9-класстар учун соңку тарых. колониялык жана көз каранды өлкөлөр.Өзгөн району Ж.Абжапаров атындагы орто мектеби Абдыкеримова Нургул

Сабактын кундөлук планы.

Сабактын темасы:_______ _колониялык жана коз каранды олколор.

Классы, предмети: 9-класс. Сонку тарых.

Сабактын максаты:

А) билим беруучулук:__________коз каранды же болбосо колониялык олколор жонундогу билимин , тушунугун кеңейтуу.

Б)тарбия беруучулук:______ колониялык олколордун абалын , саясатын, экономикасын окуп уйронууго тарбиялоо. _

В)онуктуруучулук:_____________кытай, иран, туркия, мексика олколору жонундогу кругозорун кенейтуу.

Сабактын усулу:____________аралаш сабак.

Сабактын тиби:___________проблемалуу сабак. Жаны сабак.

Сабактын формасы:________аралаш.

Предмет аралык байланыш:________география. Жаран таануу.

Сабактын жабдылышы:_______карта. Окуу китеби. Доска, бор.

____________________

Сабактын журушу:

Уюштуруу иши:__________саламдашуу. Окуучулардын сабакка даярдыгын текшеруу.

1-баскыч: Чакыруу этабы:

Сабактын максатын тушундуруу:________колониялуу жана коз каранды азиядагы кытай, иран, туркия жана тундук америкадагы мексика жонундо тушунук беруу.

Отулгон теманы кайталоо:____________индустриялуу олколор

2-баскыч: Тушунуу этабы: Кытай: 20 к башаында кытай оз башынан оор кундорду откоруп жаткан.Европалык доолоттор жана Япония кытайды болуп алуу коркунучун жаратышкан.Англия , Россия, Франция, Германия тен укуксуз келишимди тануулашкан. Кен байлыктар арзан ташылып кеткен, жер-жерлердеги бийлик европалыктардын колуна отуп кеткен. Буларга каршы ихетуандар чыгып кандуу кагылышка айланган. Европалыктар буларды “боксерлор “ дешкен. 1899-ж баш-н которулуш 1900-ж куч алып кытай коомунун бардык катмары кошулган. Буларга императордун жесири ЦЫ СИ колдоо корсотконуно карабай ихетуандар женилип калышкан. Которулушко катышы бар дегендерди абдан катуу жазалашкан талап тоноо орттоо адатка айланган.олкодо коркунучтуу абал пайда болгон.” Дениз артынан келген шайтандар “ дешкен евро-ды. Олко жетекчилеринин жондомсуздугуно кыжыры келген эл жашыруун топ тузушкон. Кытай интелигенттери “ кытай кайра жаралуу союзун тузушкон.” Жет Сунь Ятсен булардын 3 урааны болгон. 1-улутчулдук. 2- демократия. 3- жалпы элдин жыргалчылыгы.1905-ж 1 нече уюм кошулуп 1911-ж Ухан шаарында кот-ш башталып тездик мн жайылган.бийлик генерал Юань Шикайга кайрылган. 1911-ж 29.12 нанкин шаарында окмот тузулуп бирок олкону сактап калуу учун бийликти сунь ятсен оз ыктыяры менен Юань Шикайга откоруп берди. Конс-я кабыл алынып Пекин борбор шаар болду.1916-ж каза болгонго чейин Юань Шикай президент болуп иштеди.

Иран: 20к баш чыгыштагы ири мам-н 1и болгон. Экономикасы томон болгонуна карабай нефть учун коп мам-р кызыккан. Ири жер ээлери чексиз бий-е ээ болгон. Паракорлук куч алган. Калктын абалы абдан оор болгон.негизги онор жайы килем токуу аялдар жана балдар кыйналып иштешкен. Эч кандай укуктары болгон эмес. Иш куну 14-16 саатка созулуп айлыгы европалардын жумш-а караганда 10-15-эсе аз болгон. Шах чет элдиктерге коз каранды болгон. 1905-ж эл котор-ко чыгып Шах баса албай которулушту1906-ж 5.08. Межилис кабыл алган(парламент). Межилис конституция кабыл алып шахтын бийлигин чектеп жогорку мулкко да чек койгон. 1909-ж котор-р кайра кучоп Тегеранды ээлешти. Шах Роосия элчилигине кире качты бийлиги кулатылды. Жаны шах Ахмед 2 межилис чакырды бирок абал оор бойдон калган.

Туркия:20к башы Осмон империясынын алсыздануу жылы болгон. Колониялары тынымсыз которулушко чыгышкан бул нерсе экономикага зыян алып келген. Чексиз бийлик жаны талапка жооп бере албай калган.офицерлердин ролу жогорулаган, турк эмес буржуазиялар кобойгон. 1900-1907-жж женил реформа жургузулгон . чет олколордо бийликке каршы бир нече партия тузулушкон. Жакшы даярдыктан откоруп аскерлерди 1908-ж котор-ш баш-кан. Абдул Хамид алардын кысымы астында 24.07. конс-я кабыл алынып калыбына келтирилген.парламенттик шайлоодон кийин жаш турк-н окмоту тузулду алар деле абалды ондоп кете алган жок. Аз улуттарга кысым кучоду. А. Хамид Англияга таянып кайра бийликке келди бирок тез эле талкаланып кулатылды.султан Мехмед 5 Решад ордуна келди. Германия мн мамиле тузуп Россия мн мамилеси начарлаган.

Мексика: 20к башында Мексика саясий кризисти башынан откоруп жаткан. Олкону башкарып келе жаткан генерал Порфирио Диастын диктатурасы олкону 35 жыл ичинде жок кылуу коркунучуна такады. АКШга коз карндылыгы кучоду элдин жашоо денгеели ото томондоду. 1910-ж през-к шайлоодо талапкерлигин койгон Франсиско Модерону козголон даярдады деп АКШга куугунтуктап кетирген ал ошол жакта журуп да элди котор-ко ундогон , ноябрда котор-ш башталып тундуктон жана туштуктон кучтуу дыйкан топторун Эмильяно Сапата , Франциско Вилья жетектеп буларга армия кошулуп 1911-ж Мехикого киришкен 2- октябрда Модеро президент болгон . котор-лор модеронун жер саясатына каршы чыгышып 1913-ж котор-р модеро жана бир нече минс-н атышкан ордуна генерал Уерта келген. 2 армиядан башка 3чу армияны ири жер ээси Карранса тузгон. Уертанын Англия мн жакындашканынан чочулап АКШ 1914-ж Веракруска десант тушурду Уертанын бийлиги кулады . Карранса президент болду. 1917-ж дыйкан армияларын талкалап салышты, Сапата , Вилья киши олтургучтордун колунан каза тапты.бул революциядан кийин олко индустриялык цивилизациялык доорго кирди.

______

Теманы бышыктоо:_______класстер. Суроо жооп ж.б.