200 тысяч воинов были награждены орденами и медалями. Из них звания Героя Советского Союза было удостоено 278 человек и 35 человек стали полными кавалерами ордена Славы. Командиру 112-ой кавалерийской дивизии Минигали Шаймуратову исполнилось бы в этом году 120 лет.

1-се диктор. Һуғыштан һуңғы осорҙа Башҡортостан артабан үҫеш кисерә. Халыҡтың көнкүреше яҡшыра, һаулыҡ һаҡлау, мәғариф, фән өлкәһендә ыңғай үҙгәрештәр күҙәтелә, телевидение тапшырыуҙары зәңгәр экрандарға сыға.

2-се диктор: Сегодня Республика Башкортостан – прекрасно функционирующее государственное образование в составе Российской Федерации. Широко известны достижения Республики в промышленности, строительстве, сельском хозяйстве, науке и культуре. 

1-се диктор. Ил күләмендәге ҡаҙаныштары өсөн республикабыҙ ике Ленин ордены, Октябрь революцияһы һәм Халыҡтар дуҫлығы ордендары менән бүләкләнә.

2-се диктор: За высокие достижения Республика Башкортостан дважды награждена орденом Ленина, орденами Октябрьской революции и Дружбы народов.

1-се диктор. 1990 йылдың 11 октябрендә Башҡортостан Республикаһы Юғары Советы Үҙаллылыҡ тураһында декларация иғлан итеп, яңы осорға башланғыс һалына. Тәүге Президенты Мортаза Рәхимов етәкселегендә Башҡортостанда милли рух, халыҡтар дуҫлығы һәм берҙәмлеге сәскә ата.

 2-се диктор: В 1990 году, в самом начале перестройки и демократизации нашей страны, Верховный Совет Республики принял Декларацию о государственном суверенитете Республики Башкортостан. Эта декларация открыла новый этап в её развитие.

Стихи о Башкортостане – 8 кл,

Песня “Вместе с Россией”

Стих. Акмалова Айзиля, 6а кл

1-се алып барыусы: Һәр бер илдең дәүләт символдары – гербы, флагы, гимны бар. Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гербы 1999 йылдың 6 июлендә ҡабул ителде. Авторы – Фазлетдин Фәррәх улы Ислахов.

Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гербы милли орнамент менән уратып алынған түңәрәк эсендә ҡалҡып килеүсе ҡояш һәм уның нурҙары фонында Салауат Юлаев һәйкәле һүрәтенән тора. Түбәндәрәк ҡурай сәскәһе тажы һүрәтләнгән. Башҡортостан Республикаһының Дәүләт флагы төҫтәренә буялған, урталағы аҡ төҫтә «Башҡортостан» тип яҙылған. Гербта Салауат Юлаевҡа һәйкәл һәм орнамент – алтынһыу, ҡурай сәскәһе – йәшел, ҡалҡып килеүсе ҡояш – асыҡ алтынһыу төҫтә, ҡояш нурҙары – һары, һәйкәл менән орнамент араһындағы фон – аҡ, эске һәм тышҡы түңәрәктәр – ҡуйы алтынһыу төҫтә. Салауатҡа һәйкәл – азатлыҡ һәм ғәҙеллек өсөн көрәшеүсе дөйөмләштерелгән яугир егет образы, ул Башҡортостан халыҡтарының дуҫлығын һәм берҙәмлеген символлаштыра.

2-се алып барыусы: Герб республики имеет круглую форму. Центральной фигурой является изображение памятника Салавату Юлаеву. Его освещают солнечные лучи золотистого цвета. У подножия памятника находится зеленый цветок курая. Герб Башкортостана обрамляет национальный орнамент региона. Ниже щита находится лента, окрашенная в цвета флага республики: голубой, белый, зеленый. В центре на белой полосе находится надпись: «Башкортостан».

Салават Юлаев - национальный герой башкирского народа. Он был поэтом, воспевавшим в своих стихах народные подвиги красоту родного края. Фигура Салавата является сборным образом джигита-воина. символизирует борьбу за национальную свободу, силу, справедливость и единение народов Башкирии. Цветок курая, изображенный на гербе, имеет семь соцветий. Он символизирует ровно семь древних родов, которые проживают на территории республики, и их единение. Автор герба – художник Фазлетдин Фаррахович Ислахов.

(Звучит песня “Уралым” видеоролик.)

(Стихи С.Юлаева. Рассказывают В. Зиганшин, С. Абдулхакова, А. Серебренников)

1-се алып барыусы: 25 февраль — Башҡортостан Республикаһының Дәүләт флагы көнө, ул 2002 йылдан алып билдәләнә. Авторҙары - рәссамдар Урал Мәсәлимов менән Ольга Асабина. Башҡортостандың флагы йәшел, аҡ һәм күк төҫтәрҙән тора. Йәшел төҫ — азатлыҡты, тормоштоң мәңгелек булыуын; аҡ төҫ — тыныслыҡты, республика халыҡтарының үҙ-ара хеҙмәттәшлеккә әҙерлеген; күк төҫ — уларҙың уй-ниәттәренең изге булыуын, сафлыҡты аңлата. Аҡ төҫтөң уртаһында, түңәрәк эсендә ете таждан торған стилләштерелгән ҡурай сәскәһе төшөрөлгән. Ул — дуҫлыҡ билдәһе, уның ете тажы Башҡортостан халыҡтарының берләшеүенә башланғыс һалған ете ырыуға ишара.

2-се алып барыусы: Флаг нашей республики - прямоугольное полотнище из горизонтальных полос синего, белого и зеленого цветов. В центре белой полосы золотая эмблема — круг, внутри которого находится цветок курая. Синий цвет означает небо, - ясность, чистоту помыслов народов республики. Белый — воздух, миролюбие. Зеленый- мудрость, вечную жизнь. Цветок курая — символ дружбы народов РБ.

(Башкирский танец девочек)

1-се алып барыусы: Дәүләт гимнының һүҙҙәрен Башҡортостандың халыҡ шағиры Рауил Бикбаев һәм Рәшит Шәкүр яҙған, тексты рус теленә Фәрит Иҙрисов, Светлана Чураева тәржемә иткәндәр, музыканы Фәрит Иҙрисов яҙған.

2-се алып барыусы: Авторами слов государственного гимна Республики Башкортостан являются Народный поэт Башкортостана Равиль Бикбаев и Рашит Шакуров, на русский язык текст переводили Фарит Идрисов и Светлана Чураева, музыку написал Фарит Идрисов.

(Танец с флагом, 7 кл)

1-се алып барыусы: Башҡортостан - мөғжизәләр иле. Башҡорт балы, ҡурай, Салауат Янғантау, Шүлгәнташ мәмерйәһе, Красноусол минерал сығанаҡтары, «Урал-батыр» эпосы...

Уралға арнап сығарылған йырҙар, әкиәттәр, риүәйәттәр араһында үҙенең боронғо булыуы, күләме, йөкмҽткеһе һәм әһәмиәте буйынса эпос айырым урын биләй, сөнки башҡорт халҡы борон-борондан Урал тауҙарын төйәк иткән. Урал тауы ла, “Урал батыр” эпосы ла башҡорт халҡы өсөн изге аманат булараҡ ҡәҙерле.

2-се алып барыусы. Башкортостан – страна чудес. Башкирский мед, курай, памятник Салавату Юлаеву, Янгантау, Шульганташ, Красноусольские минеральные воды, и эпос “Урал батыр”…. Эпос доказывает, что башкиры еще много лет назад обитали на Урале.

(Отрывок из эпоса “Урал батыр”. Мустафина Ф., 6 кл).

(Сценка из эпоса “Алпамыша”- Валиахметов А, Абдулхакова С., Мустафина А.)

1-се алып барыусы: Әкиәт батыры Уралдан башланған Башҡортостан тарихын Салауат Юлаев, Аҡмулла, Бабич, Александр Матросов, Миңлеғәле Ғөбәйҙуллин, Миңлеғәли Шайморатов, Мостай Кәрим һәм башҡалар дауам итә.

2-се алып барыусы. Щедра башкирская земля на богатырей. Со сказочного богатыря Урал – батыра начинается история Башкортостана, а продолжают эту историю люди, жизнь которых – подвиг: Салават Юлаев и Акмулла, Ахметзакки Валиди Таган и Шайхзада Бабич, Александр Матросов и Миннигали Губайдуллин, Минигали Шаймуратов, Мустай Карим…

1-се алып барыусы: Башҡортостандың халыҡ шағиры Мостай Кәримдең ижады – милли ҡаҙаныш. Уның исеме сит тарафтарҙа ла яҡшы таныш. Һис шикһеҙ, ул, Башҡортостандың символы, рухи мәҙәниәтебеҙ үҫешенә тос өлөш индергән шәхес. 1982 йылда Мостай Кәрим беҙҙең Әләгәҙ ауылында ла булып киткән. Беҙҙең өсөн был икеләтә ғорурлыҡ.

2-се алып барыусы: Творчество Мустая Карима – это национальное достижение. Несомненно он является символом Башкортостана, личностью, который внес неоценимый вклад в развитие духовной культуры народов нашей республики. Мы еще больше гордимся, что в 1982 году народный поэт побывал у нас в селе Алегазово, поэт встречался с рабочими совхоза.

( Стихи М.Карима. Песня “Укытыусыма”, учащиеся 8кл).

2-се алып барыусы: Башкортостан - многонациональная республика. Единой семьей здесь живут  и  трудятся  башкиры и русские, татары и украинцы, белорусы и чуваши, марийцы и мордва, удмурты и немцы – представители более 100 национальностей.

Здесь и русский, и мари,

И татарин, и башкир.

Мы для счастья родились,

Дружно вместе всем нам жить.

(Русский танец 5 а кл).

Стихотворение собственного сочинения Шагаутдиновой Кати, 6 кл.

Игра “Юрта” (”Тирмәмдә”), 6а кл.

1-се алып барыусы:  Башҡортостан - беҙҙең азатлыҡтың, берҙәмлектең ныҡлы ҡалҡаны, Уралдағы барлыҡ милләттәргә атайсал, дуҫлыҡ Ватаны!

2-се алып барыусы: Башкирия - ты Родина моя, я твой Народ!

Мой край родной, веди меня вперед!

К стихам и песням, что слагаю о тебе.

Башкирия - ты ВСЕ в моей судьбе.

(Песня “Башҡортостан – Родина Моя” – 3кл., 6 б кл)

1-се алып барыусы:  Башҡортостан - беҙҙең азатлыҡтың, берҙәмлектең ныҡлы ҡалҡаны, Уралдағы барлыҡ милләттәргә атайсал, дуҫлыҡ Ватаны! Беҙ, барыбыҙ ҙа туған Башҡортостаныбыҙға кәрәкле кешеләр булып үҫергә, Башҡортостаныбыҙҙың сәскә атыуына үҙ өлөшөбөҙҙө индерергә тейешбеҙ. Рәхмәт барығыҙға ла!

2-се алып барыусы: Каждый человек в Башкортостане, как сказал Глава Республики Башкортостан Радий Фаритович Хабиров, должен быть патриотом, любить и служить Родине, как генерал Минигали Шаймуратов. Мудрым, как Мустай Карим. Умным и образованным, как Айрат Шаммазов. Талантливым и современным, как Радик Юльякшин. Дипломатичным, как Азамат Кульмухаметов. Сильным и уверенным, как Венер Галиев. Красивым и статным, как Ляйсан Утяшева.

Чем бы мы ни занимались, мы должны быть нравственными и образованными людьми, профессионалами своего дела. Каждым своим словом и поступком, достойным трудом приумножать величие башкирского народа.

Спасибо всем за участие и внимание на сегодняшнем празднике.