7 нче сыйныф "Затланышлы һәм затланышсыз фигыльләрне кабатлау"

Затланышлы һәм затланышсыз фигыльләр

• Кешеләр! Табигатебез турында кайгыртыйк. Табигатьне пычранудан саклыйк. ( Вакытлы матбугат)

2) Әнә карт имәннәр нидер сөйлиләр. Сөйләгез , агачлар , сөйләгез! (М.Мәһдиев)

3) Тирә-якка игътибар белән карасаң, һәрнәрсәдә үзгәреш сизәсең. ("Ялкын" журналы)

4) Берән-сәрән очраган усакларның көмеш яфраклары таң сулышыннан уянышып, сөенә-сөенә уйнаган шикелле җилфердәшәләр .(Ә.Еники)

5) Табигатьне саклау -Туган илеңне саклау дигән сүз ул.(М.Пришвин)

6) Бу тамчылардан җиргә яңа шытымнар күтәрелергә тиеш иде.(Ф.Бәйрәмова)

Затланышсыз фигыльләр

. очраган

. уянышып

. сөенә-сөенә

. саклау

. күтәрелергә

Затланышлы фигыльләр

. кайгыртыйк

. саклыйк

. сөйлиләр

. сөйләгез

. карасаң

. сизәсең

. җилфердәшәләр

Фигыль

Боерык ф.

т ө ркемчә ләре

Теләк ф.

Хикәя ф.

Шарт ф.

Сыйфат ф.

Хәл ф.

Исем ф.

инфинитив

я

у

а

--

к

н

Т

г

тукта –Т ;

тоеп - -- ;

ярату - я ;

аерылса - а ;

саклыйк -у ;

назлаган -н ;

горурлана – г ;

кайтырга- к ;

1) Әнә күрегез: ул ничек көмеш тавышы белән яңгыратып кешни!

• Кешни - фигыль, затланышлы хикәя фигыль, барлыкта, төп юнәлештә, хәзерге заман, III зат берлек санда, җөмләдә хәбәр.

2) Бик дәртләнеп , бик рәхәтләнеп, ничектер, җиңел итеп, гүя уйнап кына тарта иде ул үзенең кураен!

• Дәртләнеп(тарта) - фигыль, затланышсыз хәл фигыль, I төре, барлыкта, төп юнәлештә, җөмләдә хәл.

1нче төркем: Малай чагында йөгереп йөргән җирләргә кире кайткан кешенең уйларга уе табыла инде. Аннары күлне бер тапкыр әкрен генә әйләнеп чыктым да тагын иске урынга килеп утырдым. Инде озак утырылды бугай. (И.Гази)

2нче төркем: " Терелсәм, бер көн кичекми илтеп бирәм",-дип, тагы нәзер әйтәм. Күрәсез, мин терелдем. Менә нәзеремне үтәдем.( Г.Ибраһимов)